Tabel 5 geeft weer hoe ik het beleidsdoel beoordeel. Het beleidsdoel voor duurzaam inkopen is op een belangrijk onderdeel niet specifiek en niet meetbaar geformuleerd. Hierop scoort het doel dan ook onvoldoende. Ook wat de
consistentie betreft kan de doelformulering niet op zich staan, maar zijn aanvullende uitspraken nodig. Deze ontbreken in de aanvullende bronnen. Het realisme van de doelstelling vind ik eveneens onvoldoende. De doelstelling is gebaseerd op tegenstrijdige informatie. De haalbaarheid van het doel lijkt mij niet heel grondig verkend. Daarom scoort het beleidsdoel ook op dit criterium
onvoldoende. Op de criteria tijdgebonden en afgestemd scoort het doel redelijk tot goed. Al met al beoordeel ik het beleidsdoel als matig SMART+C.
3.3 Partijen duurzaam inkopen
3.3.1 Ministerie van VROM, Programmadirectie Duurzaam Inkopen
Op 1 oktober 2007 is de programmadirectie Duurzaam Inkopen bij het ministerie van VROM gestart. De programmadirectie draagt het belang van duurzaam inkopen uit onder de andere overheidsorganisaties en is als opdrachtgever van SenterNovem verantwoordelijk voor de ontwikkeling van duurzaamheidscriteria. Ze bevordert de toepassing van de criteria door overheden (SenterNovem, 2008e, p. 12). Daarnaast is de programmadirectie de opdrachtgever voor de Monitor DBO
2008 en houdt zij zich bezig met de coördinatie hiervan. De Monitor DBO 2008 wordt uitgevoerd door PriceWaterhouseCoopers.
3.3.2 SenterNovem
SenterNovem is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken. Deze organisatie heeft tot taak het opstellen van de criteria voor duurzaam inkopen (SenterNovem, 2008e). SenterNovem onderscheidt 84 productgroepen waarvoor criteria worden ontwikkeld. Het ontwikkelen van de criteria gebeurt in opdracht van het ministerie van VROM en in samenwerking met overheden en stakeholders. Het proces van criteriaontwikkeling is nader uitgewerkt in paragraaf 3.4. Naast de criteriaontwikkeling heeft SenterNovem zich beziggehouden met het ontwikkelen en uitvoeren van de Monitor DBO 2006. Bij de Monitor DBO 2008 is SenterNovem minder betrokken. De uitvoering van de monitor is nu een taak van het ministerie van VROM. SenterNovem heeft hierbij een adviserende rol. Bovendien organiseert SenterNovem bijeenkomsten, instrumenten, workshops en cursussen voor de verschillende deelnemers aan duurzaam inkopen. Hierbij richt zij zich vooral op lagere overheden (SenterNovem, 2007, p. 14). Ten slotte ondersteunt
SenterNovem de programmadirectie Duurzaam Inkopen van het ministerie van VROM bij haar activiteiten (SenterNovem, 2008e, p. 10).
3.3.3 Ministerie van BZK, Directoraat-Generaal Organisatie en
Bedrijfsvoering Rijk
Parallel aan de invoering van het beleid voor duurzaam inkopen vindt een aantal ontwikkelingen plaats die van invloed zijn op duurzaam inkopen bij het Rijk. In het kader van het actieplan Vernieuwing Rijksdienst geeft het Directoraat-Generaal Organisatie en Bedrijfsvoering Rijk (DG OBR), in samenwerking met de
programmadirectie Duurzaam Inkopen van VROM, invulling aan de verduurzaming van de bedrijfsvoering binnen het Rijk. DG OBR is daarnaast verantwoordelijk voor de invoering en coördinatie van categoriemanagement bij het Rijk (zie paragraaf 3.6). Op het gebied van duurzaam inkopen ondersteunt en stimuleert DG OBR de budgethouders om duurzaamheidscriteria te formuleren in hun inkoopaanvragen. Bovendien organiseert het DG OBR samen met SenterNovem activiteiten om budgethouders en inkopers bewust te maken van de duurzaamheid van hun aankopen. Concreet betekent dit dat er regelmatig evenementen op de
van communicatie een gedragsverandering te laten plaatsvinden ten gunste van duurzaam inkopen.
3.3.4 Beleidsadviesgroep (BAG)
De Beleidsadviesgroep is een werkgroep van overheidsjuristen die de door SenterNovem opgestelde duurzaamheidscriteria juridisch toetst. De juristen in dit team komen onder andere van LNV, OCW, Justitie, VenW, het voormalig
Regiebureau Inkoop Rijksoverheid (nu onderdeel van DG OBR), PIANOO (Professioneel en Innovatief Aanbesteden, Netwerk voor
Overheidsopdrachtgevers) en de RGD (Rijksgebouwendienst). Voor duurzaam inkopen is de opdracht van de Chief Procurement Officer Rijk (directeur Inkoopbeleid bij DG OBR) aan de BAG om de door SenterNovem ontwikkelde duurzaamheidscriteria juridisch te toetsen. In de loop der tijd heeft de BAG voor de juridische toetsing een toetsingskader ontwikkeld, zodat SenterNovem nu vanaf het begin weet met welke juridische criteria rekening moet worden gehouden. De juridische toetsing door de BAG is strikt, om te voorkomen dat de overheid bij het inkopen juridische problemen ondervindt en door leveranciers voor de rechter wordt gedaagd. Het juridisch kader van de BAG is te vinden in paragraaf 3.4.2.
3.3.5 Inkopende departementen
De inkopende departementen en hun agentschappen hebben de verplichting om in 2010 in 100% van de gevallen duurzaamheid als zwaarwegend criterium mee te nemen. Hiertoe dienen zij de duurzaamheidscriteria van SenterNovem op te nemen in de programma’s van eisen bij iedere aankoop die zij doen. Dit gebeurt meestal bij het inkoopcentrum van het departement. Voor uitgebreide informatie over inkoopprocedures, zie hoofdstuk 4. Naast het toepassen van de
duurzaamheidscriteria moeten de departementen voortgangsrapportages
publiceren over hun duurzaam inkoopbeleid (Tweede Kamer, 2006a). Hierin komt naar voren wanneer er wel en, onderbouwd, wanneer er niet duurzaam is
ingekocht. Duurzaam inkopen moet geborgd worden in de bedrijfsvoering van de departementen. Hiervoor is het niet alleen noodzakelijk dat de
duurzaamheidscriteria van SenterNovem worden gebruikt. Duurzaam inkopen vraagt ook een cultuurverandering binnen de organisatie (SenterNovem, 2008d). Er moet draagvlak gecreëerd worden en het personeel (met name de inkopers en de budgethouders) moet gemotiveerd zijn om met duurzaam inkopen aan de slag te gaan.
Afbeelding 3 geeft de belangrijkste actoren van duurzaam inkopen schematisch weer:
Programmadirectie Duurzaam Inkopen Ministerie van VROM
Departmenten SenterNovem DG OBR Ministerie van BZK Stakeholders BAG
Afbeelding 3: Partijen betrokken bij duurzaam inkopen