355. In dit deel van het besluit gaat het college nader in op mededingingsbeperkende gedragingen die als gevolg van de aanmerkelijke marktmacht bij vaste gespreksafgifte (kunnen) ontstaan. Bij deze analyse van de (potentiële) mededingingsbeperkende gedragingen is het college
uitgegaan van een denkbeeldige marktsituatie waarbij KPN geen AMM verplichtingen kent bij het afleveren van verkeer.
356. Het startpunt voor het onderzoek naar mogelijke mededingingsbeperkende gedragingen is de ‘Common Position on the approach to Appropriate remedies in the new regulatory framework’ van de ERG uit 2003. 103 In dit document hebben de Europese Commissie en de Europese NRA’s ter bevordering van een geharmoniseerde aanpak van mededingingsproblemen in de
102 Dit laat onverlet dat artikel 14, tweede lid, van de Kaderrichtlijn ook van toepassing kan zijn in een situatie waar wel sprake is van structurele banden tussen de betrokken ondernemingen.
103 ERG Common Position on the approach to appropriate remedies in the new regulatory framework, ERG(03)30rev1
Europese Unie een gezamenlijke analyse gemaakt van de problemen die in geval van aanmerkelijke marktmacht kunnen ontstaan op onderscheiden relevante markten in de telecommunicatiesector.
357. Het ERG document wordt in hoofdstuk 2 en 3 van dit besluit al nader toegelicht. Hierna beschrijft het college de in het ERG document genoemde potentiële mededingingsbeperkende gedragingen die hij bij vaste gespreksafgifte in Nederland heeft geïdentificeerd. Daarbij gaat hij in op de problemen die het gevolg van deze gedragingen bij vaste gespreksafgifte (kunnen) zijn. Deze problemen kunnen zowel op de wholesale markten voor vaste gespreksafgifte als op de retailmarkten voor het aanbieden van telefonie ontstaan.
8 Potentiële mededingingsproblemen op de niet-gereguleerde
markten voor vaste gespreksafgifte op nummers van
eindgebruikers
8.1 Inleiding
358. Een AMM-positie van een aanbieder op de relevante markt brengt met zich mee dat deze aanbieder in staat is tot mededingingsbeperkende gedragingen. Dit hoofdstuk richt zich expliciet op de mededingingsproblemen die voort kunnen komen uit een AMM-positie.
Mededingingsproblemen komen voort uit gedragingen van AMM-aanbieders die er in het algemeen op gericht zijn om concurrenten van de markt te verdrijven, toetreding te weren (uitsluiting) of om welvaart te ontrekken aan eindgebruikers (uitbuiting).
359. Het college benadrukt dat de in dit hoofdstuk beschreven mededingingsproblemen potentiële problemen zijn die zich voor kunnen doen als gevolg van de aanwezigheid van een partij met aanmerkelijke marktmacht op de relevante markt, het gaat hierbij dus niet noodzakelijkerwijs om daadwerkelijk geconstateerde gedragingen. Het college zal voor elk van de in dit hoofdstuk beschreven mededingingsproblemen aangeven waarom het waarschijnlijk is dat een bepaalde gedraging zich op de betrokken markt voor zal doen en, indien de gedraging zich voordoet, welke effecten daarvan kunnen uitgaan. Het college houdt daarbij zoveel mogelijk rekening met de antwoorden die marktpartijen hebben gegeven op vragen over welke
mededingingsproblemen zij verwachten op deze markt.
360. Als gevolg van het bestaan van een AMM-positie en potentiële mededingingsbeperkende gedragingen, worden in dit hoofdstuk passende geschikte en noodzakelijke verplichtingen opgelegd. Door het opleggen van geschikte en noodzakelijke verplichtingen aan de aanbieder met AMM op deze markt, kan het college mededingingsproblemen wegnemen en hierdoor meer (mogelijkheden voor) concurrentie introduceren. De stap van het opleggen van geschikte en noodzakelijke passende verplichtingen vindt logischerwijs plaats na de dominantieanalyse op de wholesalemarkt in afwezigheid van AMM-regulering104. Dit is weergegeven in Figuur 15.
104 Het effect van AMM-regulering op deze markt wordt hierbij buiten de analyse gehouden om redenen die zijn uiteengezet onder randnummer 60.
Afbakening & dominantieanalyse retailmarkten zonder AMM-regulering Afbakening wholesalemarkten zonder AMM-regulering Dominantieanalyse wholesalemarkten zonder AMM-regulering Verplichtingen wholesalemarkten zonder AMM-regulering
Afbakening & dominantieanalyse retailmarkten met wholesaleregulering
Verplichtingen retailmarkten met wholesaleregulering 1 2 4 5 6 3
Figuur 15. Samenhang van verplichtingen en andere stappen.
361. In dit hoofdstuk onderzoekt het college potentiële mededingingsproblemen die het gevolg zijn van dominantie op de in dit besluit afgebakende relevante wholesale markten voor:
gespreksafgifte op geografische nummers op een afzonderlijk vast telefoonnetwerk; gespreksafgifte op 084/087-nummers op een afzonderlijk vast telefoonnetwerk; gespreksafgifte op 088- nummers op een afzonderlijk vast telefoonnetwerk en; gespreksafgifte op 112 op het afzonderlijk vaste netwerk van KPN.
362. Zoals in randnummer 300-305 aangegeven duidt het college deze specifieke groep van afgiftemarkten aan als de relevante markten voor ‘vaste gespreksafgifte op nummers van eindgebruikers’.
363. Zoals werd beschreven in paragraaf 2.4.3 heeft de ERG een gezamenlijk document opgesteld waarin potentiële mededingingsproblemen worden geïdentificeerd (Common Position). De door de ERG geïdentificeerde mededingingsproblemen zijn als uitgangspunt genomen om te komen tot een overzicht van de meest aannemelijke mededingingsproblemen die zich voor kunnen doen op de onderzochte markten voor gespreksopbouw.
364. Op basis van de marktanalyse identificeert het college voor de relevante markten van vaste gespreksafgifte op nummers van eindgebruikers in Nederland de volgende (potentiële) mededingingsbeperkende gedragingen:
het discriminatoire gebruik of het achterhouden van informatie;
het vertragen van onderhandelingen bij het sluiten van overeenkomsten voor gespreksafgifte;
het stellen van onbillijke voorwaarden aan gesprekafgifte; een strategisch productontwerp;
kwaliteitsdiscriminatie;
oneigenlijk gebruik van informatie ten aanzien van concurrenten prijsdiscriminatie;
marge-uitholling.105
365. Vanwege de grote overeenkomsten tussen de verschillende relevante markten zal het college de analyse van de potentiële mededingingsproblemen zoveel mogelijk in generieke
overwegingen beschrijven. Voor overwegingen die specifiek voor een aparte relevante markt of groep van relevante markten worden gemaakt zal dit uitdrukkelijk worden aangeven.
366. De (potentiële) mededingingsbeperkende gedragingen kunnen enerzijds andere aanbieders in de toegang tot eindgebruikers op het vaste telefoonnetwerk voor het afleveren van
spraakverkeer belemmeren. Anderzijds zijn deze gedragingen prijsgerelateerd en kunnen voor andere aanbieders een stijging veroorzaken van de kosten van gespreksafgifte en daarmee uiteindelijk de tarieven voor eindgebruikers van andere aanbieders die willen bellen naar het betreffende vaste netwerk verhogen.
367. De gedragingen kunnen erop gericht zijn om de eigen kosten van interoperabiliteit te vermijden, om op de markt voor vaste telefonie bestaande concurrenten van de markt te verdrijven of toetreding van potentiële concurrenten te voorkomen. Het kan bijvoorbeeld voor een grote aanbieder als KPN een aantrekkelijke strategie zijn om derden te benadelen ten opzichte van zijn eigen retaildochters om op deze wijze de concurrentie op de retailmarkt te beperken. Voorts kunnen de gedragingen erop gericht zijn om het eigen producentsurplus te vergroten ten koste van het consumentensurplus. In het laatste geval gaat het dan met name om prijsgerelateerde gedragingen die tot gevolg kunnen hebben dat de welvaart van eindgebruikers door deze gedragingen afneemt.106