THE END OF AN ERA: R.I.P. NATUURPUNT VOGELLIJN
sloot een lang tijdperk af in de Vlaamse vogelkijkersgeschiedenis. Negentien jaar lang berichtte de Vogellijn vrijwel dagelijks over bijzondere vogels in België (en aanvankelijk ook in Nederland).
Voor het grootste deel van die periode was de Vogellijn een vrijwilligersinitiatief, in 2004 werd de infrastructuur noodgedwongen aangepast en werd het een betaallijn; dat bleek meteen het stille begin van het einde.
DE AANLOOP
In Nederland ontstond in 1987, naar Engels model, de eerste vogellijn op het Europese vasteland:
het was een medium om waarnemingen van zeldzame (vogel)soorten op een heel snelle manier wereldkundig te maken. Tot 1989 werden de Belgische zeldzaamheden in beperkte mate mee opgelijst op de Nederlandse Dutch Birding Vogellijn maar in de zomer van dat jaar schakelde men over naar een professioneel systeem en dat bleek niet meer bereikbaar vanuit het buitenland. Er werd toen besloten een Belgisch luik op te starten onder de vleugels van DB, we schrijven sep-tember 1989. Het jaar 1990 bracht de opstart van Belgian Birding Magazine, een Belgische tegen-hanger voor DB en logisch was de overstap naar een BBM-vogellijn. BBM was geen lang leven beschoren en na een jaar werd de toestand rond de lijn gereset.
Aanvankelijk mocht de vogellijn zo’n 100 à 120 keer per dag het hoorntje opne-men en tegen 1995 groeide het gemid-delde aantal oproepen aan tot 202 per dag (of gemiddeld 6.069 per maand).
Het hoogtepunt werd bereikt in 1998 met 237 oproepen per dag (gemiddeld 7.111 per maand). De maand mei van dat jaar piekte met 8.535 oproepen, dus gemiddeld 275 per dag. Op absolute topdagen kreeg de vogellijn tot meer dan 400 oproepen op één dag.
POPULAIR
‘Dit is de Natuurpunt Vogellijn, ingesproken op maandag 30 juni, om…’
Het systeem draaide toen op een ‘gewoon’ maar degelijk antwoordapparaat. De vijf apparaten die de lijn ooit heeft versleten, crashten doorgaans op een oververhitte aandrijving. Het derde pres-teerde het beste met een totaal van meer dan 305.000 beantwoorde oproepen. De lijn draaide fulltime, zelfs tot een stuk in de nacht en vanaf zeer vroeg in de ochtend. Niet moeilijk wanneer het aantal bellers een plafond heeft bereikt.
Twitch bij Erezée: op zoek naar de Steppevorkstaartplevier
© Gerald Driessens
JAARVERSLAG 2 0 0 8 - 2 0 0 9
56
De functie van het medium werd dus breder waardoor het ook voor draagvlakverbreding zorgde.
Voor de gemiddelde Belgische vogelkijker was de Vogellijn ‘part of the scene‘ geworden. Vele beginnende jongeren hebben nooit ‘de periode zonder’ gekend…
Midden jaren ’90 werd de Vogellijn door DB aan ‘De Wielewaal’ geschonken.
De laatste vijf jaren van de 20ste eeuw brachten een belangrijke kentering met zich mee met één belangrijke speler en concurrent: de komst van het internet. Al gauw werd informatie over vogels wereldwijd én gratis beschikbaar. Het aantal bellers zakte van jaar tot jaar en stilaan werd duide-lijk dat de tijd van het telefoonsysteem over zijn hoogtepunt heen was.
Inmiddels drong zich met de fusie een vijfde naamwissel op: de Natuurpunt Vogellijn was ‘gebo-ren’. Vanaf 2004 (met de indiensttreding van ondergetekende bij Natuurpunt) werd meer en meer werk gemaakt van het verder communiceren rond en werken met waarnemingen. Naast de dienst die de Vogellijn verschafte, maakten we er een punt van om de bewuste gegevens met één dag vertraging ook op de website te plaatsen. Het was immers nooit de bedoeling om van de Vogellijn een winstgevend medium te maken, maar om in de eerste plaats een dienst te verzekeren tegen een ‘break-even’.
Toen in 2008 de lancering van www.waarnemingen.be werd voorbereid was de beslissing onaf-wendbaar: met ingang van 1 juli 2008 zou de Vogellijn ophouden te bestaan. Zodoende was er nog één maand overlap met www.waarnemingen.be.
LEREN EVOLUEREN
Aanvankelijk werden op de Vogellijn enkel zeldzaamheden vermeld, om Franstalige bellers tege-moet te komen werden toen telkens de wetenschappelijke namen vermeld. Ook de Nederlandse hoogtepunten kregen een plaats. Om die actueel te houden was er een dagelijks contact met de inspreker van de Nederlandse Vogellijn.
Later werden geleidelijk ook hoge aantallen van algemenere soorten vermeld, soms werd het systeem gebruikt voor het melden van gewonde vogels of illegale vogelvangers, verloren/gevon-den optisch materiaal, ... enz.
Twitch bij Erezée: op zoek naar de Steppevorkstaartplevier ©
Gerald Driessens
NATUURPUNT STUDIE
57
De Vogellijn heeft al die tijd een niche gevuld en getoond dat het kijken naar leuke soorten een eigen plek verdiende in het ornithologische landschap. Mensen kregen de kans om ervaringen op te doen met erg bijzondere soorten (waarvan er vele later nooit meer werden teruggezien), leerden nieuwe gebieden en nieuwe gezichten kennen. Een kleine machine slaagde erin om de afstand tussen de Vlaamse vogelkijkers te dichten. Ondanks de zware inspanningsnoemer, was de Vogellijn een ‘levensstijl’ geworden.
Een cassette met Vogellijn-bloopers was ooit een leuk idee, maar is er omwille van technische redenen nooit gekomen…
De verschillende invallers die tijdens de afwezigheid het bandje draaiende hielden waren Viki Meeuwis, Patrick Buys († 2009), Dirk Colin, Filip De Vos, Joris Elst en David (Billy) Herman.
Ken Lossy nam het beheer van de vogellijn in 2003 voor een jaar over. Aan al deze helpers en de vergeten namen past hier een gemeend woord van dank.
Dat de waarnemer tevreden is met wat er in de plaats kwam, is intussen wel duidelijk. Www.
waarnemingen.be slaagde er op minder dan een jaar in om meer dan 1.000.000 waarnemingen te capteren. Meteen volgde de meest spectaculaire ornithologische winter die België ooit heeft gekend met Arendbuizerd, Provençaalse grasmus, drie Kleine burgemeesters, Sneeuwuil, Cirlgors, Aziatische goudplevier, Bruine lijster en Dikbekfuut.
‘Einde bericht.’
Meer info: Gerald Driessens, 015/297 227, gerald.driessens@natuurpunt.be Twitch bij Erezée: Steppevorkstaartplevier vertrokken?
Het Vogellijn tijdperk kon met een gerust hart worden afgesloten.
Het is nu aan de waarnemers om met vereende krachten aan te tonen dat ze er zin in hebben.
Neem alvast snel een kijkje op www.waarnemingen.be en …. gebruik het als je elektronisch dag-boek.
© Gerald Driessens
JAARVERSLAG 2 0 0 8 - 2 0 0 9
58
Elk jaar typeert zich op een of andere manier: door het verschijnen van nieuwe vogelsoorten voor het land, opmerkelijke invasies, of gewoon … door het ontbreken ervan.
2008 en 2009 waren op dat vlak niet anders en het mag gezegd dat we - rekening houdend met de oppervlakte van België, het aantal vogelkijkers en de beschikbare gebieden - niet slecht gescoord hebben.
NIEUWE SOORTEN
Vanaf 19 oktober 2008 verbleef er een onvolwassen Arendbuizerd op de rand van het havengebied bij Doel. De roofvogel bleef tot na de jaarwisseling in het gebied en ver-tikte het om zijn vierkante jachtki-lometer te verlaten. Nog interes-santer aan deze waarneming is dat het vermoedelijk om een vogel van de Noordafrikaanse ondersoort
Op 13 april 2008 werd uitgepakt met de eerste Audouins meeuw voor het land, bijzonder was dat deze kustmeeuw erg ver in het binnenland opdook bij Stokkem. In Oriolus 74 (2): 52-54 werd bijzondere aandacht geschonken aan deze ontdekking.
© Raymond de Smet
Arendbuizerd, Doel, 17-11-2008