In het militaire discours verstaat men onder politieke controle: de gene die gemachtigd is besluiten te nemen over de inzet van militaire wapens en –diensten (Avant, 2005). Het toegenomen gebruik van PMSC heeft gevolgen voor de bevelhebber in het maken van
beslissingen omtrent de inzet van het leger. Het beperkt zijn keuze of, waar, wanneer en hoe hij zijn troepen inzet. Dit komt doordat, zoals eerder beschreven, PMSC niet onder de chain of
command vallen. PMSC kunnen in tegenstelling tot regulieren soldaten niet gecommandeerd
worden maar ze moeten worden gemanaged. Management is een zwakkere vorm van invloed uitoefenen dan commanderen. Het management van PMSC door de Amerikaanse overheid laat veel te wensen over en het is een tijdrovende bezigheid. Daarnaast kunnen PMSC niet gebruikt worden voor taken die niet in hun contract staan. Als omstandigheden veranderen moet de bevelhebber opnieuw met de PSMC onderhandelen voor een eventueel nieuw contract
(Petersohn, 2008). Zo zijn er voorbeelden dat het leger de plannen gedurende een operatie moest omgooien.
“[…] on one occasion security providers escorted the CPA administrator into their area
an operation in Najaf. According to the officer, a fire fight broke out at the CPA administrator’s location and the squadron had to send troops to rescue the CPA
administrator and his party. This had a significant impact on its operation, according to the officer” (United States General Accounting office, 2005, p. 22).
Ook zijn er voorbeelden waarbij de bevelhebber zijn hele strategie moest omgooien, zoals in maart 2004 in Fallujah gebeurde. Nadat vier PMSC werknemers gedood waren bij een
hinderlaag was de overheid van de VS en hooggeplaatste militaire van mening dat zij deze daad niet onbestraft konden laten en de stad moesten aanvallen. Voor de lokale bevelhebber generaal- major Mattis betekende deze orders als gevolg van het incident een verandering in de strategie. Oorspronkelijk probeerde hij de geweldscirkel te doorbreken door het winnen van de hearts and
minds van de bevolking. Hij beschouwde dit incident als een Iraaks rechtshandhaving probleem.
Echter door orders van hogerhand werd hij gedwongen zijn strategie te vervangen door een meer aggresieve strategie, door middel van het gebruik van geweld het gebied onder controle te krijgen (Scahill 2007). Dus door het falen van een PMSC was de bevelhebber genoodzaakt zijn hele strategie te veranderen.
Het verlies van politieke controle door het veelvuldig gebruik te maken van PMSC is volgens Petersohn (2008) een groot probleem voor het Amerikaanse leger. PMSC kunnen bewust al dan niet onbewust militaire operaties en hele missies sterk beïnvloeden. Andersom gezien hebben militaire bevelhebbers nauwelijks invloed op het werk van PMSC. Dit allen bemoeilijkt de coördinatie tussen leger en PMSC wat leid tot verlies van controle.
Veiligheidsdiscours
Het verlies van militaire en politieke controle als gevolg van het veelvuldig gebruik maken van PMSC zijn van praktische aard. Naast deze praktische gevolgen zijn er ook belangrijke gevolgen die van minder praktische aard zijn. Zo is de is de positie van de macht in de internationale veiligheid verschoven van het publiek/de staat richting het private/de markt en van het civiele richting de militaire sferen (Leander, 2005).
PMSC worden vaak als secundaire actoren in het internationale veiligheidstoneel gezien. het zijn gereedschappen/wapens in handen van staten. Ze moeten dan ook volgens sommige gezien worden als wapensystemen. Ze handelen in het belang van de staat, zo niet in opdracht van de
47 The Private Military and Security Industry in Irak
staat (Shearer, 2007). Hierdoor zou de macht relaties in het veiligheidstoneel onveranderd blijven door de opkomst van PMSC. Echter wordt er in deze redenering slechts rekening gehouden met het formele vermogen om te beslissen over het gebruik van geweld. Zolang dit formele
vermogen bij de staat en staatsinstituties ligt, zouden PMSC insignificant zijn.
PMSC zijn echter niet alleen wapensystemen die onder de controle van de overheid vallen (Avant, 2004). De term Private military en Security Company is niet zonder reden gekozen. PMSC zijn particulier en zakelijk van aard zijn. Ze volgen de marktlogica en deze is anders dan de staatslogica. Zoals reeds eerder beschreven hebben PMSC en de staat andere belangen. Daarnaast zijn er naast het formele vermogen om besluiten te nemen ook meer indirecte manieren om dit te beïnvloeden.
Agenda control Through Implementation
Als men verder kijkt dan het formele vermogen om besluiten te nemen hebben PMSC een
belangrijke invloed op de uitkomst. Ten eersten hebben PMSC een grote manoeuvreer ruimte om hun contracten te interpreteren en uit te voeren. Deze interpretatie ruimte is van groot belang voor de krijgsmacht en de overheid die afhankelijk is van de diensten van PMSC (Leander, 2005).
Ten tweede kunnen PMSC er altijd voorkiezen om hun contract niet uit te dienen. Dit is niet hypothetisch. Zoals eerder beschreven is, zijn er in Irak voorbeelden te noemen waarbij PMSC door diverse redenen hun contract niet uit dienden. Zij lieten de Amerikanen met een probleem achter (Leander, 2005).
Ten derde kunnen PMSC hun contracten interpreteren op een manier waar hun opdrachtgevers het niet mee eens zijn. De gevolgen voor de opdrachtgever kunnen groot zijn aangezien de verantwoordelijkheid en de gevolgen van deze interpretaties bij de opdrachtgever liggen (Leander, 2005). Een goed voorbeeld van het verschil in interpretaties zijn de misstanden die plaatsvonden gedurende de ondervragingen in de Abu Ghraib gevangenis door CACI16. De militaire leiding was het niet eens met de manier van ondervragen maar waren uiteindelijk wel juridisch en politiek verantwoordelijk voor de daden van CACI (Fay & Jones, 2004).
Tot slot creëert het gebruik van en vertrouwen in PMSC een afhankelijkheid van hun diensten. Deze afhankelijkheid is groter als een PMSC voorziet in een dienst waarop zij een monopolie hebben, bijvoorbeeld als zij het onderhoud regelen van bepaalde wapensystemen. Echter, PMSC die geen diensten leveren waarop zij een monopolie hebben zijn tevens moeilijk te vervangen aangezien de kosten die gemoeid zijn met wisselen van PMSC erg hoog zijn (Leander, 2005). Voorbeeld vanuit Irak is dat het leger er niet voor koos om Titan en Vinnell te vervangen ondanks zij te veel geld in rekening brachten en onbevredigde resultaten leverden (Rosenfeld, 2005). Als men een bredere benadering neemt van het vermogen om besluiten te beïnvloeden hebben PMSC een significante rol. Het formele besluitvorming proces ligt nog bij de overheid echter hebben PMSC grote invloed op hoe deze besluiten geïmplementeerd worden in de praktijk. Echter gaat de vermogen van PMSC om besluiten te beïnvloeden nog verder.
The Power to Inform and Set Agendas: PMCs Directly Defining Security Concerns
Veel van de PMSC zijn niet direct betrokken bij het uitvoeren van gevechtstaken. Men ziet deze taken als niet core-functies van de krijgsmacht. Door deze functies uit te besteden kan het leger zich richten op de core functies. Echter kunnen PMSC die voorzien in deze niet core functies wel degelijk invloed uitoefenen door middel van het uitvoeren van hun taken. Met name PMSC die voorzien in consultancy en inlichtingen hebben invloed op de besluitvorming (Leander, 2005). De particulieren inlichtingen sector is de laatste jaren sterk gegroeid. In veel staten wordt de meeste inlichtingen en analyse uitbesteed aan de private sector. Oud CIA directeur Woolsey schatte dat 95% van de inlichtingen OSINT is en veel van dit is afkomstig van private bedrijven (Singer, 2008). De trend van het privatiseren van inlichtingen slaat ook over naar militaire operaties. Zo was AirScan de spy in the sky in Irak. Zij verzorgde in Irak de surveillance over de oliepijpleidingen. Ook werd een groot deel van de IMINT uitbesteed aan de private sector (Singer, 2008).
Het uitbesteden van inlichtingen diensten beperkt zich niet alleen tot het verzamelen van data. In veel gevallen is het analyseren van deze data ook aan PMSC uitbesteed. De private vertalers, analisten en ondervragers die werkzaam zijn voor CACI en Titan in de Abu Ghraib gevangenis zijn voorbeelden hiervan. Ook worden PMSC ingehuurd om met de geanalyseerde data
49 The Private Military and Security Industry in Irak
risico’s moeten inperken. DynCorp is een goed voorbeeld van een PMSC die het hele pakket van inlichtingen aanbied. Het verzameld inlichtingen, analyseert deze, schat bedreigingen in, doet aanbeveilingen, traint de Iraakse politie en het leger, adviseert in de reorganisatie van het Iraakse rechtssysteem en heeft contacten op nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau (Leander, 2005).
Privatisering van inlichtingen heeft directe gevolgen op de relatie tussen PMSC en het
veiligheidsdiscours. Het plaatst PMSC in een positie waarin zij grotendeels bepalen wat als een dreiging en veiligheidsrisico gezien wordt en wat als niet zodanig. Inlichtingen worden
gestructureerd en geselecteerd door een bedrijf dat het ook aanlevert. Zoals Leander schrijft: “When private firms gather, select and analyse intelligence, they are producing security
understandings in the most concrete and tangible way possible” (Leander, 2005, p. 814).
Dit is een belangrijke vorm van macht die vaak over het hoofd wordt gezien. Echter de precieze omvang van deze macht is zeer lastig vast te stellen. Maar er is duidelijk bewijs dat dat het construeren van het veiligheidsdiscours door PMSC effect heeft op militaire operaties. Zo zijn er voorbeelden van militaire operaties die werden uitgevoerd op basis van inlichtingen van slechts een PMSC. Zo werd de inlichtingen van AirScan gebruikt om een gronddoel uitschakelen wat later foutieve inlichtingen bleek te zijn (Singer, 2004).
In zulke gevallen heeft de staat/het leger wel het formele vermogen om te besluiten wanneer en wat voor soort geweld er gebruikt wordt, echter wordt de informatie waarop deze besluiten ten grondslag liggen geleverd en beheerd door PMSC. PMSC bepalen grotendeels welke informatie er wordt doorgespeeld en welke niet. Het is echter in veel gevallen niet zo zwart-wit als in het bovenstaande voorbeeld. In veel militaire situaties wordt er getracht besluiten te nemen op basis van meerdere bronnen. Dit om de betrouwbaarheid te vergroten.
The Power to Shape Preferences and Identities: PMCs as Consultants and Lobbyists
Naast de invloed die PMSC hebben op de besluitvorming door middel van de informatie die zij verschaffen, hebben PMSC ook een impact op de manier hoe andere actoren het concept
veiligheid construeren. Ze vormen hoe andere actoren denken over hun eigenbelangen in relatie tot veiligheid. Dit komt door de marktlogica waarbinnen PMSC contracten moeten afsluiten. Om
goede contracten binnen te slepen lobbyen PMSC bij beleidsmakers, ze beïnvloeden het beeld dat beleidsmakers hebben over veiligheid (Leander, 2005).
Door het lobbyen wordt mede het veiligheidsdiscours gevormd. PMSC lobbyen bij
beleidsmakers om hen het zelfde discours aan te praten dat overeen komt met de belangen van het bedrijf. PMSC moeten namelijk hun diensten aan beleidsmakers verkopen. Hiervoor moeten de bedrijven de beleidsmakers overtuigen dat de dienst die zij aanbieden onmisbaar is voor hen en beter is dan die van de concurrent (Leander, 2005). Zo werd het eerdergenoemde New
Logistics Civilian Augmentation Program ter waarde van $150 miljoen onder zware lobbydruk
aan Halliburton-KBR, DynCorp en Fluor Corp gegeven, ondanks dat deze bedrijven meerdere malen beticht zijn van ernstig wangedrag (Tiron, 2007).
Naast het directe lobbyen beïnvloeden PMSC het beeld van beleidsmakers en beleidsuitvoerders ook door hun rol als trainer en consulteer van de krijgsmacht. Veel training is van technische aard, het simuleert oefeningen en het gebruik van materieel. Deze vorm van trainingen vormt ook het veiligheidsdiscours. Men oefent op een bepaalde manier te handelen in bepaalden situaties, in de praktijk zal dan in dezelfde situatie het zelfde gehandeld worden. Ook worden bepaalde trainingen gegeven waarin direct en expliciet het veiligheidsinzicht wordt gevormd. Bedrijven die deze trainingen geven zijn MPRI en DynCorp. De nieuwe militaire leiders worden op de militaire academie onderwezen door PMSC met behulp van programma’s en boeken die door deze zelfde bedrijven geschreven zijn (Leander, 2005).
Dit bovenstaande wil niet zeggen dat PMSC het monopolie hebben op het vormen van het veiligheidsdiscours van andere actoren door middel van lobbyen, trainingen en consultancy. Zij hebben slechts een stem en aandeel in het geheel.
51 The Private Military and Security Industry in Irak
10. Conclusie
In deze scriptie werd onderzocht wat de gevolgen zijn voor de VS van de privatisering van militaire taken in Irak. Eerst werd er uiteengezet waarom de VS besloot om in Irak veelvuldig gebruik te maken van PMSC. Door slechte operationele en strategische uitwerkingen van de Irak invasie kampten de VS met een enorm militair personeel gebrek. Dit gold voor zowel de invasie zelf als de wederopbouw van Irak. Het veelvuldig inzetten van PMSC was de optie met de minste politieke en publieke weerstand.
PMSC speelden zowel voorafgaande de invasie, gedurende de oorlog en tijdens de wederopbouw een essentiële rol voor de Amerikanen. Zo waren zij verantwoordelijk voor de opbouw,
expoitatie en beveiliging van kamp Doha. Tevens bestuurden zij belangrijke wapensystemen zoals de F-117 Nighthawk en de Appache gevechtshelikopter. Daarnaast speelden PMSC een belangrijke rol in de veiligheid van Irak tijdens de wederopbouw. Ze trainden de Iraakse politie en het Iraakse leger. Ze waren verantwoordelijk voor de bewaking van belangrijke gebouwen en gebieden zoals de green zone in Bagdad. Ook beveiligden zij belangrijke personen zoals het hoofd van CPA ambassadeur Bremer. Tot slot werden PMSC ingezet te bescherming van konvooien.
PMSC waren essentieel voor de Amerikanen tijdens de Irak missie. De huidige structuur van de missie was volgens vele niet mogelijk zonder de inzet van PMSC. Echter was het gebruik van PMSC niet alleen maar positief. Ze waren betrokken bij de meest donkere en controversiële aspecten van de oorlog. Deze downside van het gebruik van PMSC werd in hoofdstuk zeven behandeld.
Er zijn talloze incidenten te noemen waar PMSC bij betrokken waren. Opmerkelijk is dat, in tegenstelling tot regulieren militaire, geen enkele werknemer van een PMSC is aangeklaagd, vervolgd of zich heeft moeten verantwoorden tegenover een rechtbank. Dit komt doordat de juridische positie van PMSC niet is vast gelegd. Ze nemen wel deel aan militaire operaties maar zijn geen onderdeel van het leger, noch in de chain of command noch in de code of justice. Hierin bevind zich de belangrijkste keerzijde van het gebruik van PMSC.
PMSC hoeven zich niet te verantwoorden tegenover de legerleiding doordat zij niet in de chain
of command zitten. Ze zijn niet verplicht om informatie te delen over de positie waar zij zich
begeven of de voortgang van hun missie. Dit brengt problemen met zich mee als militaire en PMSC in hetzelfde gebied werkzaam zijn. Overzicht van wat er in een gebied gebeurt en wie er zich bevinden is essentieel voor de leger leiding om zijn middelen en capaciteiten op een goede manier in te zetten. Daarnaast kunnen PSMC altijd falen of weigeren verder te werken.
Werknemers van PMSC zijn geoorloofd om eigen keuzes te maken. Als zij het te risicovol vinden kunnen zij besluiten tijdens een missie om te stoppen. Deze keuzen hebben reguliere militairen niet. Zo zijn er voorbeelden in Irak dat PMSC genoodzaakt waren om zich terug te trekken omdat werknemers aan het staken waren. Het gebruik van PMSC brengt grote onzekerheden met zich mee.
Naast de bovenstaande operationele bezwaren zijn er ook bureaucratische keerzijden van het gebruik van PMSC. Veel critici zijn het er over eens dat in de huidige structuur de private
military en security sector niet geschikt is om te privatiseren. Er is een gebrek aan overzicht van
de overheid. Tevens is er nauwelijks transparantie, openheid en concurrentie in de sector. De sector werkt met cost-plus contracten die gevoelig zijn voor misbruik bij te weinig controle. Hierdoor kunnen PMSC alles doen en laten wat zij noodzakelijk achten, zonder zich te hoeven verantwoorden aan de overheid.
Een ander belangrijk punt is het verschil in belangen dat PMSC en de overheid hebben. PMSC hebben vaak alleen oog voor hun eigen taken. Dit aangezien zij betaald krijgen voor het succesvol uitvoeren van deze taken. Daarom voeren zij allen de taken uit die zij in het contract hebben laten opnemen. Het grotere militaire en politieke plaatje is niet relevant voor hen. De groten afhankelijkheid van de private sector voor de veiligheid in Irak heeft grote gevolgen voor de Amerikanen. Deze gevolgen werden in hoofdstuk negen behandeld. Zo zorgt deze afhankelijkheid voor een verlies in de militaire controle. Hiermee wordt het vermogen van een leger om voor veiligheid te zorgen bedoeld. Een verminderde controle zorgt er voor dat een leger niet meer autonoom voor veiligheid kan zorgen. De algehele tendens onder wetenschappers is dat de VS in grote mate operationeel afhankelijk was van PMSC in de Irakoorlog en nasleep. Het verlies in militaire controle was dus groot.
53 The Private Military and Security Industry in Irak
Naast het verlies van militaire controle was er een verlies van politieke controle. Onder politieke controle verstaat men de gene die gemachtigd is besluiten te nemen over de inzet van militaire wapens en –diensten. Het toegenomen gebruik van PMSC heeft hierop negatieve gevolgen. Dit omdat PMSC niet gecommandeerd kunnen worden, alleen gemanaged. Dit management laat in de VS veel te wensen over. Er zijn voorbeelden dat militaire genoodzaakt waren om hun strategie om te gooien door het handelen van PMSC. PMSC kunnen bewust al dan niet onbewust militaire operaties en hele missies sterk beïnvloeden. Andersom gezien hebben militaire bevelhebbers nauwelijks invloed op het werk van PMSC. Dit allen bemoeilijkt de coördinatie tussen leger en PMSC wat leid tot verlies van controle.
Er zijn ook minder operationele gevolgen voor de VS. Zo zorgt de grote afhankelijkheid van PMSC dat zij indirect besluiten kunnen beïnvloeden. Dit kunnen zij doen doordat zij grote invloed hebben op de uitkomst. PMSC hebben manoeuvreer en interpretatie ruimte in de uitvoering van hun contracten. De opdrachtgever is het er niet altijd eens op de manier waarop zij dat doen. Tevens kunnen PMSC er altijd voor kiezen om hun contracten niet uit te dienen. Dit laat de Amerikanen met een probleem achter. Het formele besluitvorming proces ligt nog wel bij de overheid maar PMSC hebben significante invloed op hoe deze besluiten geïmplementeerd worden.
PMSC hebben tevens invloed op de perceptie van veiligheidsdreigingen. Veel van de inlichtingen wordt tegenwoordig vervaardigd door particuliere bedrijven. Daarnaast analyseren zij in
toenemende mate de verzamelde data en maken zij risk assessments en komen zij met
aanbevelingen om met deze dreigingen om te gaan. Zo heeft de privatisering van inlichtingen directe gevolgen op de relatie tussen PMSC en het veiligheidsdiscours. Dit is een belangrijke vorm van macht.
Naast de invloed die PMSC hebben op de implementatie van beleid en de invloed op het beleid door de informatie die zij verschaffen, hebben PMSC ook invloed op de manier waarop andere