Intrinsieke betekenissen van vrijetijdsgedrag in de stedelijke openbare ruimte

Inleiding

Aan de 31 Marokkaanse respondenten is gevraagd waarom zij hun vrije tijd in de openbare stedelijke ruimte doorbrengen. Oftewel: wat zijn hun motieven hierachter? Hieronder wordt een overzicht geboden van de redenen die zij hiervoor aangeven.

LAAGOPGELEIDE MAROKKANEN

Vrijwel alle alleenstaande laagopgeleide jonge Marokkaanse mannen geven aan dat het ont-moeten van hun Marokkaanse vrienden het belangrijkste motief is om gebruik te maken van de openbare stedelijke ruimte: 'Het is leuk om na schooltijd andere vrienden op te zoeken en meestal treffen we elkaar op de hoek van de straat,' en: 'Thuis kun je toch niet je vrienden ont-vangen. Buiten heb je alle vrijheid en gezelligheid.' Tijdens dergelijke ontmoetingen wordt veel informatie uitgewisseld: 'Je hoort veel. Vooral als er iets in de buurt is gebeurd, zoals een ruzie of als een bekende door de politie is aangehouden.' Ze zien elkaar op verschillende plekken in hun eigen of in andere buurten. De binnenstad of Hoog Catharijne bezoeken ze om een andere reden: ‘Daar kom je niet alleen Marokkaanse mannen tegen maar ook Marokkaanse, Neder-landse en Surinaamse vrouwen.’

Ook voor de getrouwde mannen met kinderen is het ontmoeten van andere Marokkaanse man-nen de belangrijkste reden om in de openbare stedelijke ruimte te verblijven. Ze vinden het prettig om in de vrije tijd met andere Marokkaanse vrienden te kaarten en te kletsen. Ook het ontmoeten van andere mensen in de openbare ruimtes wordt als prettig ervaren. Dit kunnen bekenden zijn, kennissen en familie, maar ook onbekenden.

Mooi weer heeft een positieve invloed op het gebruik van de openbare ruimte. Van de zon wordt genoten: ‘Het geeft mij een vakantiegevoel.’ Daarnaast wordt het belangrijk gevonden dat hun kinderen veel tijd buiten doorbrengen: ‘Het is goed voor kinderen om buiten te spelen.

Goed voor hun gezondheid.’

Het optrekken met vriendinnen is het belangrijkste motief van de jonge alleenstaande meiden om in de openbare stedelijke ruimte te recreëren: 'Wat moet je de hele dag thuis doen op de derde verdieping? Ik ga liever met mijn vriendinnen naar de binnenstad en gezellig iets kopen.' Het samen met de familie, het gezin, besteden van de vrije tijd lijkt meer binnenshuis plaats te

vinden. Ook het ontmoeten van nieuwe en andere mensen dan de bewoners uit de buurt wordt als motief benoemt. Mooi weer en de aanwezigheid van veel andere vrouwen en mannen zijn belangrijke motivaties om naar buiten te gaan.

Sporten behoort niet tot de redenen om naar buiten te gaan. Dit komt onder andere door het gebrek aan sportmogelijkheden voor vrouwen. Volgens de respondenten zijn er meer mo-gelijkheden voor mannen. Ook blijken ze niet zoveel interesse te hebben in sport, ze gaan veel liever winkelen of tv kijken, zo zeggen ze.

De laagopgeleide Marokkaanse moeders gebruiken de openbare stedelijke ruimte om andere vrouwen te ontmoeten en om zich te ontspannen: 'Het is goed voor ons als moeders. Wij komen bij elkaar en kunnen gezellig praten,' en: 'Het is zeker belangrijk voor ons om te ontspannen.' Ontmoetingen met andere moeders leveren veel informatie op: 'Maar als ik de kinderen van school ophaal, praat ik vaak met andere moeders op het schoolplein over alles. Dat is ook be-langrijk, want je hoort heel veel.' In de zomer genieten de vrouwen van het mooie weer.

Een ander motief om vrije tijd buitenshuis te besteden is dat de vrouwen het belangrijk vin-den voor hun kinderen: 'Ik ga naar buiten met de kinderen omdat het goed voor ze is,' en:

'Vooral voor de kinderen is het heel belangrijk.' Aangezien de moeders hun vrije tijd vrijwel altijd met hun kinderen doorbrengen, heeft de besteding van tijd in de openbare ruimte voor deze vrouwen een dubbele betekenis. Namelijk (1) het opvoeden van de kinderen en (2) het onder-houden van sociale contacten met andere Marokkaanse vrouwen. Aan beide wordt door de vrouwen veel waarde gehecht.

HOOGOPGELEIDE M^AROKKANEN

Gezelligheid en ontspanning zijn de belangrijkste motieven van alleenstaande jonge Marok-kaanse mannen om gebruik te maken van openbare stedelijke ruimte. Vooral na werk of studie zoeken de mannen ontspanning om stress te voorkomen. Daarnaast wordt het gezamenlijk doorbrengen van de vrije tijd nuttig geacht om sociale contacten te verdiepen: 'En het versterkt ook banden met je vrienden en met je collega's.' Het ontmoeten van zowel bekende als onbe-kende mensen wordt als prettig ervaren.

Vrijtijdsbesteding in de openbare stedelijke ruimte heeft een positieve invloed op het gezin, zo is de overtuiging van de hoogopgeleide vaders. Ze vinden het belangrijk om met het gezin activiteiten in de openbare ruimte te ondernemen, zowel voor de gezelligheid, als ook voor het fysieke en psychische welzijn van de kinderen: ‘Buiten is het veel gezelliger. Vooral bij mooi weer is het nog veel leuker om in de openlucht iets met je gezin te doen in plaats van thuis te

blijven. Het is ook belangrijk voor onze kinderen. Zij krijgen meer ruimte om te spelen dan wan-neer ze thuis zitten.'

Voor enkele mannen geldt dat zij in de openbare stedelijke ruimte met name plekken zoe-ken waar ze hun vrije tijd kunnen besteden zonder (al te veel) sociale controle van landgenoten.

De alleenstaande jonge Marokkaanse vrouwen hebben verschillende motieven om gebruik te maken van de openbare stedelijke ruimte. De buitenruimte biedt de mogelijkheid tot ontspan-ning en afleiding. Om de drukte van thuis te ontvluchten en bijvoorbeeld tijdens de voorberei-ding van tentamens. Daarnaast kunnen ze er samen met veelal hun vriendinnen, en in mindere mate met onbekenden, een gezellige tijd doorbrengen. In de openbare stedelijke ruimte is het verder mogelijk om de anonimiteit op te zoeken. De jonge vrouwen zoeken, vergezeld van hun vriendinnen, plaatsen op waar ze niet teveel bekenden tegenkomen. Dit is een van de redenen waarom ze hun vrije tijd voor een groot deel buiten hun eigen wijk of buurt doorbrengen.

De voornaamste redenen van de hoogopgeleide moeders om gebruik te maken van de openbare ruimtes hebben veelal met hun kinderen te maken: ‘Iets leuks doen met de kinderen,' 'Kinderen laten spelen in de natuur,' en: 'Vooral in de zomer met de kinderen van het mooie weer genieten.' Daarnaast is persoonlijke ontspanning ook een belangrijke motief. Dit doen de Marokkaanse vrouwen onder andere door met andere Marokkaanse vrouwen te kletsen: ‘gezel-lig met elkaar over leuke onderwerpen praten.' Ook de hoogopgeleide moeders kiezen in de openbare stedelijke buitenruimte voor plekken waar ze enigszins anoniem in kunnen verblijven:

'Ik kies liever plekken waar inderdaad weinig bekenden komen.'

Verschillen tussen groepen: een aantal conclusies

De aanwezigheid van vrienden in openbare stedelijke ruimte speelt vooral bij de laagopgeleide Marokkaanse mannen een zeer belangrijke rol. De andere groepen respondenten hechten ook waarde aan de aanwezigheid van vrienden, maar in mindere mate. Voor vrouwen speelt voor-namelijk de aanwezigheid van veel andere mensen een belangrijke rol, en dan met name bij de laagopgeleide vrouwen.

Een interessante motief van hoogopgeleide Marokkanen om vrije tijd in de openbare stede-lijke ruimte door te brengen is het ontlopen van sociale controle van landgenoten. Meerdere respondenten melden namelijk dat zij veelal de voorkeur geven aan plaatsen waar ze enigszins anoniem kunnen verblijven. Hoogopgeleide mannen zonder kinderen vormen hierop een uit-zondering.

3.6 De relatie tussen fysieke aspecten en het gebruik van de stedelijke ruimte voor