Paddenstoelen zijn in vergelijking met andere soortengroepen vrij slecht onderzocht. Zowel i.v.m.
taxonomie als verspreiding is er nog heel wat werk aan de winkel. Dit heeft alles te maken met de soortenrijkdom, de moeilijkheidsgraad van de determinaties en voor de meeste soorten ook het vluchtige bestaan van de vruchtlichamen.
Recent is er echter meer aandacht, vooral voor macrofungi. Er komt steeds meer literatuur voor-handen, een groot deel zelfs online raadpleegbaar. Alle beschreven soorten kunnen worden terug-gevonden op www.indexfungorum.org.
Op wereldniveau komen daar jaarlijks nog heel wat soorten bij, maar zelfs uit Vlaanderen worden nog jaarlijks nieuwe soorten beschreven, voornamelijk zakjeszwammen (Ascomyceten), waar slechts een enkeling mee bezig is.
Voor Vlaanderen en het Brussels Gewest is er sinds 2006 een checklist voor Basidiomycota en Myxomycota. In deze lijst zijn alle soorten opgenomen die tot dan toe ooit in Vlaanderen werden gezien, met vermelding of ze ook na 1980 nog werden waargenomen. Verder wordt aangegeven in welke gevallen microscopie vereist is om de determinatie te bevestigen en van welke soorten herbariummateriaal moet worden bewaard.
In het kader van het atlasproject in Vlaams-Brabant werden al veel nieuwe soorten voor de provincie gevonden en het einde is nog lang niet in zicht.
Op die manier zijn er duidelijke richtlijnen voor iedereen die wil bijdragen aan de ken-nis van paddenstoelen in Vlaanderen. Aan de hand van deze online raadpleegbare checklist (www.inbo.be/docupload/3062.
pdf) kan je snel controleren of een waar-neming nieuw is voor Vlaanderen.
In 2008 haalden we uitgebreid de pers met zelfs een nieuwe soort voor België. Dit gebeurt wel vaker, maar in de meeste gevallen gaat het dan om onooglijk kleine paddenstoeltjes die moeilijk op naam te brengen zijn. In dit geval ging het echter om een gemakkelijk herkenbare en opval-lende amaniet. Bovendien hangt er rond die Zwarte amaniet (Amanita inopinata) een mysterieuze sfeer. Pas in 1987 werd de soort beschreven in Engeland, nadat ze plots opdook in een vaak door mycologen bezocht terrein. Na publicatie van de beschrijving ontdekten mycologen in Nieuw-Zeeland dat ze nog onbeschreven exemplaren van deze soort in hun her-barium hadden.
© Wim Veraghtert
Aantal soorten nieuw voor Vlaams-Brabant per jaar
Zwarte amaniet
NATUURPUNT STUDIE
91
Ook Mosschelpje (Chromocyphella muscicola), een klein, schelpvormig zwammetje dat je op bemoste schors van een levende Beuk kan aan-treffen was nieuw. De werkgroep Zwamvlok kreeg deze primeur op de laatste excursie van 2008 in Liedekerkebos (Steeman, 2009). In Nederland werd deze soort tot 2005 slechts enkele keren waargenomen. Toen een aantal Nederlandse mycologen in 2008 besloten om systematisch op zoek te gaan naar deze dingen, bleek dat de soort vrij algemeen te vinden was in de provincie Gelderland (Dam & Boomsluiter, 2009). Wanneer je kringen van afstervend mos
Gezien het aantal dikke beuken in Vlaanderen zal een gericht onderzoek naar het Mosschelpje wellicht uitwijzen dat deze soort ook bij ons algemeen is. Ondertussen trof Wim Veraghtert de soort ook in de Vorte bossen (Ruiselede) en het Bulskampveld (Wingene) aan tijdens een cursus-wandeling.
Nog een opvallende nieuwkomer voor Vlaanderen (wellicht ook België) in 2008 was het ‘rood’ oor-zwammetje (Crepidotus cinnabarinus). Of wordt het Vermiljoen of Vurig oorzwammetje (de Haan, 2009)? De Nederlandse naam werd voorlopig nog niet officieel goedgekeurd; de soort is zelfs nog niet bekend uit Nederland. Het ‘rood’ oor-zwammetje werd gevonden in het Zoerselbos, dat gekend is voor zijn paddenstoelenrijkdom (reeds meer dan 1.500 soorten). Wereldwijd is deze cosmopoliet zeldzaam.
In 2009 werden drie nieuwe satijnzwammen voor Vlaanderen gevonden. Satijnzwammen zijn meestal terrestrische saprofyten, herkenbaar aan hun roze sporen en glimmende steel. In het Vriezenbroek in Zemst werd de Bleke bossatijnzwam (Entoloma pseudoexcentricum) ontdekt.
Op het Groot schietveld in Brecht werd Entoloma pseudoconferendum gevonden, nog een soort zonder Nederlandse naam die nog niet in Nederland gezien werd.
In 2000 werd ze in Nederland ontdekt, op een terrein dat voornamelijk met Es is begroeid, een boom die gewoonlijk niet in symbiose leeft met zwammen (Uljé, 2001). Er zijn speculaties dat deze Zwarte amaniet er, in tegenstelling tot de rest van de amanieten, een saprotrofe levenswijze op nahoudt.
op de schors van een Beuk waarneemt, kan je er zeker van zijn dat je van juli tot en met januari Mosschelpjes vindt.
Ze werd beschreven in de Verenigde Staten en enkele keren gemeld in Canada en Mexico. Voor Europa zijn er meldingen uit Scandinavië (Denemarken, Noorwegen, Zweden) en Frankrijk.
© Marie-Anne Neirinckx
© Linda Lambreghts
Mosschelpje
Rood oorzwammetje
JAARVERSLAG 2 0 0 8 - 2 0 0 9
92
Holle wegen zijn zeer interessant door hun continu vochtig en koel klimaat. Paddenstoelen halen hier zeker voordeel uit: bijna het hele jaar door zijn de holle wegen immers geschikt om vruchtli-chamen te vormen. Op de Koeheide in Bertem vonden we in de holle weg een nieuwe soort voor Vlaanderen: de Elegante champignonparasol (Leucoagaricus melanotrichus). Deze soort stond in Nederland op de Rode Lijst als ‘Bedreigd’ wegens zijn (internationale) zeldzaamheid.
In 2009 werd de Peperbus (Myriostoma coli-forme) eindelijk ook in ons land gevonden. Deze aardster is gemakkelijk herkenbaar aan de vele gaatjes in het bolvormig vruchtlichaam (omge-ven door 6-12 slippen) waaruit de sporen stui(omge-ven bij rijpheid. Ze is gebonden aan kalkrijke zandbo-dem en is vooral te vinden op zonnige plaatsen in duinstruwelen. In Nederland was de soort lokaal algemeen, maar ze gaat achteruit door vergras-sing en ontkalking van de duinen. Op Europees niveau is de Peperbus zeldzaam.
Entoloma terreum (ook nog zonder Nederlandse naam en niet in Nederland gezien) werd in Terhagen gevonden. In deze waardevolle gebieden worden wel vaker nieuwe of zeldzame soorten (niet alleen pad-denstoelen) waargenomen.
© Wim Veraghtert © Wim Veraghtert
In België was de soort nog nooit gezien tot 10 oktober 2009: de Paddenstoelenwerkgroep Westhoek stootte toen op 5 exemplaren in de Oosthoekduinen in De Panne.
Meer info: Roosmarijn Steeman, 015/29.72.22, roosmarijn.steeman@natuurpunt.be Meer lezen: Dam & Boomsluiter (2009)
de Haan (2009) Steeman (2009b) Uljé (2001)
Walleyn & Vandeven (2006) www.indexfungorum.org
Met de steun van KVMV, Paddenstoelenwerkgroep Westhoek, Natuurstudiewerkgroep Dijleland, Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok
Entoloma terreum
Peperbus