!
Het begrip vriend is door de jaren heen gevormd, uitgebreid en aangepast. Vriendschap is van alle tijden en persoonlijke relaties maken een persoon tot wie die is, alleen door de komst van het sociale netwerk facebook heeft er wel degelijk een verandering plaatsgevonden binnen het vriendschapsdenken.
De denkers uit de vroegere tijden hadden allen een brede deGinitie gevormd rondom het begrip vriend. Alleen spraken ze ook over een speciGieke soort vriendschap. Ze benoemden deze als de deugdelijke of belangrijkste vorm van vriendschap. Uit deze pure vriendschapsvormen is een conclusie getrokken: het oude begrip vriend. De vriendschap wordt gekenmerkt door een wederzijds gevoel en elkaar het beste toewensen zonder daar zelf beter van te willen worden staat centraal. Er is in deze pure vorm geen sprake van eigenbelang. De vriendschap is zeldzaam, aangezien de opbouw ervan tijd en vertrouwen vergt. Het kan gezien worden als een groeiproces om tot de perfecte vorm van vriendschap te komen. Als het hoogste doel is bereikt, hoort er nooit een eind aan de relatie te komen; een band voor het verdere leven is de uitkomst. Mocht onverhoopt toch een beëindiging plaatsvinden, is er nooit sprake geweest van een echte band. Een vriend kan verder gezien worden als een andere zelf, waar gezamenlijke interesses en verantwoordelijkheid voor de ander de boventoon voeren. Een cruciaal onderdeel van de vriendschap is het uitwisselen van vertrouwelijke gedachten. De deugd en het lot zorgen ervoor dat vrienden bij elkaar worden gebracht. De vrije wil vormt een belangrijk onderdeel hierbij, daardoor kunnen vriendschappen met familieleden niet behoren tot de ware vriendschap. Net zoals vriendschap tussen man en vrouw niet mogelijk is. Enerzijds omdat de vrouw het niveau van de deugdelijke gedachten niet haalt, anderzijds omdat de verlangens van de man in de weg zouden kunnen staan van een ware vriendschap en erotische gevoelens de overhand kunnen nemen. Ten slotte draait het bij het begrip vriend vooral om het feit, omdat hij het was, omdat ik
het was. Het dient een persoonlijke relatie te zijn, zonder opgelegde regels. Een vriendschap
hoort te zijn zoals het is en geen enkele reden mag de relatie kracht bijzetten.
Uit de onderzoeken van de hedendaagse theoretici is getracht een deGinitie te vormen voor het begrip online vriend. De vriendschap ontstaat door een wederzijdse acceptatie van een vriendschapsverzoek, net als bij het oude begrip vriend. De relatie is verder in tegenstelling tot vroeger gebaseerd op het eigenbelang, aangezien de ander wordt gebruikt als mal om de zelf vorm te geven. Online vriendschap wordt gekenmerkt door een grote hoeveelheid vrienden, mede omdat de relatie sneller gesloten kan worden. Het gaat niet meer om de kwaliteit, maar om de kwantiteit. Daarnaast is de vriendschap niet meer het resultaat van een lang proces, maar een onmiddellijk resultaat geworden; met een klik op de knop ben je vrienden. Een vriend wordt niet gezien als een andere zelf, maar de vrienden zijn nodig om de zelf beter te laten voelen.
verantwoordelijkheidsgevoel voor de ander weggevallen en heeft plaatsgemaakt voor het begluren van elkaar. Persoonlijke informatie is openbaar en wordt vrijuit gedeeld, het delen neemt een prominente plaats in binnen de vriendschap. Intimiteit en exclusiviteit zijn naar de achtergrond verdwenen. Vriendschap hoeft niet meer te staan voor een vrijwillige keus, vanuit het netwerk worden namelijk voorstellen gedaan om vrienden toe te voegen. Een vriendschap is daardoor manipulatief te noemen. Ook kunnen familieleden tot de vriendenkring gerekend worden. Vriendschappen tussen mannen en vrouwen zijn ook geaccepteerd, sterker nog door de vele datingsites is het begrip vriendschap geërotiseerd. Huidige vriendschappen bestaan verder uit diverse gradaties, niet alleen een vertrouwensband hoeft als uitgangspunt te dienen. Ook minder bekenden kunnen als vriend worden geclassiGiceerd.
Daarnaast is het nieuwe begrip uitgebreid met een aantal kenmerken. Internet is een medium dat de mogelijkheid biedt om in onvoorziene omstandigheden in contact te blijven met vrienden. In de vroegere tijd betekende reizen of verhuizen het uit het oog verliezen van een vriend. Brieven schrijven was niet efGiciënt, want tegen de tijd dat de brief was aangekomen was het nieuws achterhaald. Tegenwoordig kan het contact altijd onderhouden blijven en kan vriendschap proGiteren van de moderne technologie. Ook is het mogelijk geworden oude vriendschappen nieuw leven in te blazen door elkaar online te benaderen. Inhoud en diepte worden meer losgelaten, enerzijds omdat tegenwoordig een groter aantal vrienden
onderhouden dienen te worden, anderzijds wordt er een eenzijdig beeld geschetst van de zelf. Er wordt als het ware een fantasie gecreëerd door de plaatsing van positieve berichten. Niet alle informatie over de ander wil de vriend te weten komen, delen van informatie worden
afgeschermd. Dit in tegenstelling tot vroeger, waar een vriend stond voor een echte zielsverwant. Verder zijn de relaties directer geworden, informatie kan meteen worden bekeken zonder dit via via te vernemen. Als laatste heeft het bedrijfsleven zijn intrede gedaan, daardoor heeft er een economisering van het begrip vriend plaatsgevonden. Kortom het nieuwe begrip vriend is egocentrischer, populistischer, directer, relatiever, erotischer, virtueel en manipulatief. Nieuwe vriendschappen worden sneller gesloten, zijn inclusief, kwantiGiceerbaar, geëconomiseerd, emancipatoir en voyeuristisch.
Veranderingen gaan vaak gepaard met negatieve connotaties. Zo ook bij de overgang van de traditionele vriendschap naar de vrienden gemaakt via de sociale netwerksites. Onzekerheid ligt hier dikwijls aan ten grondslag. Er wordt een onbekende weg ingeslagen en niemand weet wat de uitkomst zal zijn. Eng is dat, maar zonder verandering blijft alles hetzelfde. Zelf ben ik aan deze scriptie begonnen met de nodige vooroordelen. Dat vrienden een belangrijke plaats
innemen binnen het leven is algemeen bekend, maar ik werd huiverig van de sceptische houding die theoretici aannamen ten opzichte van de online vriendschappen. Aanvankelijk ging ik hierin mee, liet me leiden door de heersende tendens. Alleen zelf had ik een ander gevoel ervaren. Een goed gevoel. Het op de hoogte kunnen blijven van vrienden aan de andere kant van de wereld zie ik juist als positief.
Net als rond 1800 vindt er ook nu een structurele verandering van begrippen plaats.226 De verandering van het begrip vriend in het bijzonder kan dienen als voorbeeld van hoe internet onze begrippen in het algemeen zal veranderen. Mijn onderzoek heeft uitgewezen dat er onder andere een anomisering, versnelling, popularisering, kwantiGicering, economisering,
virtualisering en instrumentalisering van het begrip vriend heeft plaatsgevonden. Wellicht hebben soortgelijke veranderingen ook plaatsgevonden bij andere belangrijke begrippen. Te denken valt aan de anomisering van het begrip samenleving, de economisering van het begrip cultuur, de instrumentalisering van het begrip identiteit, de virtualisering van het begrip
werkelijkheid, de relativering van het begrip vrijheid, de kwantiGicering van het begrip onderwijs en de popularisering van het begrip macht. De verschuiving naar de online omgeving is een bijzondere ontwikkeling en waarvan de consequenties nog nauwelijks te overzien zijn.
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
Volgens Reinhart Koselleck vond er rond 1800 een democratisering, historisering, ideologisering en politisering
226
BibliograBie
!
Literatuur:
Beekes, R. Etymological Dictionary of Greek: Volume 1. Leiden: 2009
!
Beekes, R. Etymological Dictionary of Greek: Volume 2. Leiden: 2009
!
Bombardieri, M. 'Online adversaries: Rivalry between college-‐networking websites spawns lawsuit’. The Boston Globe. 17 september 2004.
!
Boyd, D.M., N. Ellison. ‘Social Network Sites: DeGinition, History, and Scholarship’. Journal of
Computer-‐Mediated Communication. 13, 2008.
!
Broadie, S., C. Rowe. Aristotle Nicomachean Ethics: Translation, Introduction and Commentary. Oxford: 2002
!
Brunner, O., W. Conze, R. Koselleck. 'Einleitung'. Geschichtliche Grundbegriffe. Historisches Lexikon
zur politisch-‐sozialen Sprache in Deutschland. 7 Bde. und 1 Registerband in zwei Teilbde.
(Stuttgart, 1972-‐1997, Band I und II Nachdruck 1979) Band I, xix-‐xxiv
!
Bukowski, W.M., e.a. 'Using Rating Scale and Nomination Techniques to Measure Friendship and Popularity.' Journal of Social and Personal Relationships. Vol. 11, No. 485, 1994
!
Bunting, J.M. 'New Facebook Feature Could Out Students. Undergrads may wish to conceal sexual orientation from high school site users'. The Harvard Crimson. 2 maart 2006
!
Callaghan, B. ‘Aelred of Rievaulx. Way London Society of Jesus. Vol. 38, 1998. (375-‐387)
!
Carroll, P. ‘Aelred of Rievaulx: On Spiritual Friendship’. Spirituality. September-‐October 1996
!
Chan, D.K.S., G.H.L. Cheng. ‘A comparison of ofGline and online friendship qualities at different stages of relationship development.’ Journal of Social and Personal Relationships. Vol. 3, No. 21, 2004: (305-‐320)
!
Cooper, J. M. ‘Aristotle on the Forms of Friendship’. The Review of Metaphysics. Vol. 30, No. 4, June 1977
Dijck, J. van. The Culture of Connectivity: A Critical History of Social Media. New York: 2013
!
Dijck, J. van. ''You have one identity': performing the self on Facebook and LinkedIn.' Media
Culture Society. 35:199, 2013
Graaff, F. Michel de Montaigne: Over vriendschap. Amsterdam: 2010
!
Grynbaum, M.M. 'Online Facebook Solicits New Ads: With expansion in full swing, owner say site is not for sale’. The Harvard Crimson. 7 mei 2004.
!
Hammond, N., H. Scullard. The Oxford Classical Dictionary. Oxford: 1970
!
Hupperts, C., B. Poortman. Aristoteles: Ethica Nicomachea. 2005
!
Jensen, S. Dag vriend! Intiem kapitaal in tijden van Facebook, GeenStijl en WikiLeaks. Rotterdam: 2012
!
Kaplan, K.A. 'Facemach Creator Survives Ad Board’. The Harvard Crimson. 19 november 2003
!
Keith, A.L. ‘Cicero’s Idea of Friendship’. The Sewanee Review. Vol. 37, No. 1, januari 1929
!
Kirkpatrick, D. The Facebook Effect: The Real Inside Story of Mark Zuckerberg and theWorld's
Fastest-‐Growing Company. 2010
!
Krug, L.L. 'Student Site Stirs Controversy’. The Harvard Crimson. 8 augustus 2003
!
Lackner, B.K. ‘On Spiritual Friendship by Aelred of Rievaulx; Mary Eugenia Laker’. Church History. Vol. 44, No. 4, december 1975
!
Lambert, A. Intimacy and Friendship on Facebook. London: 2013
!
Mews, C.J. ‘Cicero and the boundaries of friendship in the twelfth century’. Medieval and
Renaissance Studies. Vol. 38 (2), 2007
!
Neyfakh, L. 'Columbia Rebukes thefacebook.com: Members of Columbia’s rival online site CUcommunity launch "Google bomb” at Harvard’. The Harvard Crimson. 9 maart 2004
!
O’Reilly, T., J. Battelle. ‘Web Squared: web 2.0 Give years on.’ The Digitale Divide: arguments for and
!
Palfrey, J., U. Gasser. Born Digital: Understanding the Zirst generation of digital natives. New York: 2008
!
Powell, J. Cicero: On Friendship and The Dream of Scipio. Wiltshire: 1990
!
Rheingold, H. The virtual community: homesteading on the electronic frontier. Boston: 1993
!
Rigolot, F. ‘Friendship and Voluntary Servitude: Plato, Fincino, and Montaigne’. Texas Studies in
Literature and Language. Vol. 47, No. 4, The Culture of Early Modern Friendship: 2005
!
Rosen, C. ‘Virtual friendship and the new narcissism’. The Digitale Divide: arguments for and
Against Facebook, Google, Texting, and the Age of Social Networking. Londen: 2011
!
Ross, D. The Nicomachean Ethics of Aristotle: Translated with an Introduction by Sir David Ross. London: 1975
!
Schneider, A.P. 'Facebook Expand Beyond Harvard: Stanford, Columbia join network, with Yale next in line.’ The Harvard Crimson. 1 maart 2004
!
Schwartz, B.M. 'Hot or Not? Website BrieGly Judges Looks’. The Harvard Crimson. 4 november 2003
!
Solodow, J. Latin Alive: The survival of Latin in English and the Roman Languages. New York: 2010
!
Sorokin, E. 'Internet Boosts Social Scene: Student Gind friends on new sites such as thefacebook.com.’ The Harvard Crimson. 10 juni 2004
!
Squire, A. Aelred of Rievaulx: A Study. Londen: 1981
!
Tabak, A.J. 'Hundreds Register for New Facebook Website’. The Harvard Crimson. 9 februari 2004
!
Teller, S. 'Facebook.com Gets Facelift, New Features: Fresh add-‐ons include high school version and personal photo pages’. The Harvard Crimson. 16 september 2005
!
Teller, S. 'Smile! You're on Facebook! Photo feature fuels trafGic; Zuckerberg brainchild now most popular site on net'. The Harvard Crimson. 25 oktober 2005
Teller, S. 'Zuckerberg To Leave Harvard IndeGinitely: Looking for employees, facebook.com creator visits campus.’ The Harvard Crimson. 1 november 2005
!
Teller, S. 'Facebook Open to Cubicle Crowd'. 4 mei 2006
Tucker, T.G. A Concise Etymological Dictionary of Latin. Halle: 1931
!
Vaan, M. de. Etymological Dictionary of Latin and Other Italic Languages. Leiden: 2008
!
Weller, B. ‘The Retoric of Friendship in Montaigne’s Essais’. New Literary History. Vol. 9, No. 3. Rhetoric I: Rhetorical Analyses: 1978
!
Internet:
DIGITAL TRENDS, geraadpleegd op 8 augustus 2013, www.digitaltrends.com/features/the-‐ history-‐of-‐social-‐networking
!
ENCYCLOPAEDIA BRITTANICA, geraadpleegd op 8 augustus 2013, www.brittanica.com/ EBchecked/topic/1235171/The-‐WELL
!
ETYMONLINE, geraadpleegd op 12 april 2012, www.etymonline.com
!
FACEBOOK, geraadpleegd op 8 augustus 2013, www.newsroom.Gb.com/Key-‐Facts
!
FACEBOOK, geraadpleegd op 15 november 2013, www.facebook.com/help/friends/requests
!
FACEBOOK, geraadpleegd op 15 november 2013, www. facebook.com/communitystandards/
!
FACEBOOK, geraadpleegd op 15 november 2013, www.facebook.com/friends/requests
!
FACEBOOK US, geraadpleegd op 2 september 2013, www.thefacebook.us
!
FOLIA WEB, geraadpleegd op 10 maart 2014, http://www.foliaweb.nl/medewerkers/jose-‐van-‐ dijck-‐menselijk-‐maar-‐griezelig-‐goed-‐georganiseerd/
!
INL, geraadpleegd op 12 april 2012, www.inl.nl
!
GBT, geraadpleegd op 12 april 2012, www.gbt.inl.nl
!
!
LIBELLE, geraadpleegd op 10 december 2013, http://www.libelle.nl/libelle-‐magazine/stine-‐ jensen-‐sociale-‐media-‐en-‐vriendschappen.html
!
NU, geraadpleegd op 14 augustus 2013, http://nutech.nl/internet/3550207/acht-‐tien-‐dagelijks-‐ facebook.html
!
PALGRAVE MACMILLAN, geraadpleegd op 21 april 2014, http:// www.palgravemacmillan.com.au/palgrave/web/articleIDs/ 153A0B647D766B07CA257B2300837BFA/$Gile/May%202013%20Review%20Titles %20Newsletter.pdf
!
SCIENTIAS, geraadpleegd op 10 maart 2014, http://www.scientias.nl/waarom-‐facebook-‐een-‐ deel-‐van-‐ons-‐leven-‐opeist/82210
!
STINE JENSEN, geraadpleegd op 10 december 2013, http://www.stinejensen.nl/biograGie.php
!
NU, geraadpleegd op 8 augustus 2013, www.nutech.nl/internet/3550207/acht-‐tien-‐dagelijks-‐ facebook.html
!
TROUW, geraadpleegd op 1 februari 2014, http://www.trouw.nl/tr/nl/5116/FilosoGie/article/ detail/1866432/2011/03/28/Intimiteit-‐in-‐tijden-‐van-‐Facebook-‐en-‐Wikileaks.dhtml
!
UVA, geraadpleegd op 10 maart 2014, http://www.uva.nl/over-‐de-‐uva/organisatie/ medewerkers/content/d/i/j.f.t.m.vandijck/j.f.t.m.van-‐dijck.html.
!
AZbeelding voorblad:
COLLEGE MAGAZINE, geraadpleegd op dinsdag 15 juli 2014, http://www.collegemagazine.com/ userFiles/FCK/articles/3803/images/AddFriendFB-‐300x73.jpg
!
GIRLTHINKS, geraadpleegd op dinsdag 15 juli 2014, http://girlthinks.wordpress.com/ 2012/09/08/louie-‐i-‐think-‐this-‐is-‐the-‐beginning-‐of-‐a-‐beautiful-‐friendship/