4.1 Corona
Een ontwikkeling die in het VTHup 2020 niet was voorzien, maar die in 2020 een grote invloed heeft gehad op de werkzaamheden is de corona-pandemie met bijbehorende maatregelen. Voorgenomen activiteiten konden niet worden uitgevoerd of moesten anders worden uitgevoerd. De invloed was het grootst in het taakveld APV/Bijzondere wetten. De horeca kreeg te maken met beperkende
maatregelen en evenementen konden niet of beperkt doorgaan. Dit zorgde zowel in het kader van vergunningverlening als toezicht en handhaving voor uitdagingen. Daarnaast zorgden de maatregelen voor extra/nieuwe werkzaamheden zoals het toezicht op de naleving van de coronamaatregelen, vastgelegd in de noodverordeningen en later in de tijdelijke wet maatregelen COVID-19. Bij de uitvoering van deze werkzaamheden werd een grote mate van flexibiliteit gevraagd doordat
maatregelen steeds werden bijgesteld, versoepeld of verstrengd. In de volgende hoofdstukken zal per taakveld ook ingegaan worden op de invloed van de coronamaatregelen op de voorgenomen en uitgevoerde activiteiten.
4.2 Landelijke ontwikkelingen
De inwerkingtreding van de Omgevingswet was beoogd op 1 januari 2021, maar is uitgesteld naar 1 januari 2022. Landelijk vindt hierover momenteel nog een debat plaats. Súdwest-Fryslân werkt voortvarend door.
De Omgevingswet moet zorgen voor een goede balans tussen het benutten en beschermen van de fysieke leefomgeving. De Omgevingswet gaat uit van snellere besluitvorming en een meer integrale aanpak met meer afwegingsruimte. Dit zorgt voor een veranderende rol; van toetser naar adviseur.
Werkprocessen moeten aangepast. Súdwest-Fryslân moet binnen 8 weken integraal gewogen besluiten kunnen nemen, ook bij complexe aanvragen. De gemeente moet rekening gaan houden met
participatie-eisen en gaan werken vanuit het principe ‘ja, mits...’. Dat betekent, dat het bestuur maatregelen of keuzes voor bijvoorbeeld de kwaliteiten van een gebied, nog beter moet onderbouwen.
Daarnaast moeten initiatiefnemers met ‘een druk op de knop’ kunnen zien wat is toegestaan in de fysieke ruimte en voor welke activiteiten vergunningen nodig zijn of meldingen gedaan moeten worden. Deze kunnen vervolgens eenvoudig worden aangevraagd via het DSO (= digitaal stelsel omgevingswet).
De voorbereiding op de Omgevingswet is in volle gang en in 2020 zijn hiervoor belangrijke stappen gezet gebaseerd op de wettelijke minimale eisen.
Klantreizen
Een belangrijk fundament voor de dienstverlening onder de Omgevingswet zijn de serviceformules. Een serviceformule geeft aan welke dienstverlening inwoners en ondernemers ontvangen. Door invulling te geven aan de serviceformules worden ook de benodigde wettelijke minimale acties ingevuld. In 2020 is er gestart met de vier serviceformules onder de Omgevingswet; de snelserviceformule, de
ontwerpformule, de ontwikkelformule en de toezichtsformule.
Schematisch ziet dit er zo uit:
Anders werken
De ambtelijke organisatie is al aan het oefenen met de insteek op ‘learning-by-doing’ en ‘coaching on the job’. De medewerkers van de keten Omgeving zijn in 2019/2020 en worden komend jaar nog verder opgeleid. Deze transformatie en andere manier van werken geldt niet alleen voor medewerkers, maar ook voor partners en initiatiefnemers. Daarom wordt ook afstemming gezocht met onze ketenpartners (waaronder GGD, Veiligheidsregio, Wetterskip, FUMO en gemeenten/provincie) en worden zij
betrokken bij onze projecten.
In november 2020 is de Nota Burgerparticipatie Súdwest-Fryslân vastgesteld. In die nota wordt, aan de hand van een uitgebreid stappenplan, aangegeven hoe Súdwest-Fryslân om zal gaan met (burger-) initiatieven en participatie. Daarnaast wordt er een praktische handreiking opgesteld voor het
organiseren van participatietrajecten onder de Omgevingswet. Deze handreiking test Súdwest-Fryslân komend kwartaal bij lopende projecten in de fysieke leefomgeving.
Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO)
Een belangrijk onderdeel van de Omgevingswet is het Digitaal Stelsel Omgevingswet. Alle
gemeentelijke informatiesystemen en processen moeten worden aangesloten op de DSO Landelijke voorziening. Het DSO bestaat uit lokale systemen van overheden en de onderdelen van de landelijke voorziening. Met het DSO kan SWF de omgevingsvisie 1.0, het omgevingsplan, de
omgevingsprogramma’s en besluiten publiceren, vragenbomen publiceren, vergunningaanvragen en meldingen ontvangen, begrippen en definities centraal beheren en onderling en met initiatiefnemers samenwerken. Door het nieuwe digitale stelsel wil het Rijk de ‘afstand’ tussen inwoners, ketenpartners en bestuur zo kort en makkelijk mogelijk maken. In 2020 zijn koppelingen gelegd tussen de lokale software en de landelijke voorziening. Hiermee kunnen we aanvragen en meldingen ontvangen en publiceren. Súdwest-Fryslân ligt op schema voor wat betreft het DSO; de aansluitingen zijn gerealiseerd.
Omgevingsvisie 1.0 (ambities)
In de periode 2018-2020 is een breed participatieproces doorlopen richting de omgevingsvisie 1.0. De Omgevingsvisie 1.0 schetst de hoofdlijnen van de ontwikkelingsrichting voor de woon-, werk- en leefomgeving op de langere termijn. Eind 2020 is de Omgevingsvisie 1.0 vrijgegeven voor inspraak. Een
aangepaste Omgevingsvisie zal in het eerste kwartaal van 2021 worden voorgelegd aan het college en de raad.
Omgevingsprogramma’s (maatregelen)
In de Omgevingsvisie staan de volgende omgevingsprogramma’s:
- Gezond Wonen
Gemeenten moeten uiterlijk op 1 januari 2029 beschikken over een gemeente-dekkend omgevingsplan.
Het omgevingsplan vervangt alle bestemmingsplannen en beheersverordeningen.
In 2019 is vanuit de Democratic Challenge gestart met een pilot voor de Binnenstad Sneek. Hierdoor werd duidelijk dat het opstellen van een integraal omgevingsplan een omvangrijke klus is. Het vereist de harmonisatie en integratie (en voor een deel ook volledige digitalisering) van:
- de regels uit ongeveer 146 bestemmingsplannen;
- de regels uit ongeveer 31 verordeningen die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving;
- de rijksregels die gedecentraliseerd worden (de zogenoemde ‘bruidsschat’).
Daarnaast zijn ook beleidsuitgangspunten voortdurend in ontwikkeling.
Súdwest-Fryslân is qua oppervlakte de grootste gemeente van Nederland. Daarmee is er ook een grote variatie in de dynamiek, opgaven en kring van belanghebbenden per gebied.
Vanaf de inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt voorzien in een gefaseerde totstandkoming van het omgevingsplan voor Súdwest-Fryslân. Uitgangspunt daarbij is, dat initiatiefnemers geen last ondervinden van de verbouwing tot één omgevingsplan.
Om ervaring op te doen met de mogelijkheden van de Omgevingswet wordt de komende tijd geoefend met het omgevingsplan voor de binnenstad van Sneek. Het doel hiervan is om direct nadat de
Omgevingswet inwerking is getreden een ontwerp omgevingsplan voor de binnenstad ter inzage te leggen en vervolgens door de gemeenteraad te laten vaststellen.
Het Plan van Aanpak Omgevingsplan Binnenstad Sneek is in Januari 2021 door het college vastgesteld.
Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen
De inwerkingtreding Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (WkB) is net als de Omgevingswet uitgesteld naar 1 januari 2022. In 2020 is gestart met het implementatietraject. Door middel van proefprojecten wordt ervaring opgedaan met de nieuwe werkwijze en kan het nieuwe werkproces onder de Wkb worden ingericht. Voor deze proefprojecten is een plan van aanpak opgesteld en het college heeft een bijdrage vastgesteld om initiatiefnemers te enthousiasmeren om zich aan te melden als proefproject. Op diverse manieren zijn betrokkenen en (potentiele) initiatiefnemers geattendeerd op de mogelijkheid om deel te nemen aan de proefprojecten. Daarnaast is voor specifiekere
communicatie met belangstellenden een informatiedocument gemaakt. Tevens is een “format projectplan” opgesteld voor werkafspraken over de proefprojecten.
Inmiddels zijn er twee aanmeldingen voor proefprojecten, waarvan één project in uitvoering is. Het tweede proefproject start in 2021.
Daarnaast is Súdwest-Fryslân aangesloten bij een Ambassadeursnetwerk dat in 2021 van start gaat. Het doel van het netwerk is om met meerdere gemeenten meer aannemers, architecten en
initiatiefnemers. te bewegen om proefprojecten uit te voeren.
Gevolgen voor de beleidscyclus Big-8
De inwerkingtreding van de Omgevingswet en de Wkb heeft uiteraard ook gevolgen voor de
beleidscyclus. Het strategische en operationele beleid moet aansluiten bij de prioriteiten en nieuwe procedures en werkprocessen. Daarnaast zal in het kader van de beleidscyclus, meer dan nu het geval is, de verbinding moeten worden gezocht met de eigen beleidscyclus van de Omgevingswet. Zoals uit het onderstaande plaatje blijkt zullen de resultaten die voortkomen uit de Big-8 cyclus en die worden
neergelegd in onder ander het Jaarverslag VTHup een belangrijkere rol gaan spelen bij het opstellen van bijvoorbeeld het Omgevingsplan. Hier wordt in 2021 aan verder gewerkt.
4.3 Provinciale ontwikkelingen
In opdracht van de provincie en in samenwerking met een ambtelijk projectteam is het VTH-beleid voor de basistaken van de FUMO opgesteld. Dit beleid is op 15 december 2020 door het college vastgesteld. Hiermee wordt voldaan aan de wettelijke verplichting om voor de basistaken uniform uitvoerings- en handhavingsbeleid vast te stellen.
4.4 Gemeentelijke ontwikkelingen
In het VTHup 2020 zijn enkele projecten en ontwikkelingen benoemd die Súdwest-Fryslân klaar moeten maken voor de toekomst. Hieronder wordt ingegaan op de ontwikkelingen die specifiek betrekking hebben op de werkzaamheden in het VTH-werkveld.
Coördineren klachtmeldingen
In 2019 is de procesgroep Meldingen opgericht die tot doel heeft om het meldingen proces te optimaliseren. In het kader van dit verbetertraject is het proces van de meldingen overlast (klachtmeldingen) onder de loep genomen. Daarbij is gekeken hoe het proces zodanig kan worden aangepast dat dit voor zowel de melder (burger) als voor de interne organisatie een verbetering oplevert. In 2020 is als onderdeel van dit verbetertraject een proef gestart waarbij binnengekomen meldingen (die betrekking hebben op VTH-taken) centraal worden geregistreerd in het systeem dat ook wordt gebruikt voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Hierdoor wordt een betere koppeling gemaakt met eventuele andere zaken die spelen op het perceel of in de omgeving. Ook zorgt dit voor een centrale aansturing en verdeling van de meldingen, waardoor een beter overzicht ontstaat en beter gemonitord kan worden op voortgang en uitkomst. Daarbij kan een gedeelte van de meldingen door de administratie worden beantwoord, waardoor de vakspecialisten worden ontlast.
Verder implementeren LHS
Súdwest-Fryslân heeft de Landelijke Handhavingstrategie (LHS) vastgesteld als sanctiestrategie. Het doel van de LHS is om uitvoering te geven aan de beginselplicht tot handhaving en passend te
interveniëren bij iedere bevinding. Daarbij wordt in vergelijkbare situaties, vergelijkbaar gehandeld.
De LHS is ontwikkeld vanuit het milieurecht. Ook in Súdwest-Fryslân is de LHS eerst geïmplementeerd in het taakveld milieu. In het nieuwe VTH-beleid is de aanbeveling opgenomen om de LHS voor het gehele taakveld van toezicht en handhaving te implementeren. In 2020 zijn hiervoor verschillende gesprekken gevoerd met alle betrokken clusters en zijn afspraken gemaakt over de daadwerkelijke implementatie van de LHS op andere taakvelden. Dit wordt 2021 verder uitgewerkt. Een gezamenlijke cursus/workshop moet er voor zorgen dat het kennisniveau op alle taakvelden op het hetzelfde (hoge) niveau komt.
Casustafel ondermijning
Ondermijning is als prioriteit opgenomen in het Integraal Veiligheidsplan (IVP). Ondermijning heeft veel raakvlakken met het VTH-werkveld. In 2020 is de ondermijningstafel voortgezet. Daaraan is ook door medewerkers uit de verschillende toezichtsclusters deelgenomen. Ook zijn er in samenwerking met politie, HPD en THO gezamenlijke integrale controles uitgevoerd op bijzondere, opvallende locaties. Helaas heeft ook hier corona ervoor gezorgd dat er minder uitvoering aan is gegeven dan vooraf werd beoogd.