4.2 Zijn er in de bestemmingsplannen van de Noord-Brabantse en Zeeuwse gemeenten
4.2.1 Noord-Brabant
In de onderstaande tabel staan de Noord-Brabantse gemeenten die zijn onderzocht op het planologisch toestaan van plattelandswoningen in bestemmingsplannen.
Plaats Aantal landbouwbedrijven84
Zundert 484 Oss 418 Deurne 377 Sint Anthonis 354 Gemert Bakel 344 Bernheze 321 Veghel 301 Boxmeer 264 Someren 256 Oirschot 249 84 CBS 2015 (3).
4.2.1.1 In welke Noord-Brabantse gemeenten is een wijzigingsbevoegdheid voor het toestaan van plattelandswoningen in het bestemmingsplan opgenomen?
In vier van de tien gemeenten, te weten Zundert, Sint-Anthonis, Someren en Oirschot is een wijzigingsbevoegdheid om plattelandswoningen toe te staan opgenomen in de bestemmingsregels bij het bestemmingsplan buitengebied.
4.2.1.2 Waarom, op welke wijze, en onder welke voorwaarden maken deze Noord-Brabantse gemeenten gebruik van de wijzigingsbevoegdheid om plattelandswoningen toe te staan?
Someren
De gemeente Someren heeft een apart bestemmingsplan opgesteld om plattelandswoningen planologisch mogelijk te maken, dit is het bestemmingsplan “Plattelandswoningen Someren” (2015). In dit bestemmingsplan wordt zowel het begrip plattelandswoning behandeld als de voorwaarden waaronder burgemeester en wethouders gebruik kunnen maken van de wijzigingsbevoegdheid. Voorwaarden hiervoor zijn dat er sprake is van een actief agrarisch bedrijf, de woning minimaal 10 jaar in werking is geweest als bedrijfswoning bij het agrarische bedrijf, er moet uit het oogpunt van luchtkwaliteit sprake zijn van een goed woon- en leefklimaat, er moet een goede landschappelijke inpassing zijn zoals bedoeld in het “Beeldkwaliteitsplan Buitengebied 2011” en er moet worden voldaan aan de regels met betrekking tot bedrijfswoningen.85
De gemeente Someren heeft in 2014 een uitgebreide beleidsnota opgesteld waarin de voor- en nadelen van de Wet plattelandswoningen voor de gemeente worden behandeld, aan welke voorwaarden moet worden voldaan voordat een bedrijfswoning als plattelandswoning bestemd mag worden, wat de planologische mogelijkheden zijn en waarin het voornemen wordt geuit om een veegplan op te stellen voor plattelandswoningen in Someren (vastgesteld in 2015).86 De voorwaarden zijn overgenomen in het bestemmingsplan “Plattelandswoningen Someren”.
Als argumenten tegen de plattelandswoning worden genoemd: het in de hand werken van een planologisch strijdige situatie, concurrentie met de ruimte-voor-ruimte regeling en
85 Gemeente Someren, Plattelandswoningen 2015 (regels),
http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.0847.BP02015005- VS01/r_NL.IMRO.0847.BP02015005-VS01.html.
86 Gemeente Someren, De plattelandswoning in Someren, door Simone Salemans-Dusch, gepubliceerd op 6 mei
2014,
https://www.someren.nl/fileadmin/Someren/PDF_formulieren_producten/Beleid/Ruimtelijke_ordening_en_volk shuisvesting/Beleid_plattelandswoning.pdf.
reguliere woningbouw, het tegenwerken van de gemeentelijke grondpolitiek en burgers laten wonen op een korte afstand van een agrarisch bedrijf. Vooral het in de hand werken van een planologisch strijdige situatie en burgers blootstellen aan lagere milieukwaliteitsnormen ziet de gemeente als zeer negatieve gevolgen.87
Hier tegenover wordt gesteld dat de plattelandswoning ook voordelen heeft, namelijk het niet meer handhavend hoeven optreden tegen burgerbewoning van (voormalig) agrarische bedrijfswoningen, het voorkomen van leegstand op het platteland en hiermee samenhangend de leefbaarheid vergroten, dat de agrariër geen nadelen hoeft te ondervinden in zijn bedrijfsvoering door de burgerbewoning, dat het een oplossing kan bieden voor al langer bestaande conflicterende situaties en de plattelandswoning zuinig ruimtegebruik bevordert. Van deze argumenten voor de plattelandswoning worden de leefbaarheid van het platteland en het zuinige ruimtegebruik als zeer positief gezien, de andere argumenten ziet de gemeente als licht positief. De afweging valt dan ook uit ten voordele van de Wet plattelandswoningen.88 Zundert
In de tweede herziening bestemmingsplan buitengebied Zundert (2016) is de plattelandswoning opgenomen in de regels, en wordt aangegeven onder welke voorwaarden burgemeester en wethouders van de wijzigingsbevoegdheid gebruik mogen maken. Er moet sprake zijn van een bestaande woning bij een actief agrarisch bedrijf, de woning moet niet worden gebruikt voor seizoenarbeiders, er moet sprake zijn van een goed woon- en leefklimaat, indien de woning aan twee zijden grenst aan de bestemming ‘agrarisch- boomteeltontwikkelingsgebied’ dan mag de woning de bedrijfsvoering van dit gebied niet belemmeren, uitbreidingsmogelijkheden van omliggende agrarische bedrijven mogen niet onevenredig worden geschaad, er mag geen nieuwe bedrijfswoning worden gebouwd bij de agrarische inrichting, in beginsel mag er geen nieuwe inrit/oprit worden gerealiseerd, er mogen geen bedrijfsgebouwen ten behoeve van de plattelandswoning worden opgericht en de bouwregels voor bedrijfswoningen moeten van toepassing blijven.89
Ook de gemeente Zundert kent een beleidsregel over plattelandswoningen. In 2014 heeft de gemeenteraad de “Beleidsregel plattelandswoning” vastgesteld waarin de randvoorwaarden voor het toekennen van de status plattelandswoning worden genoemd, deze
87 Ibid. 88 Ibid.
89 Gemeente Zundert, Tweede herziening bestemmingsplan buitengebied (regels),
http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.0879.THBPBuitengebied- VS01/r_NL.IMRO.0879.THBPBuitengebied-VS01.html#_1_Begrippen.
zijn opgenomen in het artikel met de wijzigingsbevoegdheid van burgemeester en wethouders.90 Uit correspondentie met een juridisch adviseur van de gemeente Zundert blijkt dat de heersende overtuiging was dat er vaak sprake zou zijn van een afgesplitste agrarische bedrijfswoning. Omdat de plattelandswoning weinig impact op de omgeving zou hebben was er de wens om deze in het bestemmingsplan op te nemen en niet elke plattelandswoning via een buitenplanse procedure mogelijk te hoeven maken. Wanneer haar wordt gevraagd naar een persoonlijke mening, is deze juridisch adviseur niet enthousiast over de plattelandswoning, nu het in haar woorden een vorm van ‘uitgestelde executie’ is, en er alsnog moet worden gekeken of omliggende bedrijven niet in hun bedrijfsvoering belemmerd worden.91
Sint-Anthonis
De gemeente Sint-Anthonis heeft de mogelijkheid om plattelandswoningen planologisch toe te staan opgenomen in het bestemmingsplan buitengebied 2013. In de regels wordt een definitie gegeven en is een algemene afwijkingsbevoegdheid opgenomen (niet speciaal voor plattelandswoningen). Het bestemmen van een voormalig agrarische bedrijfswoning als plattelandswoning door burgemeester en wethouders is mogelijk indien in voldoende mate is onderzocht of er een effect is op Natura-2000 gebieden of stiltegebieden, er geen onevenredige aantasting van het woon- en leefklimaat, de milieusituatie, en landschappelijke waarden zal zijn, en de gebruiks- en ontwikkelmogelijkheden van gronden en bebouwing in de buurt niet onevenredig zal worden aangetast. Voorts moeten er eventueel maatregelen worden getroffen om hemelwaterproblematiek te voorkomen.92
In de toelichting bij het bestemmingsplan wordt vermeld in welke gebieden plattelandswoningen niet zijn toegestaan (gebieden met ontwikkelingsmogelijkheden voor de agrarische sector), wat de functieaanduiding in het bestemmingsplan van een plattelandswoning zal zijn en in hoeverre er bij een plattelandswoning gebouwd mag worden. Heel kort wordt genoemd wat het voordeel van de komst van de plattelandswoning is ten opzichte van de situatie van voorheen; burgerbewoning wordt toegestaan waardoor
90 Gemeente Zundert, Bijlage 8 Ruimtelijke onderbouwing Wernhoutseweg 159 te Wernhout,
http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.0879.THBPBuitengebied- VS01/b_NL.IMRO.0879.THBPBuitengebied-VS01_tb8.pdf.
91 Correspondentie juridisch adviseur landelijk gebied gemeente Zundert, 9 juni 2016, zie Bijlage I voor
volledige weergave.
92 Gemeente Sint-Anthonis, Buitengebied Sint-Anthonis 2013 (regels),
http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.1702.8BPbuitengebied- VA02/r_NL.IMRO.1702.8BPbuitengebied-VA02_index.html.
handhavend optreden niet nodig zal zijn, en het bijbehorende bedrijf zal niet benadeeld worden in zijn bedrijfsvoering.93
Oirschot
Behalve de definitiebepaling wordt in de regels bij het bestemmingsplan buitengebied (2013), ook de wijzigingsbevoegdheid van het college vermeld, om de plattelandswoning toe te staan. Er moet sprake zijn van een bestaande agrarische bedrijfswoning, het agrarische bedrijf moet nog actief zijn, ter plaatse moet een aanvaardbaar woon- en leefklimaat zijn en er moet worden voorzien in een landschappelijke inpassing en een landschappelijke versterking.94 Uit de bestemmingsplanregels en de toelichting wordt niet duidelijk welke afweging het gemeentebestuur heeft gemaakt om tot het gebruik van de Wet plattelandswoningen te komen.
4.2.1.3 Zijn er daadwerkelijk plattelandswoningen als zodanig bestemd in de Noord-Brabantse gemeenten die een wijzigingsbevoegdheid hiertoe in hun bestemmingsplan hebben opgenomen?
Door het veegplan zijn in de gemeente Someren in elk geval vijf (voormalig) agrarische bedrijfswoningen als plattelandswoning bestemd.95 Voor zover blijkt uit bekendmakingen is in elk van de volgende gemeenten op zijn minst één plattelandswoning als zodanig bestemd: Zundert,96Sint-Anthonis97 en Oirschot.98 De als plattelandswoning bestemde woningen bevinden zich zowel bij (intensieve) veehouderijen als tuin- en akkerbouwbedrijven. Zo zijn ze onder andere bestemd bij een champignonkwekerij, bij een puimveehouder, rundveebedrijf, varkenshouderij, paardenhouderij en een konijnen-KI station.
93 Gemeente Sint-Anthonis, Buitengebied Sint-Anthonis 2013 (toelichting),
http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.1702.8BPbuitengebied- VA02/t_NL.IMRO.1702.8BPbuitengebied-VA02_index.pdf.
94 Gemeente Oirschot, Bestemmingsplan Buitengebied Fase II 2013 (toelichting),
http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.0823.BPBGfaseII2013- ONTW/t_NL.IMRO.0823.BPBGfaseII2013-ONTW.pdf.
95 Gemeente Someren, Plattelandswoningen 2015, http://www.ruimtelijkeplannen.nl/web-
roo/roo/bestemmingsplannen_p?tabFilter=JURIDISCH.
96 Gemeente Zundert, Vastgesteld "Tweede herziening bestemmingsplan Buitengebied 2016 (tweede veegplan)",
http://www.zundert.nl/inwoner/bestemmingsplannen_41981/item/vastgesteld-tweede-herziening- bestemmingsplan-buitengebied-zundert-tweede-veegplan_34417.html#titel34417.
97 Gemeente Sint-Anthonis, Mededeling ten behoeve van de Raad van 18 februari 2014,
http://www.sintanthonis.nl/document.php?m=14&fileid=55605&f=f67ee6be70187c1a7b0f644119b8731b&attac hment=0&c=23743.
98 Gemeente Oirschot, Bestemmingsplan Buitengebied Fase II 2013 (toelichting),
http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.0823.BPBGfaseII2013- ONTW/t_NL.IMRO.0823.BPBGfaseII2013-ONTW.pdf.
4.2.1.4 Zijn er Noord-Brabantse gemeenten die geen wijzigingsbevoegdheid in hun bestemmingsplan hebben opgenomen, maar plattelandswoningen wel anderszins vermelden in hun bestemmingsplan en plattelandswoningen als zodanig bestemd hebben?
Veghel
De gemeente Veghel heeft in het bestemmingsplan buitengebied (2015) een definitiebepaling van de plattelandswoning opgenomen, maar geen wijzigingsbevoegdheid die de voorwaarden waaronder wijziging mogelijk is vastlegt. Ook lijkt er geen algemene wijzigingsbevoegdheid te zijn die toepassing kan vinden bij de wijziging tot plattelandswoning.99
In de toelichting bij het bestemmingsplan wordt niet ingegaan op de keus voor het gebruik van de Wet plattelandswoningen, of worden er voorwaarden aan de wijzigingsbevoegdheid gesteld. Uit een uitspraak van de Afdeling over de vaststelling van het bestemmingsplan buitengebied 2013 blijkt dat het gemeentebestuur voornemens is pas in 2016 beleid op te stellen inzake plattelandswoningen.100 Voor zover bekend is er in Veghel in elk geval één plattelandswoning als zodanig bestemd. 101
Gemert-Bakel
In Gemert-Bakel is de plattelandswoning opgenomen in het bestemmingsplan buitengebied (2014).102 Er is geen specifieke wijzigingsbevoegdheid opgenomen in de bestemmingsplanregels voor de omzetting naar een plattelandswoning.
Uit de toelichting bij het bestemmingsplan en de ‘Notitie voorwaarden Plattelandswoning Gemert-Bakel’ uit 2014 blijkt dat de plattelandswoning als een welkome oplossing wordt gezien voor problemen die ontstaan als gevolg van de veranderingen op het platteland. Er moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan wil de omzetting naar plattelandswoning mogelijk zijn, zo moet de woning horen bij een werkend agrarisch bedrijf, moet de plattelandswoning bij een agrarische bestemming horen en moet het gaan om bestaande gevallen van voor 1 januari 2013 zodat er geen nieuwe gevallen gecreëerd
99 Gemeente Veghel, Buitengebied (regels),
http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.0860.BU01aa000000BP2013- VG02/r_NL.IMRO.0860.BU01aa000000BP2013-VG02_index.html.
100 ABRVS 5 augustus 2015, ECLI:NL:RVS:2015:2527.
101 Gemeente Veghel, Beschikking uitgebreide omgevingsvergunning Voorbolst 2 en 4 te Erp 8 mei 2013,
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2013-12323.html.
102 Gemeente Gemert-Bakel, Bestemmingsplan Buitengebied Herziening Oktober 2014,
http://files.planviewer.nl/ruimtelijkeplannen/16/1652/NL.IMRO.1652.Buitengebied102014- VA01/r_NL.IMRO.1652.Buitengebied102014-VA01.html#_2_.Begrippen.
worden.103 Voor zover bekend is er in Gemert-Bakel op zijn minst één plattelandswoning als zodanig bestemd. 104