Gedurende de oorlog in Irak en de wederopbouw van het land was de VS grotendeels afhankelijk van het gebruik van PMSC. Dit werd niet zozeer gedaan uit kosten overweging maar uit
noodzaak. Defensie kampten door het slechte plannen en de oorlog die gevoerd werd in
Afghanistan met de Taliban en Al-Qaida met grote personeel te korten. In de ogen van president Bush, vicepresident Cheney en secretaris van defensie Rumsfeld was het veelvuldig gebruik maken van PSMC de beste oplossing voor het probleem met de minste politieke schade voorafgaande aan de presidentsverkiezingen van 2004.
PMSC speelden zowel voorafgaande de invasie, gedurende de oorlog en tijdens de wederopbouw een belangrijke rol voor de Amerikanen. Zo waren zij verantwoordelijk voor de opbouw,
exploitatie en beveiliging van kamp Doha in Koeweit. Tevens bestuurden zij veel
wapensystemen zoals de F-117 Nighthawk, Appache gevechtshelikopter, F-15 straaljager, de B-2 stealth bommenwerpers, de U-2 verkenningsvliegtuig, het Global Hawk UAV en het luchtafweer system Patriot. De rol van PMSC werd nog groter na het officiële einde van de Irakoorlog. Ook trainden PMSC de Iraakse politie en het Iraakse leger. Daarnaast speelden PMSC een tactische rol op de grond om zo de Amerikaanse troepen te ondersteunen. Zo bewaakten zij belangrijke gebouwen en gebieden zoals de green zone in Bagdad. Tevens zorgden zij voor beveiliging van belangrijke personen zoals het hoofd van CPA ambassadeur Bremer. Tot slot werden PMSC ingezet te bescherming van konvooien.
PMSC waren essentieel voor de Amerikanen tijdens de Irakoorlog en gedurende de
wederopbouw van het land. Veel academici, beleidsmedewerkers en hooggeplaatste militaire delen de mening dat de oorlog in Irak in de huidige structuur niet mogelijk was zonder de inzet van PMSC. Echter is het gebruik van PMSC niet enkel positief, zij waren betrokken bij de meest donkere en controversiële aspecten van de oorlog. Er zijn talloze incidenten te noemen waar PMSC bij betrokken zijn. Opmerkelijk is, in tegenstelling tot regulieren militairen, dat geen enkele werknemer van een PMSC is aangeklaagd, vervolgd of zich heeft moeten verantwoorden tegen over een rechtbank. Dit komt doordat de juridische positie van PMSC niet is vast gelegd.
PMSC nemen wel deel aan militaire operaties maar zijn geen onderdeel van het leger, noch in de
chain of command noch in de code of justice. Hierin zit een belangrijke keerzijde van het gebruik
van PMSC.
Doordat PMSC niet in de chain of command zijn opgenomen hoeven zij zich niet aan de legerleiding te verantwoorden. Ze zijn niet verplicht om informatie te delen over de voortgang van hun missie of de positie waar zij zich begeven. Dit levert problemen op als PMSC en
militairen in het zelfde gebied werkzaam zijn. Overzicht van wat er in een gebied gebeurt en wie er zich bevinden is essentieel voor de leger leiding om zijn middelen en capaciteiten op een goede manier in te zetten. Daarnaast kunnen PMSC altijd falen in het uitvoeren van hun taken of weigeren verdere taken uit te voeren. Regulieren soldaten hebben geen individuele keuzen als ze eenmaal in dienst zijn en uitgezonden worden. Werknemers van PMSC daarentegen zijn wel geoorloofd om eigen keuzes maken. Het is aan hun de keuze om een missie uit te voeren maar als zij het te risicovol vinden kunnen zij er mee stoppen. Zo zijn er voorbeelden in Irak waar werknemers van PMSC in staking zijn gegaan. Het gebruik van PMSC brengt grote
onzekerheden met zich mee voor de leger leiding.
Naast de bovenstaande operationele bezwaren tegen het gebruik van PMSC zijn er ook bureaucratische bezwaren. Veel critici van het privatiseren van het veiligheidsbeleid zijn van mening dat de private military en security sector niet geschikt is voor privatisering in de huidige vorm. Er is een gebrek aan overzicht van de overheid op de sector. Tevens is er geen
transparantie, openheid en concurrentie in de sector. PMSC werken met cost-plus contracten. Hierdoor kunnen PMSC alles doen en laten wat zij noodzakelijk achten, zonder dat zij zich hoeven te verantwoorden aan de overheid.
Een ander punt is het verschil in belangen die de overheid en PMSC hebben. PMSC hebben vaak alleen oog voor hun eigen taken. Dit aangezien zij betaald krijgen voor het succesvol uitvoeren van deze taken. Daarom voeren zij allen de taken uit die zij in het contract hebben laten
43 The Private Military and Security Industry in Irak
9. Gevolgen voor de VS
Introductie
Het uitbesteden van militaire taken aan PMSC heeft ver gaande gevolgen voor de VS. Dit komt mede doordat de VS in Iraq zo afhankelijk is van PMSC. Dit heeft gevolgen voor de militaire en politieke controle die de VS heeft, deze neemt af. Onder militaire controle wordt de capaciteiten van defensie gezien die voor veiligheid zorgen (Petersohn, 2008). Onder politieke controle wordt verstaan de gene die gemachtigd is om te besluiten over de inzet van militaire wapens en – diensten (Avant, 2005). Echter gaat de macht van PMSC nog verder dan deze operationele beperking voor de VS. Door de afhankelijkheid van PMSC beïnvloeden zij ook het
veiligheidsdiscours.