ts o p r an gli js t Jaartal
Plaats op ranglijst leesvaardigheid
84 In zowel de grafiek van de leesvaardigheidsscore als de grafiek van de ranglijst is de piek van IJsland in 2009 opvallend. IJsland leek na 2006 de weg omhoog te hebben gevonden en de score was in 2009 met 16 punten verbeterd, om vervolgens in 2012 weer met 17 punten te zijn gezakt en dus nog onder het niveau van 2006 te scoren. Het is niet met zekerheid te verklaren waardoor de resultaten in 2009 zoveel beter waren, al zijn er wel enkele mogelijkheden. Zo geeft het rapport Northern Lights on PISA 2009 – focus on reading, opgesteld door de Noordse raad, de volgende verklaring:
In Iceland the curriculum reform in 2007 together with a special emphasis on the increased role of students’ democratic participation plus the 2008 framework for more individualized learning and greater flexibility for students may have had a positive influence. Moreover, the relatively poor 2006 pilot test results seem to have been used by the schools to improve the teaching, especially in Reykjavik.189
Het IJslandse onderwijs maakt gebruik van de National Curriculum Guide waarin is
vastgelegd over welke vaardigheden IJslandse kinderen moeten beschikken aan het einde van de verplichte schoolperiode (IJslanders zijn leerplichtig van 6 tot 16 jaar). Zo bestaan er sinds 1991 richtlijnen voor docenten en in 1994 werd het eerste curriculum in gebruik genomen. In het curriculum waar in bovenstaand citaat over gesproken wordt, werd onder andere de lesduur gewijzigd. Voorheen moest iedere les 40 minuten duren, in plaats daarvan is nu een minimum lestijd per week vastgesteld. Ook werden ouder- en leerlingenraden aangesteld en mochten docenten ook in niet verplichte onderwerpen lesgeven. Daarnaast werden de docentenopleidingen samengevoegd. In 2008 werden deze opleidingen verder vernieuwd en na het aanstellen van een nieuwe regering na de economische crisis werd ook bepaald dat alle IJslandse kinderen, ongeacht afkomst of handicap, toegelaten moeten worden op school.190
Al deze hervormingen zouden invloed gehad kunnen hebben op het onderwijs, waardoor IJslandse kinderen in 2009 ineens veel beter scoorden. Het zou dan wel betekenen dat de hervormingen alleen op korte termijn nut hebben gehad, aangezien de IJslandse score daarna weer net zo hard zakt en IJsland weer op de 2006-score zit.
189 Nordic Council of Ministers. “Northern Lights on PISA 2009 – focus on reading.” Ed. Niels Egelund.
Kopenhagen: 2012: 208.
85 Een mogelijke reden dat de hervormingen niet door hebben kunnen zetten zou de grote economische crisis van 2008 kunnen zijn. De crisis heeft grote impact gehad op heel IJsland en het is best denkbaar dat eventuele verbeteringen die beloofd waren of extra geld dat toen naar het onderwijs zou gaan, ingetrokken zijn vanwege de crisis.
Duidelijk is nu dat IJsland verrassend slechter scoort dan Nederland. Ik zal hier niet proberen te verklaren waar dit aan ligt, aangezien ik niet alle mogelijke meewegende factoren, zoals verschillen in onderwijsstelsels, maatschappij en cultuur, in deze scriptie kan onderzoeken. Wel zal ik wat opvallende verschillen benoemen uit het PISA-onderzoek uit 2015, te
beginnen bij onderstaande grafiek.
In onderstaande grafiek zijn de deelnemende landen gerangschikt op
leesvaardigheidsniveau. PISA toetst leerlingen met behulp van opdrachten op verschillende leesvaardigheidsniveaus. Hieraan kunnen uiteindelijk conclusies verbonden worden over het niveau van een leerling en uiteindelijk de gemiddelde score per land. De niveaus lopen van 1b tot 6, waarbij 6 het hoogste is. Alle leerlingen die onder niveau 2 (dus 1a, 1b of onder 1b) scoren, worden door PISA gezien als laaggeletterd. De nullijn in onderstaande grafiek ligt dan ook op niveau 2.
86
Afbeelding 24. Percentages leerlingen op verschillende vaardigheidsniveaus in PISA 2015.191 Doordat de nullijn op niveau 2 ligt, is snel af te lezen hoeveel procent van de 15-jarige scholieren als laaggeletterd worden beschouwd: in Nederland is dit iets minder dan 20%, terwijl dit in IJsland iets meer dan 20% is. Tegelijkertijd scoren iets minder dan 80% van de IJslandse scholieren niveau 2 of hoger, terwijl dit er in Nederland meer dan 80% zijn.
Als we vervolgens naar de verschillende niveaus gaan kijken, valt het op dat in IJsland een relatief grote groep leerlingen onder niveau 1b scoort en maar weinig leerlingen op niveau 6 presteren. Nederland doet het hierin beter in vergelijking met IJsland met minder leerlingen onder niveau 1b en meer op niveau 6. Verder is te zien dat in IJsland een grotere groep leerlingen op gemiddeld niveau presteert: zo’n 55% scoort niveau 2 en 3, terwijl dit in Nederland zo’n 45% is. In Nederland haalt met andere woorden een grotere groep 15- jarigen een hoger leesniveau dan hun IJslandse leeftijdsgenoten.
Als we kijken naar het verschil in leesniveau tussen jongens en meisjes, valt IJsland weer in negatieve zin op, zoals te zien is in onderstaande grafiek.
191 OECD. “PISA 2015 Results (Volume I): Excellence and Equity in Education.” Parijs: OECD Publishing, 2016:
87
Afbeelding 25. Het verschil in de leesvaardigheidsscore tussen jongens en meisjes in PISA 2015.192
Bovenstaande grafiek bevat alleen de gegevens van het PISA onderzoek uit 2015. In alle deelnemende landen scoren meisjes hoger dan jongens.193 Het OESO gemiddelde toont een
verschil van 27 punten in het voordeel van meisjes. Nederland zit hier net iets onder met een verschil van 24. Het meest interessante is echter het enorme verschil tussen IJslandse jongens en meisjes. Daar scoren meisjes maar liefst 42 punten hoger dan jongens. Met een score van 502 zitten IJslandse meisjes niet zo gek ver onder het OESO gemiddelde van meisjes: 506. IJslandse jongens zitten echter 19 punten onder het OESO gemiddelde van jongens: 460 om 479.
In alle deelnemende landen deden meisjes het beter dan jongens qua
leesvaardigheid. Door de score van -42 behoort IJsland tot de onderste 15 landen als het om het verschil tussen jongens en meisjes gaat. IJsland is echter niet het enige Scandinavische land onderaan: Zweden en Noorwegen doen het slechts iets beter en Finland, dat toch bekend staat om het goede onderwijs, scoort zelfs slechter met -47.194
192 OECD. PISA 2015: 169. 193 Ibidem: 168. 194 Ibidem: 169. 430 440 450 460 470 480 490 500 510 520 IJsland Nederland OECD Score