4.4.1 Inleiding
In 2009 heeft het Centraal Planbureau (hierna: CPB) een onderzoek uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie. Het onderzoek was verricht naar:
‘’The economic effects of EU-reforms in corporate income tax systems’’69
Het doel van het onderzoek was na te gaan welke economische effecten zullen voortvloeien uit hervormingen in Europees verband op
vennootschapsbelastingstelsels. Er zijn in dit onderzoek meerdere economische effecten gemeten. In het kader van deze scriptie zullen deze effecten beperkt blijven tot de effecten die op het gebied van compliance zijn waargenomen.
Er zijn verschillende vormen van hervorming onderzocht. Omdat in deze scriptie enkel de CCCTB en de CCTB worden behandeld beperk ik mij in dit onderzoek tot de resultaten die voortvloeien uit deze twee hervormingen.
4.4.2 CORTAX model
Voor dit onderzoek is het CORTAX model gebruikt. Dit is een algemeen vergelijkingsmodel voor de EU waarmee macro-economische implicaties van
hervormingen kunnen worden beschreven. Het model is ontworpen om economische implicaties te kunnen simuleren. Dit model wordt vaker gebruikt door het CPB.70 Voor de input van het CORTAX model wordt de ORBIS database gebruikt, welke meer dan 200 variabelen bevat die financiële informatie verstrekken van meer dan 44 miljoen Europese ondernemingen.71
In dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van gegevens van de 27 lidstaten van de Europese Unie plus de Verenigde Staten en Japan.
In het CORTAX model wordt gebruik gemaakt van de kosten die ondernemingen maken om in compliance te zijn.
69 Centraal Plan Bureau (2009), ’The economic effects of EU-reforms in corporate income tax systems 70Centraal Plan Bureau, (22-08-2006), Documentation of CORTAX
4.4.3 Opzet van het onderzoek
Voor dit onderzoek zijn de CCCTB en de CCTB met elkaar vergeleken. Voor de CCTB zijn drie verschillende wijzen van grondslagberekening in het onderzoek meegenomen. Deze verschillen hebben betrekking op de wijze van afschrijven. Deze verschillende wijzen van grondslagberekening zijn ook in eerder onderzoek van de CCCTB-WG (2007) zijn voorgesteld.72
Om de implicaties bij de CCCTB te meten is de CCTB als startpunt genomen.73 De verschillende wijzen van de CCTB zijn reeds onderzocht en vervolgens worden hier consolidatie en de formula apportionment aan toegevoegd in het model, hetgeen tot gevolg heeft dat er extra effecten waar te nemen zijn. Ook is in dit model onderscheid gemaakt tussen toepassing van de CCTB/CCCTB voor alle ondernemingen en
toepassing voor alleen de multinationale ondernemingen.
Het model meet de economische implicaties van de CCTB en de CCCTB, waaronder de impact op de compliance. De verschillende elementen waaruit de
compliancekosten bestaan is hier minder uitvoerig besproken dan in bijvoorbeeld het eerder behandelde onderzoek van PwC.
4.4.4 Effecten van de CCTB op de compliancekosten
In het onderzoek worden de effecten van de verschillende vormen van de CCTB op de compliance kosten uiteengezet.74 Hier wordt aangegeven dat bij invoering van een C(C)CTB de compliance kosten op de lange termijn naar verwachting zullen dalen, doordat ondernemingen zich dan niet meer aan 27 verschillende belastingstelsels hoeven te conformeren, maar met één zelfde set regels voor alle landen.
De schatting van de hoogte van de compliance kosten is vastgesteld in samenspraak met de Commission Services.75 Deze Commission Services deed ten tijde van dit onderzoek een studie naar compliance kosten, waardoor zij in staat was een goede schatting te geven van het percentage waarmee de compliance kosten zouden dalen in
72 COM 2007/223
73 Centraal Plan Bureau (2009), ’The economic effects of EU-reforms in corporate income tax systems, p. 44
74 Idem, p. 42
75 De Europese Commissie is onderverdeeld in Departementen en Services. De Commission Services zijn voornamelijk betrokken bij meer algemene administratieve issues.
het geval van de CCTB.76 Dit heeft als resultaat gehad dat in dit onderzoek is verondersteld dat de compliance kosten van dochterondernemingen onder de CCTB gereduceerd worden met 30%. Compliance kosten bij moederondernemingen en nationale ondernemingen blijven gelijk. Uit dit onderzoek blijkt dat compliance kosten naarmate de tijd vordert steeds meer zullen afnemen. Echter, de nieuwe regelgeving zal eerst moeten worden aangeleerd. Dit kost extra tijd, hetgeen zorgt voor extra kosten op de korte termijn.
Daarnaast kan het naast elkaar hanteren van verscheidene belastingstelsels leiden tot onzekerheid bij de belastingplichtige. Deze onzekerheid kan leiden tot het verkeerd volgen van de regels, ofwel het volgen van de verkeerde regels omtrent compliance. De reducering van compliance kosten zorgt voor een welvaartsstijging van het desbetreffende land.77 Deze welvaartsstijging verschilt per land. Dit verschil wordt veroorzaakt doordat de reducering van de compliance kosten wordt gerelateerd aan de grootte van de multinationale sector in dat land.
4.4.5 Effecten van de CCCTB op de compliancekosten
De omvang van de reductie in compliancekosten door consolidatie en formula apportionment is lastig te voorspellen.78 Aan de ene kant hoeven bedrijven geen moeite meer in verrekenprijsdocumentatie te steken en hoeven zij zich maar aan één set regels te houden.79 Dit zou voornamelijk administratieve voordelen opleveren als er één centrale instantie verantwoordelijk wordt voor de fiscale behandeling van de betreffende onderneming. Echter brengt de hantering van twee verschillende
belastingstelsel additionele kosten met zich. Dit zorgt er voor dat de reductie lastig te voorspellen is.
In het onderzoek is de aanname gedaan dat de compliancekosten bij
dochterondernemingen in het model onder de CCCTB worden teruggebracht tot nul. Compliancekosten bij moederondernemingen en nationale ondernemingen blijven gelijk. Dit vloeit voort uit het feit dat de moederonderneming bij invoering enkel verantwoordelijk is voor het omgaan met de belastingautoriteit. Hierdoor worden de
76 Centraal Plan Bureau (2009), ’The economic effects of EU-reforms in corporate income tax systems, p. 42
77 Idem, p.43
78 Centraal Plan Bureau (2009), ’The economic effects of EU-reforms in corporate income tax systems, p. 44
compliancekosten bij dochterondernemingen substantieel verminderd. Deze kosten worden gereduceerd door meerdere factoren, waarvan er één het niet langer op hoeven stellen van verrekenprijsdocumentatie is.
80
In het schema hierboven zijn de effecten van de CCCTB voor multinationale ondernemingen weergegeven. In de eerste twee kolommen zijn de effecten op
compliance kosten bij invoering van een CCTB weergegeven, vervolgens zijn de drie verschillende effecten van de CCCTB opgenomen. Deze effecten hebben betrekking op compliancekosten, formula allocation en consolidation losses. Ik beperk mij tot de effecten die op het gebied van compliancekosten teweeg worden gebracht. De
effecten op het gebied van compliance voor de CCCTB geven aanzienlijk gunstigere resultaten dan voor de CCTB.
Het algehele positievere resultaat voor de CCCTB wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de gereduceerde compliancekosten. Het toevoegen van de consolidatie en de formula apportionment zorgt voor lagere compliancekosten en is verantwoordelijk voor de stijging van 0,1% van het BBP. Voor alle in het onderzoek betrokken landen zorgt de invoering van een CCCTB voor minder compliancekosten dan bij de
invoering van een CCTB, getuige onderstaande figuur.
80 Centraal Plan Bureau (2009), ’The economic effects of EU-reforms in corporate income tax systems , p. 51
81
4.4.6 Beperkingen van het onderzoek
Omdat de omvang van de reducering op het gebied van compliancekosten lastig te voorspellen is, zijn er veel aannames gedaan in dit onderzoek.82 Hieronder valt de aanname dat compliancekosten van dochterondernemingen die het regime van de CCCTB hanteren naar nul wordt gereduceerd. Het lijkt onwaarschijnlijk dat alle compliancekosten van dochterondernemingen wegvallen, aangezien zij zich nog wel degelijk aan de daar bestaande wet- en regelgeving moeten conformeren, hetgeen kosten met zich zal brengen. Ook de reductie van de compliancekosten van 30% onder het regime van de CCTB berust op schattingen. Deze studie laat een aantal effecten zien die worden veroorzaakt door harmonisatie op Europees niveau, waarbij de kanttekening moet worden geplaatst dat deze effecten in andere studies regelmatig variëren.83 In het rapport wordt dan ook genoemd dat de resultaten met
voorzichtigheid moeten worden behandeld.84
81 CPB (2009), The economic effects of EU-reforms in corporate income tax systems, p. 52 82 Idem, p. 44
83 Centraal Plan Bureau (2009), ’The economic effects of EU-reforms in corporate income tax systems, p. 59