Nederland – eerste versus tweede generatie

De eerste generatie sprekers van Wenzhounees in Nederland (NL1) heeft in totaal 969

nominale constituenten geproduceerd. Zoals in de methode genoemd vallen hier bijvoorbeeld pronomina onder, maar deze worden buiten beschouwing gelaten bij gebrek aan een nomen dat gemodificeerd kan worden. Het aantal nominale constituenten is hierdoor ook hoger dan kale nomina en gemodificeerde nomina bij elkaar opgeteld. Voor de tweede generatie sprekers van Wenzhounees in Nederland (NL2) zijn er 1100 nominale constituenten

gecodeerd. De verdeling van kale nomina en gemodificeerde nomina voor beide groepen staat in tabel 2 in aantallen. De kale en gemodificeerde nomina zijn hierbij nog niet verdeeld over de verschillende contexten: first mention, already mentioned of unclear first/already

mentioned.

Tabel 2. Overzicht aantal constituenten en nomina per generatie in Nederland

Nominale constituenten Kale nomina Modificatie Code switches

NL1 969 423 382 9

NL2 1100 373 522 35

Nomina die als unclear first/already mentioned zijn gecodeerd zijn niet meegenomen in de resultaten. Bij de eerste generatie is 8,1% van de kale nomina buiten beschouwing gelaten omdat deze als unclear first/already mentioned zijn gecodeerd. Voor nomina met modificatie bedroeg dit 6,4% van de nomina. Bij de kale nomina van de tweede generatie is 6,7% als unclear first/already mentioned gecodeerd. Voor nomina met modificatie was dit 8,0%.

37 Daarbij laat tabel 2 zien hoe vaak er code switch is genoteerd voor NL1 en NL2. NL1 heeft in 9 gevallen een code switch getoond, hiervan waren 7 in het Mandarijn, 1 in het Engels en 1 in het Nederlands. Voor NL2 zijn er veel meer code switches gecodeerd. Hiervan waren 19 in het Mandarijn, 10 in het Engels en 6 in het Nederlands. Voor NL2 is er dus wellicht meer sprake van interferentie van verschillende talen.

Grafiek 1 toont de resultaten van de Nederlands-Wenzhounese sprekers per categorie en generatie uitgesplitst voor first mention en already mentioned. Rechts van de grafiek staan de verschillende categorieën van nominale modificatie. De categorie kaal bevat nomina zonder enige vorm van modificatie. In de categorie classifier zijn alle nomina opgenomen die enkel met een classifier verschenen. Onder demonstratives zijn alle demonstratieven die met of zonder classifier werden gebruikt (zowel ‘deze.CL.man’ als ‘deze man’ is correct). De categorie possession bestaat uit possessieven die met of zonder een genitief voorkwamen (‘zijn staart’ of ‘zijn.GEN.staart’). In de categorie overig zijn alle andere manieren van nominale modificatie opgenomen: genitieven (‘olifant.GEN.kussen’), adjectivale markering (‘rode kleren’), overige telwoorden (‘drie kinderen) of kwantificeerders (‘alle kinderen’). Deze laatste categorie van overige modificatie is meegenomen om een volledig beeld te geven van de modificatie. In dit onderzoek staan echter de categorieën kaal, classifiers,

demonstratives, possession en yi +classsifier centraal.

Grafiek 1. Scores Nederlands-Wenzhounese sprekers per generatie en context

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% NL1 NL2 NL1 NL2

First mention Already mentioned

Overig Yi + classifier Possession Demonstratives Classifier Kaal * *

38 Voor de eerste hypothese is de verwachting dat de tweede generatie sprekers Wenzhounees in Nederland (NL2) frequenter nomina modificeert dan de eerste generatie Wenzhounese

sprekers in Nederland (NL1). Dit betekent allereerst dat NL1 meer kale nomina gebruikt in beide contexten. Daarnaast betekent dit dat er voor de first mention context geprobeerd wordt indefinietheid overt te markeren door het telwoord één. Overte modificatie voor de already mentioned context kan verlopen via complex definites. Om te testen of er een verschillen zijn in voorkeur tussen beide groepen, is er elke keer een chi-kwadraat test met Yates’

continuiteitscorrectie gebruikt met α = .05 als criterium voor significantie. In gevallen waar een of meer subsample sizes (‘sub-steekproefgroottes’) kleiner dan 10 was, wordt de waarde die volgt uit de Fisher’s Exact Test genoteerd.

Voor Grafiek 1 laat zien dat NL1 inderdaad een sterkere voorkeur heeft voor het gebruik van kale nomina dan NL2. Een chi-kwadraat toets laat zien dat NL1 sterker een voorkeur heeft voor kale nomina de first mention context, X2 (1, N=598)=6.3, p=.01, en de already mentioned context X2 (1, 962)=9.3, p=.002. Tegelijk betekent dit dus dat NL2 zoals verwacht frequenter nomina modificeert en met name voor de already mentioned context. Waaruit deze modificatie bestaat, wordt in grafiek 2 nader bekeken en aan de hand van deze grafiek verder uitgelegd.

Grafiek 2. Modificatie Nederlands-Wenzhounese sprekers per generatie en context

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% NL1 NL2 NL1 NL2

First mention Already mentioned

Overig Yi + classifier Possession Demonstratives Classifier * *

39 De context waarvan verwacht wordt dat definietheid wordt uitgedrukt op nominale

constituenten is de already mentioned context. Linguïstisch materiaal in het Wenzhounees dat al definietheid draagt (de zogeheten complex definites) en beschikbaar is om de categorie van definietheidsmarkering uit het Nederland te repliceren, zijn demonstratieven en possessieven. Grafiek 2 laat zien dat demonstratieven door NL1 vrijwel gelijk gebruikt worden in beide contexten. Voor het gebruik van demonstratieven laat grafiek 2 echter zien dat NL2

demonstratieven zoals verwacht veel frequenter gebruikt dan NL1 in de already mentioned context. Een chi-kwadraat toets laat een sterk significant verschil zien, X2 (1, N=962)=37.74, p<.001. Voor de first mention context, waar indefinietheid gemarkeerd wordt, is er voor demonstratieven zoals verwacht dan ook geen verschil tussen de generaties, X2 (1,

N=598)=0.10, p=.75. Het gebruik van possessieven in de first mention context is nagenoeg gelijk. Voor beide generaties is het aantal geobserveerde aantallen gelijk en kleiner dan 10, (n=5). Een Fisher’s Exact Test laat geen verschil zien tussen beide generaties (p=1.00). Dit is ook niet de context waar definietheid uitgedrukt wordt of waar verschillen tussen de

generaties worden verwacht. In de already mentioned context blijkt er echter ook geen verschil te zijn tussen NL1 en NL2 voor het gebruik van possessieven, X2 (1, N=962)=0.24, p=.62. Dit is anders dan wat Moro (2016) vond voor het Ambonees Maleis, waar de

markeerder van bezit –nya vaker voor het markeren van definietheid werd gebruikt.De rol van het markeren van definietheid wordt voor heritage Wenzhounees dus eerder overgenomen door de demonstratief dan de possessief. Van de twee mogelijke manieren om definietheid te markeren, blijkt namelijk alleen de demonstratief significant meer gebruikt te worden door de tweede generatie. De tweede generatie sprekers in Nederland legt voor demonstratieven dus sterker de verbinding met het markeren van definietheid. Dit lijkt dus wel op de tendens die Moro (2016) vond voor de complex definite –nya in heritage Ambonees Maleis die meer als simple definite gaat functioneren, met als verschil dat –nya geen demonstratief is.

De potentiële markeerder voor indefinietheid in het Wenzhounees is de constructie van ‘yi + classifier’. Een toename in het gebruik van ‘yi + classifier’ wordt verwacht voor de context waar nieuwe informatie wordt gepresenteerd: de first mention context. Grafiek 2 laat hier een verhoogd gebruik zien van ‘yi + classifier’ door NL2. Dit past bij de tendens die verwacht werd. Een Fisher’s Exact Test laat zien dat NL2 niet significant verschilt van NL1 voor het gebruik van ‘yi + classifier’ in first mention context (p=.08). Dit valt wellicht deels te verklaren doordat het geobserveerde aantal voor de eerste generatie kleiner is dan 10 (n=5). Hetzelfde geldt voor beide generaties voor het gebruik van ‘yi + classifier’ in de already mentioned context. Een Fisher’s Exact Test laat zien dat er geen significant verschil tussen

40 beide generaties (p=1.00). Hierbij moet opgemerkt worden dat het geobserveerde aantal voor de eerste generatie kleiner dan 10 is (n=2). Hetzelfde geldt voor de tweede generatie: het aantal keren dat ‘yi + classifier’ is geobserveerd is kleiner dan 10 (n=2). Het resultaat komt echter overeen met de verwachting dat ‘yi + classifier’ geassocieerd wordt met indefinietheid en derhalve niet in een already mentioned context past.

Dan volgt nog de categorie van classifiers. Hiervoor laat grafiek 2 zien dat de eerste generatie in beide contexten meer gebruik maakt van deze constructie. Een chi-kwadraat test laat zien dat NL1 in already mentioned context sterker een voorkeur toont voor het gebruik van classifiers, X2 (1, N=962)=8.91, p=.003. Voor de first mention context is die verschil tussen NL1 en NL2 niet significant X2 (1, N=598)=0.01, p=.94. Een Cl-NP kan in het Wenzhounees in zowel een definiete als indefiniete context gebruikt worden, zoals de resultaten ook laten zien: Cl-NP wordt in zowel already mentioned als first mention context gebruikt. De interpretatie is afhankelijk van de positie van het werkwoord, maar daarbij kan het ook nog zo zijn dat yi weggevallen is (Chen, 2004). Dat er in already mentioned context een significant verschil is in voorkeur tussen NL1 en NL2 voor het gebruik van classifiers, kan betekenen dat NL2 het gebruik van classifiers niet zo sterk verbindt met deze context. De associatie voor deze constructie ligt sterker bij de first mention context voor NL2. Dit zou aan kunnen sluiten bij de verwachting dat deze constructie net als in het Mandarijn bezig is te grammaticaliseren, maar dat dit door weglating niet duidelijk zichtbaar wordt voor first mention context in deze resultaten.