Onderzoeksstrategie

Bij dit onderzoek ligt het voor de hand om casestudies te bestuderen. Volgens het boek Methoden en Technieken van Onderzoek (2008) kies je vooral voor een casestudy als je een goed begrip wilt krijgen van de context. De casestudy past onder andere vaak goed bij een verkennend onderzoek (Saunders, Lewis, & Thornhill, 2008).

Dit onderzoek is een verkennend onderzoek omdat de factoren die ten grondslag liggen aan de toepassing van een nieuw beleidsinstrument worden verkend. Zoals eerder besproken zal dit worden gedaan door het beleidsarrangement met betrekking tot stedelijke herverkaveling in kaart te brengen. Om dit redelijkerwijs te kunnen doen is het noodzakelijk om een duidelijk beeld te krijgen van de huidige ontwikkelingen die zich in de praktijk voordoen met betrekking tot dit onderwerp. Het analyseren van casestudies en het in gesprek gaan met betrokken partijen is noodzakelijk om een goed beeld te krijgen van de praktijksituatie. Casestudies bij stedelijke herverkaveling spelen zich af op lokaalniveau, maar om een compleet beeld te geven van het beleidsarrangement moet er ook in kaart worden gebracht wat er op provinciaal en nationaal niveau gebeurd. Het is dus van belang dat er niet alleen met de uitvoerende partijen wordt gesproken, maar ook met de partijen die kaders stellen en kennis verspreiden over het onderwerp op nationaal en provinciaal niveau. Verder zal er ook een analyse van documenten en beleidsprogramma’s moeten worden gemaakt om inzichtelijk te krijgen wat er op het gebied van stedelijke herverkaveling op de verschillende niveaus gebeurd.

Op lokaalniveau is het handig om gebruik te maken van casestudies. Hierdoor kunnen ervaringen en bevindingen uit concrete praktijkvoorbeelden dienen als referentiekader voor het toepassen van stedelijke herverkaveling. De casussen die in dit onderzoek centraal zullen staan betreffen pilotprojecten die onderdeel uitmaken van proefprogramma’s in de provincies Gelderland en Overijssel. Stedelijke herverkaveling staat in Nederland nog in de kinderschoenen en deze provincies zijn met samenwerkingspartners middels deze proefprogramma’s bezig om de

mogelijkheden voor stedelijke herverkaveling te verkennen. In de provincie Gelderland werken de Provincie, betrokken gemeenten, de Radboud Universiteit, het Kadaster en het adviesbureau Noordzuiden intensief samen om ervaring op te doen met de toepassing van stedelijke

herverkaveling. In dit proefprogramma worden een aantal pilotprojecten aangewezen als potentiële stedelijke herverkavelingprojecten. De meest gevorderde pilot uit het proefprogramma van de Provincie Gelderland is een casus in Zevenaar op verouderde bedrijventerreinen genaamd Tatelaar en Hengelder (Van Uum, 2016). Deze casus zal in dit onderzoek worden opgenomen. Ook de Provincie Overijssel is bezig met een proefprogramma over stedelijke herverkaveling waarin vooral de leegstand in binnensteden centraal staat. In dit onderzoek zullen ook de binnensteden van Steenwijk en Nijverdal als casus worden opgenomen. Er is ook geïnventariseerd naar de geschiktheid van andere casussen zoals het stationsgebied Zetten- Andelst, maar deze pilot moet nog van start gaan en de betrokken gemeente ambtenaren beschikten nog niet over voldoende relevante

39

informatie. Door te leren van praktijksituaties kan er worden bekeken in hoeverre stedelijke

herverkaveling een geschikt instrument is om toe te passen in gebieden met probleemopgaven zoals leegstand en veroudering.

Er mag vanuit worden gegaan dat de betrokken partijen en belanghebbende in de casussen bekend zijn met het begrip stedelijke herverkaveling. In hoeverre dit geldt voor de particuliere grondeigenaren zal moeten blijken gedurende de af te nemen interviews. Het gaat hierbij om proefprojecten waarvan het lastig is in te schatten hoe ver de processen gevorderd zijn en of grondeigenaren al benaderd zijn en of ze al plannen hebben om kavels te ruilen.

Een probleem bij het selecteren van de casussen is dat er nog geen of nauwelijks

gerealiseerde voorbeelden van stedelijke herverkaveling in Nederland zijn. De wettelijke regeling voor herverkaveling in stedelijk gebied treedt pas in 2019 in werking en via de huidige wet en regelgeving is stedelijke herverkaveling erg ingewikkeld en relatief duur en dus niet altijd aantrekkelijk voor private partijen. Toch kan er door het bestuderen van casussen zoals

bedrijventerreinen Tatelaar en Hengelder in Zevenaar en de binnensteden van Steenwijk en Nijverdal relevante informatie over het toepassen van het instrument worden verkregen.

De casestudies maken onderdeel uit van de analyse van het beleidsarrangement op lokaal niveau. Voor de analyse van de casussen is het noodzakelijk om de te verkrijgen informatie te categoriseren in de vier dimensies (coalities, hulpbronnen, spelregels en discours) die centraal staan in de beleidsarrangementen benadering. Ook op nationaal- en provinciaalniveau wordt het

beleidsarrangement in beeld gebracht volgens de structuur van de vier dimensies. Door de te verkrijgen informatie over het beleidsarrangement op drie niveaus te structureren in vier dimensies, wordt er een compleet overzicht gegeven van het beleidsarrangement.

De casussen zullen hoofdzakelijk worden geanalyseerd door het afnemen van interviews met betrokken partijen. Dit zijn met name publieke partijen en partijen die door publieke partijen zijn gevraagd om het proces aan te sturen en te adviseren. Er hebben geen interviews plaatsgevonden met lokale grondeigenaren. De publieke partijen zagen het niet zitten om private contacten te introduceren in dit onderzoek. De reden hiervoor is, is dat het om proefprogramma’s gaat waarbij private partijen nog in het beginstadium van onderhandeling zijn met private partijen. Publieke partijen achten het mogelijk dat een buitenstaander het onderhandelingsproces kan frustreren. Naast het afnemen van interviews zullen er waar mogelijk ook beleidsdocumenten en

ontwikkelingsvisies worden geanalyseerd.

In dit onderzoek wordt voor de analyse van het provinciaalniveau gesproken over de structuur en de afspraken van de proefprogramma’s die in Gelderland en Overijssel van start zijn gegaan. Hierbij zijn verschillende partijen betrokken die niet belast zijn met de uitvoering van de kavelruil omdat het een instrument is voor private eigenaren. Wel kunnen de partijen Zoals het Kadaster, adviesbureaus of universiteiten bijdragen aan het verspreiden van de kennis over het instrument en het stimuleren van het instrument onder de private eigenaren. Door betrokken partijen te interviewen kan er een beeld worden gegeven van de doelstellingen, ideeën en visies die de provincies en samenwerkende partijen hebben met betrekking tot het stimuleren van stedelijke herverkaveling. Ook zullen er een aantal rapporten moeten worden bestudeerd om de activiteiten met betrekking tot stedelijke herverkaveling op provinciaal niveau te bekijken.

Op nationaal niveau wordt er op dit moment gewerkt aan een wettelijke regeling voor vrijwillige stedelijke herverkaveling. Daarnaast is het Ministerie van Infrastructuur en Milieu ook bezig met een eigen stimuleringsprogramma op poten te zetten. Er zullen beleidsdocumenten, onderzoeksrapporten en ontwikkelingsvisies met betrekking tot de toepassing van stedelijke

40

van de Rijksoverheid is bij de toepassing van stedelijke herverkaveling. Ook op dit schaalniveau zullen de vier dimensies uit de beleidsarrangementen benadering centraal staan om de verkregen

informatie te categoriseren.

Nadat er een compleet overzicht van het beleidsarrangement is gegeven is de volgende stap om de verkregen onderzoeksresultaten te analyseren. Deze analyse zal betrekking hebben op de aspecten die in theoretisch kader benoemd zijn. Hiermee wordt de theorie getoetst met de praktijk en kunnen er uitspraken worden gedaan over welke factoren van invloed zijn voor de toepassing van stedelijke herverkaveling.