Eigenwoningschulden die vanaf 1 januari 2013 worden afgesloten, moeten gedurende de looptijd geheel worden afgelost. Daardoor is voor de aflossing van de eigenwoningschuld niet langer een spaarfaciliteit nodig. Om die reden is de regeling voor de kapitaalverzekering eigen woning (hierna ook: KEW) per 1 januari 2013 afgeschaft. Voor op 31 december 2012 bestaande kapitaalverzekeringen eigen woning, spaarrekeningen eigen woning en
beleggingsrechten eigen woning (hierna gezamenlijk te noemen: kapitaalverzekeringen eigen woning) is in artikel 10bis.2 tot en met 10bis.8 Wet IB voorzien in overgangsrecht. Het overgangsrecht houdt in dat op kapitaalverzekeringen eigen woning de op 31 december 2012 bestaande regels van toepassing blijven, mits het overeengekomen gegarandeerde kapitaal64 na 31 december 2012 niet is verhoogd en de looptijd niet is verlengd. Dit overgangsrecht is uitgebreid voor de in de volgende paragraaf beschreven situaties.
62 Kamerstukken II 2012/13, 33 405, nr. 29, pag. 2-3.
63 Kamerstukken II 2014/15, 34 002, nr. 10, pag. 109.
64 Artikel 10bis.2 lid 1 Wet IB
5.1 Uitbreiding kapitaalverzekeringen eigen woning
In artikel 10bis.2 tweede lid, artikel 10bis.2a en artikel 10bis.2b Wet IB wordt het begrip kapitaalverzekering eigen woning uitgebreid voor situaties waarin op 31 december 2012 door omstandigheden geen sprake is van een kapitaalverzekering eigen woning, maar waarvan het wenselijk is dat die wel onder het overgangsrecht vallen. De in artikel 10bis.2 tweede lid Wet IB benoemde gevallen sluiten aan bij het in artikel 10bis.1 tweede lid Wet IB beschreven overgangsrecht voor de eigenwoningschuld. Artikel 10bis.2b Wet IB verklaart dit
overgangsrecht ook van toepassing op de spaarrekening eigen woning en het
beleggingsrecht eigen woning. In al deze situaties is het onder voorwaarden ook na 31 december 2012 nog mogelijk om een kapitaalverzekering eigen woning af te sluiten.
5.1.1. De woning is in 2012 verkocht
Deze uitbreiding van het overgangsrecht heeft betrekking op de situatie waarin de
belastingplichtige zijn eigen woning in 2012 heeft verkocht, maar op 31 december 2012 nog geen nieuwe woning had gekocht. Gaat de belastingplichtige in 2013 weer een schuld in verband met de verwerving van een nieuwe woning aan, dan kan hij tot maximaal het bedrag van de oude kapitaalverzekering weer een KEW afsluiten.65 Deze regeling sluit aan bij het overgangsrecht voor de bestaande eigenwoningschuld in artikel 10bis.1 tweede lid
onderdeel a Wet IB (paragraaf 4.1.1).
5.1.2. De woning wordt in 2013 gekocht
Ook als KEW wordt aangemerkt de kapitaalverzekering die in 2013 wordt afgesloten ten gevolge van een op 31 december 2012 bestaande onherroepelijke overeenkomst tot verwerving van een eigen woning (artikel 10bis.2 tweede lid onderdeel b Wet IB). Deze regeling sluit aan bij het overgangsrecht voor de bestaande eigenwoningschuld in artikel 10bis.1 tweede lid onderdeel b Wet IB (paragraaf 4.1.2).
5.1.3. De woning wordt in 2013 verbouwd
Ook de kapitaalverzekering die in 2013 wordt afgesloten ten gevolge van een op 31
december 2012 bestaande onherroepelijke schriftelijke overeenkomst tot het verrichten van onderhoud of verbeteringen aan de eigen woning wordt nog aangemerkt als een KEW (artikel 10bis.2 tweede lid onderdeel c Wet IB). Deze regeling sluit aan bij het
65 Artikel 10bis.2 lid 2 onderdeel a Wet IB.
overgangsrecht voor de bestaande eigenwoningschuld in artikel 10bis.1 tweede lid onderdeel c Wet IB (paragraaf 4.1.3).
5.1.4. De woning wordt tijdelijk verhuurd
Als KEW wordt voorts aangemerkt de kapitaalverzekering die vóór 1 januari 2021 als zodanig is aan te merken, mits die kapitaalverzekering voor 31 december 2012 fictief is vervreemd in verband met de tijdelijke verhuur van de woning (artikel 10bis.2 tweede lid, onderdeel d Wet IB). Deze uitbreiding van het overgangsrecht is alleen van toepassing als dezelfde kapitaalverzekering weer als KEW kwalificeert voor dezelfde woning.66 Deze regeling sluit aan bij het overgangsrecht voor bestaande eigenwoningschulden in artikel 10bis.1 tweede lid onderdeel d Wet IB (paragraaf 4.1.4).
5.1.5. Tijdelijk geen eigenwoningschuld
Voorts is een regeling getroffen voor de situatie waarin de belastingplichtige tussen het moment van verkoop van de oude eigen woning en de aankoop van een nieuwe eigen woning tijdelijk geen eigen woning heeft. In dat geval komt de KEW fictief tot uitkering67. Gaat de belastingplichtige uiterlijk in het daaropvolgende jaar weer een eigenwoningschuld aan, dan is sprake van het oversluiten van een bestaande eigenwoningschuld in de zin van artikel 10bis.1 derde lid Wet IB. Heeft de belastingplichtige de kapitaalverzekering in de tussentijd aangehouden, dan kwalificeert die kapitaalverzekering vanaf dat moment weer als een KEW (artikel 10bis.2 derde lid Wet IB). Deze uitbreiding sluit aan bij het overgangsrecht voor bestaande eigenwoningschulden in artikel 10bis.1 derde lid Wet IB (paragraaf 4.4).
5.1.6. Overgangstermijn voor bestaande eigenwoningschulden
Ten slotte is in artikel 10bis.2a Wet IB een regeling opgenomen voor het afsluiten van een KEW voor belastingplichtigen die op 31 december 2012 een bestaande eigenwoningschuld hadden in de zin van artikel 10bis.1 eerste lid Wet IB. Deze belastingplichtigen hadden tot 1 april 2013 de tijd om een KEW af te sluiten of een bestaande kapitaalverzekering om te vormen tot een KEW tot maximaal het bedrag van de op 31 december 2012 bestaande eigenwoningschuld. Om voor deze overgangsregeling in aanmerking te komen, was het voldoende dat de belastingplichtige uiterlijk op 31 maart 2013 een verzoek had gedaan, of een aanbod had aanvaard tot het afsluiten van een kapitaalverzekering eigen woning.
66 Zie ook artikel 10bis.6 Wet IB.
67 Artikel 10bis.4 lid 3 Wet IB
5.1.7. Regeling voor insolventie bank
Bij insolventie van een bank wordt met ingang van 1 januari 2014 het bedrag van een spaarrekening eigen woning (SEW) van rechtswege verrekend met de eigenwoningschuld.68 Gaat de belastingplichtige tot het bedrag van de verrekening uiterlijk in het daaropvolgende jaar weer een schuld aan, dan kwalificeert deze schuld slechts als een bestaande
eigenwoningschuld, als hij voor dit bedrag ook KEW, SEW of BEW afsluit (zie paragraaf 4.1.7). Artikel 10bis.2 zesde lid Wet IB regelt dat deze kapitaalverzekering onder het overgangsrecht valt.
5.2 Einde van het overgangsrecht
In verband met het einde van het overgangsrecht voor eigenwoningschulden eindigt ook het overgangsrecht voor kapitaalverzekeringen eigen woning per 1 januari 2044. Komt een KEW op een eerder moment tot uitkering, dan eindigt het overgangsrecht op het moment dat de verzekering tot uitkering komt, behoudens bij een fictieve uitkering in verband met het oversluiten van een bestaande eigenwoningschuld (paragraaf 5.1.5). Ook blijft het onder het overgangsrecht mogelijk een bestaande kapitaalverzekering eigen woning over te sluiten in een ander als zodanig kwalificerend recht, mits het overeengekomen gegarandeerde kapitaal of te betalen bedrag niet wordt verhoogd en de looptijd niet wordt verlengd.69