Hoofdstuk 8: Resultaten toeschouwers en burgermoed
10.2 Methodologische reflectie
Er was sprake van een kwalitatief onderzoek. Op deze manier is empirische data verkregen vanuit het perspectief van de onderzochten zelf. Voor de beantwoording van de hoofdvraag was het belangrijk om een beeld te krijgen van de verschillende visies ten aanzien van burgermoed. Een sterkte is dan ook dat de visie op burgermoed vanuit verschillende perspectieven, namelijk die van de uitvoerende organisaties en de burger zelf is benaderd. Hierdoor konden er meerdere conclusies worden getrokken, waardoor er een compleet beeld is ontstaan ten aanzien van de potentie van burgermoed als oplossing voor sociale onveiligheid. Om de validiteit en betrouwbaarheid van het onderzoek te waarborgen is een member check uitgevoerd. Dit betekent dat de uitwerkingen van de interviewgesprekken voor controle zijn toegestuurd aan de geïnterviewde respondenten. Op deze manier kon eventuele subjectiviteit van de onderzoeker tegengewerkt worden. De spelsimulatie bleek een goede strategie om burgers burgermoed aan te leren. De kwaliteit van de observaties had (mits ik voortschrijdend inzicht had gehad) vergroot kunnen worden middels een opname. Uiteindelijk bleek een opname niet nodig, omdat ik vooral elementen wilde meten die gemakkelijk waarneembaar waren zoals het gebruik van de gepresenteerde vaardigheiden en de uiteindelijke uitkomst van het scenario. Tijdens het observeren had ik een kort lijstje met punten op basis waarvan ik duidelijke aantekeningen heb gemaakt. De feedback van de participanten tijdens het nabespreken van de simulaties zorgde voor compensatie van de validiteit. De grootte van de steekproef was in eerste instantie erg klein en daarom zijn er aanvullende vragenlijsten afgenomen met ouders van voetballende jeugd en toeschouwers bij verschillende voetbalverenigingen. Het is aan te bevelen om een dataset te gebruiken van tenminste 80-100 respondenten om significante verbanden tussen bepaalde variabelen te kunnen vaststellen. Toch zijn op basis van deze steekproef wel indicaties voor de uitkomsten van dergelijk vervolgonderzoek naar voren gekomen. Een aanbeveling voor vervolgonderzoek zou dan ook zijn om met een grotere steekproef op basis waarvan generalisatie mogelijk is onderzoek te doen naar het verschil tussen mannen en vrouwen. Op deze manier kan worden bepaald in hoeverre de emancipatie van de vrouw daadwerkelijk van invloed is op de bereidheid tot burgermoed en de manier waarop burgers ingrijpen in sociaal onveilige situaties. De invloed van de urbanisatiegraad op de bereidheid van bestuurders om burgermoed te implementeren bleek niet naar voren te komen. Het onderscheid tussen voetbalverenigingen in een landelijke en stedelijke omgeving is daarom losgelaten bij de presentatie en analyse van de data.
Literatuur
Barrett, S., & Fudge, C. (1981). Policy and action: Essays on the implementation of public
policy. Londen/New York: Methuen.
Barrett, S. M. (2004). Implementation studies: Time for an revival? Personal reflections on 20 years of implementation studies. Public Administration, 8(2), 242- 262.
doi: 10.1111/j.0033-3298.2004.00393.x
Beke, B. M. W. A., Haan, W. J. M. de & Terlouw, G. J. (2001). Geweld verteld: Daders, slachtoffers en getuigen over geweld op straat. Den Haag: Wetenschappelijk Onderzoek- en
Documentatiecentrum. Onderzoeksnotities 2001/07.
Bleijenbergh, I. (2013). Kwalitatief onderzoek in organisaties. Den Haag: Boom Lemma uitgevers. Boeije, H. (2005). Analyseren in kwalitatief onderzoek: denken en doen. Amsterdam: Boom
Onderwijs.
Boutellier, H. (2005). De veiligheidsutopie: Hedendaags verlangen rond misdaad en straf (3e ed.). Den Haag: Boom Lemma uitgevers.
Buruma, Y. (2009). Epiloog: Burgeringrijpen. In M. Meerdinkveldboom, & J. Terpstra (Red.), Burgeringrijpen: Een onderzoek naar ingrijpen van burgers bij situaties van (dreigende) criminaliteit en overlast (blz. 111-129). Dordrecht: Stichting Maatschappij Veiligheid & Politie.
Coolsma, J. C. (2008). De uitvoering van overheidsbeleid. In A. Hoogerwerf, & M. Herweijer (Red.), Overheidsbeleid. Een inleiding in de beleidswetenschap (blz. 119-135) (8e ed.). Alphen aan den Rijn: Kluwer.
Commissie Sociale Zelfredzaamheid (1990). Naar een nieuwe balans van verantwoordelijkheden: Verslag van de Commissie Sociale Zelfredzaamheid in opdracht van de Stichting
Maatschappij en Politie. Arnhem: Gouda Quint.
Creswell, J. W. (2014). Research design: qualitative, quatitative, and mixed methods approaches (4e ed.). Lincoln: University of Nebraska.
Darley, J. M., & Latané, B. (1968). Bystander intervention in emergencies: Diffusion of responsibility. Journal of Personality and Social Psychology, 8(3), 377-383. http://dx.doi.org/10.1037/h0025589
De Kezel, E., & Giesen, I. (2012). Moedige burgers: Onderzoek naar het versterken van de
juridische positie van ingrijpers bij incidenten. Geraadpleegd van Stichting Maatschappij en Veiligheid website: http://www.maatschappijenveiligheid.nl/wordpress/wp- content/uploads/2013/05/Moedige-burgers-def-eindconcept-eindrapport-8-mei- 2012.pdf
Directie Arbeidszaken Publieke Sector (2013). Binnen Bereik? De rol van omstanders bij geweld tegen mensen met een publieke taak. Den Haag: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Geraadpleegd op:
http://www.evpt.nl/fileadmin/documenten/actueel/2013/Veilige-Publieke-Taak- Literatuuronderzoek-omstanders.pdf
Duijvestijn, P., Dijk, B. van, Egmond, P. van, Groot, M. de, Sommeren, D. van, Verwes, A. (2013). Excessief geweld op en om de voetbalvelden: Praktijkonderzoek naar omvang, ernst en aanpak van ‘voetbalgeweld’. Geraadpleegd van DSP-Groep website: http://www.dsp- groep.nl/getFile.cfm?file=Excessief_geweld_op_en_om_de_voetbalvelden.pdf
Fischer, P., Greitemeyer, T., Pollozek, F., & Frey, D. (2006). The unresponsive bystander: Are bystanders more responsive in dangerous emergencies? European Journal of Social
Psychology, 36(2), 267-278. doi: 10.1002/ejsp.297
Fischer, P., Krueger, J.I., Greitemeyer, T., Vogrincic, C., Kastenmüller, A., Frey, . . . Kainbacher, M. (2011). The bystander-effect: A meta-analytic review on bystander intervention in dangerous and non-dangerous emergencies. Psychological Bulletin, 137(4), 517-537. doi: 10.1037/a0023304
Garland, D. (1996). The limits of the sovereign state: Strategies of crime control in contemporary society. The Britisch Journal of Criminology, 36(4), 445-466.
Goffman, E. (1963). Behavior in public places: Notes on the social organization of gatherings. London: The Free Press.
Gunn, L. A. (1978). Why is the implementation so difficult? Management Services in Government, 33, 169-176.
Gunther Moor, L. (2011). Sociale zelfredzaamheid en politie. In L. Gunther Moor, F. Hutsebaut, P. V. Os, & D. V. Ryckeghem (Red.), Burgerparticipatie (blz. 195-226). Antwerpen-
Apeldoorn-Portland: Maklu.
Gunther Moor, L., & Vijver, K. van der (2011). Burgermoed: individuele zorg voor veiligheid bij ongevallen, criminaliteit en overlast. In L. Gunther Moor, F. Hutsebaut, P. V. Os, & D. V. Ryckeghem (Red.), Burgerparticipatie (blz. 257-270). Antwerpen-Apeldoorn-Portland: Maklu.
Helsloot, I. (2004). Fysieke veiligheid. In E.R. Muller (Red.), Veiligheid: Studie over inhoud, organisatie en maatregelen (blz. 345-372) (2e ed.). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Hjern, B., & Hull, C. (1982). Implementation research as empirical constitutionalism. European
Journal of Political Research, 10(2), 187-198. doi:10.1111/j.1475-6765.1982.tb00011.x Hjern, B., & Porter, D. O. (1981). Implementation structures: A new unit of administrative
analysis, Organization Studies, 2(3), 211-227. doi:10.1177/017084068100200301 Hoogerwerf, A., & Herweijer, M. (2008). Overheidsbeleid: een inleiding in de beleidswetenschap
(8e ed.). Alphen aan den Rijn: Kluwer.
Howlett, M., Ramesh, M., & Perl, A. (2009). Studying public policy: Policy cycles & policy Subsystems (3e ed.). Canada: Oxford University Press.
Hupe, P. L. (2011). The thesis of incongruent implementation: Revisiting Pressman & Wildavsky. Public Policy and Administration, 26(1), 63-80. doi:10.1177/0952076710367717
Huston, T. L., Ruggiero, M., Conner, R., & Geis, G. (1981). Bystander intervention into crime: A study based on naturally-occurring episodes. Social Psychology Quarterly, 44(1), 4-23. Korsten, A. (2005). Vermommingen van beleid: Beleidstaal en symboliek van politiek en beleid.
Geraadpleegd op:
www.arnokorsten.nl/PDF/Beleid/Vermommingen%20van%20beleid.pdf
Latané, B., & Rodin, J. (1969). A lady in distress: Inhibiting effects of friends and strangers on bystander intervention. Journal of Experimental Social Psychology, 5(2), 189-202. doi:10.1016/0022-1031(69)90046-8
Latané, B., & Darley, J. M. (1970). The unresponsive bystander: Why doesn’t he help?. New York: Meredith Corporation.
Latané, B., & Nida, S. (1981). Ten years of research on group size and helping. Psychological Bulletin, 89(2), 308-324. http://dx.doi.org/10.1037/0033-2909.89.2.308
Lipsky, M. (1980). Street-level bureaucracy:Dilemmas of the individual in public service. New York: The Russell Sage Foundation.
Lofland, J. H. (1998). The public realm : Exploring the city’s quintessential social territory. New Brunswick/Londen: Aldine Transaction.
Onderzoek. In J. Th. A. Bressers & A. Hoogerwerf (Red.), Beleidsevaluatie (blz. 122-135) (2e ed.). Alphen aan den Rijn: Samson H. D. Tjeenk Willink.
Mathews, K. E., & Canon, L. K. (1975). Environmental noise level as a determinant of helping behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 32(4), 571-577.
http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.32.4.571
Matland, R. E. (1995). Synthesizing the implementation literature: The ambiguity-conflict model of policy implementation. Journal of Public Administration Research and Theory, 5(2), 145-174.
Mayer, I. (2009). (Serious) Gaming in de publieke sector: Meer dan een trukendoos? Bestuurskunde, 2009-3, 10-23.
Mayer, I., & Kleistra, Y. (2009). Spelsimulaties ‘revisited’: Serious gaming in de publieke sector. Bestuurskunde, 2009-3, 1-9.
Meerdinkveldboom, M., & Terpstra, J. (2009). Burgeringrijpen. Een onderzoek naar ingrijpen van burgers bij situaties van (dreigende) criminaliteit en overlast. Dordrecht: Stichting
Maatschappij en Veiligheid.
Michelini, R. L., Wilson, J. P. , & Messe, L. A. (1975). The influence of psychological needs on helping behavior. The Journal of Psychology, 91(2), 253-258.
doi:10.1080/00223980.1975.9923950
Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid (2010). Burgers bij de bestrijding van rampen: betrokken, beschikbaar, bekwaam: Een onderzoek naar praktijkervaringen met burgerparticipatie bij 10 rampen en incidenten in Nederland. Arnhem: Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid. Geraadpleegd op:
http://www.infopuntveiligheid.nl/Publicatie/DossierItem/132/711/burgers-bij-de- bestrijding-van-rampen-betrokken-beschikbaar-bekwaam.html
Noordegraaf, M., Meulen, M. van der, Bos, A., Steen, M. van der, & Pen, M. (2010). Strategische sturing? Implementatiestrategieën van het ministerie van OCW. Utrecht: USB & NSOB. Geraadpleegd op: http://docplayer.nl/3045477-Strategische-sturing.html
Postema, M. W. (2013). De bal bij de coach leggen: Het bevorderen van positief coachgedrag tijdens amateurvoetbalwedstrijden (Masterscriptie, Radboud Universiteit, Nijmegen). Pressman,J. L., & Wildavsky, A. B. (1979). Implementation: how great expectations in Washington
are dashed in Oakland; or, why it’s amazing that federal programs work at all. This being a saga of the economic development administration as told by two sympathetic observers who seek to build morals on a foundation of ruined hopes (2e ed.) Berkeley: University of California Press.
Pressman,J. L., & Wildavsky, A. B. (1984). Implementation: how great expectations in Washington are dashed in Oakland; or, why it’s amazing that federal programs work at all. This being a saga of the economic development administration as told by two sympathetic observers who seek to build morals on a foundation of ruined hopes (3e ed.). Berkeley: University of California Press.
Pröpper, I. M. A. M. (1998). Inleiding in de organisatietheorie (3e ed.). Den Haag: Elsevier Bedrijfsinformatie.
Röell, G., Dijk, J. J. M. van, & Steinmetz, C. H. D. (1982). Interventiegedrag door omstanders: Een veldexperiment. Tijdschrift voor Criminologie, 24(1-2), 21-35.
Sabatier, P. A. (1986). Top-down and bottom-up approaches to implementation research: A critical analysis and suggested synthesis. Journal of Public Policy, 6(1), 21-48.
Shotland, R. L., & Stebbins, C. A. (1980). Bystander response to rape: Can a victim attract help? Journal of Applied Social Psychology, 10(6), 510-527. doi: 10.1111/j.1559-
1816.1980.tb00729.x
Terpstra, J. B. (2011). Verantwoordelijkheid in een context van non-interventie: Ingrijpen door burgers bij gevaar in de stedelijke publieke ruimte. In L. Gunther Moor, F. Hutsebaut, P.V. Os, & D.V. Ryckeghem (Red.), Burgerparticipatie (pp. 227-242). Antwerpen-Apeldoorn- Portland: Maklu.
Terpstra, J. B., & Kouwenhoven, R. (2004). Samenwerking en netwerken in de lokale veiligheidszorg. Zeist: Kerckebosch.
Ufkes, E. G., & Giebels, E. (2014). Agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak: Literatuurverkenning. Enschede: Universiteit Twente. Geraadpleegd van Universiteit Twente website: http://purl.utwente.nl/publications/88752
Ufkes, E. G., Giebels, E. , Hilbrands, P., & Vogel, J. (2015). Modellenboek trainingen agressie en geweld in de publieke context. Enschede: Universiteit Twente.
Van Bommel, M., Prooijen, J. van, Elffers, H., Lange, P. A. M. van (2012). Be aware to care: Public self-awareness leads to a reversal of the bystander effect. Journal of Experimental Social Psychology, 48(4), 926-930. doi:10.1016/j.jesp.2012.02.011
Van Caem, B. (2008). Verborgen kracht: Burgerparticipatie op het vlak van veiligheid. Amsterdam: Vrije Universiteit.
Van Calster, P., & Schuilenburg, M. B. (2009). Burgernet vanuit een nodal governanceperspectief, Justitutiële Verkenningen, 35(1), 93-112.
Van Duin, M. (2011). Veerkrachtige crisisbeheersing: nuchter over het bijzondere. Lectorale rede 1 februari 2011, Lectoraat Crisisbeheersing NIFV.
Van Lochem, P., Huijsman, M., Hendriks, R., & Helsloot, I. (2014). Burgermoed als oplossing voor sociale onveiligheid in het Openbaar Vervoer: Een literatuuronderzoek in opdracht van de SMV naar de wenselijkheid en mogelijkheid dat reizigers ingrijpen in situaties van sociale onveiligheid in het openbaar vervoer. Renswoude: Crisislab.
Van Meter, D., & Horn, C. E. van (1975). The policy implementation process: A conceptual framework. Adminstration and Society, 6(4), 445-488.
Van Noije, L., & Wittebrood, K. (2008). Sociale veiligheid ontsleuteld. Geraadpleegd op Sociaal en Cultureel Planburau website: http://www.scp.nl/dsresource?objectid=19673&type=org Van Stokkom, B. (2013). Met gezag! Agressie tegen werknemers met een publieke taak: Inzicht en
uitzicht. Den Haag: Boom Lemma Uitgevers.
Van Tiel, S. (2010). Bestuurskundig onderzoek: Een methodologische inleiding (2e ed.). Bussum: Coutinho.
Van Zuidam, E. (2010). Witte vlekken analyse. Den Haag: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Verschuren, P., & Doorewaard, H. (2007). Het ontwerpen van een onderzoek (4e ed.). Den Haag: Lemma.
Vrught, A., & Vet, C. (2009). Effects of a smile on mood and helping behavior. Social Behavior and Personality, 37(9), 1251-1258. doi: 10.2224/sbp.2009.37.9.1251
Beleidsdocumenten:
CDA-PvdA-ChristenUnie (2007). Samen werken, samen leven: Coalitieakkoord tussen de Tweede Kamerfracties van CDA, Pvda en ChristenUnie. 7-02-2007. Geraadpleegd op https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2007/02/07/coalitieakkoord- balkenende-iv
Kamerstukken II, 1984-1985, 18995, nr. 2 (1985). Samenleving en criminaliteit.
Kamerstukken II, 1990-1991, 21829, nr. 2 (1990). Recht in beweging: Een beleidsplan voor Justitie in de komende jaren.
Kamerstukken II, 1994-1995, 24225, nr. 2 (1995). Veiligheidsbeleid 1995-1998.
Kamerstukken II, 2002-2003, 28684, nr.1 (2002). Naar een veiliger samenleving: Brief van ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Justitie en de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
KNVB, VSU & Gemeente Utrecht (2011). Convenant optimalisering van voetbalverenigingen: 2011-2016. Geraadpleegd op:
https://praktijkvoorbeelden.vng.nl/databank/sport/sportbeleid/convenant- optimalisering-van-voetbalverenigingen.aspx?kws=onderweg+2016.
KNVB Amateurvoetbal (2012, maart). Rapport evaluatie aanpak excessen.Geraadpleegd op 15 oktober 2015, op: bin61702.websitevoetbal.nl/sites/voetbal.nl/files/
Rapport%2520evaluatie%2520aanpak%2520excessen%2520(samenvatting).pdf KNVB (2014). Voetbal om van te houden: Beleidsplan 2014-2018. Geraadpleegd op 9 oktober
2015, https://www.knvb.nl/nieuws/district/35766/beleidsplan-2014-%E2%80%93- 2018-voetbal-om-van-te-houden
Ministeries van VWS & VenJ (2013). Kamerbrief over intensiveringsmaatregelen ‘Naar een veiliger sportklimaat’, gedateerd op 24 april 2013, kenmerk 108136-101501-S. Ministerie van VWS (2011). Actieplan “Naar een veiliger sportklimaat”. Brief van minister
Schippers van VWS, gedateerd op 22 april 2011, kenmerk: S/3059199.
VVD-CDA (2010). Vrijheid en verantwoordelijkheid: Regeerakkoord VVD-CDA. 30-09-2010. Geraadpleegd op
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2010/09/30/regeerakkoord- vvd-cda
Websites en online krantenartikelen:
Coevert, A. (2012, 7 december). Rutte: geweld op het sportveld kan niet worden
getolereerd. NRC. Geraadpleegd op http://www.nrc.nl/nieuws/2012/12/07/rutte- geweld-op-het-sportveld-kan-niet-worden-getolereerd.
De Vries, B. (2015, 5 september). Ouders op afstand en geen scheids, zo wordt voetbal weer leuk. Geraadpleegd op: http://nos.nl/artikel/2056029-ouders-op-afstand-en-geen-scheids- zo-wordt-voetbal-weer-leuk.html
Dessing, B. (2011, 3 februrari). Utrecht voetbalconvenant dient drie belangrijke doelen. Geraadpleegd op:
http://www.sportknowhowxl.nl/achtergronden/archief/nieuwsberichten/item/90184/ NOS (2014, 20 juni). Film geweld niet, maar treed op. Geraadpleegd op 25 april 2015,
http://nos.nl/artikel/663957-film-geweld-niet-maar-treed-op.html
NOSJeugdjournaal (2012, 11 december).Voetbalgeweld moeten we samen oplossen.
Geraadpleegd op: http://jeugdjournaal.nl/artikel/450462-voetbalgeweld-moeten-we- samen-oplossen.html
Omroep Flevoland (2012, 8 december). Buitenboys: schandalig optreden minister Schippers. Geraadpleegd op: http://www.omroepflevoland.nl/Nieuws/97301/almere-buitenboys- schandalig-optreden-minister-schippers
Rijksoverheid (2010, 13 december). Nieuwe aanwijzing bij beroep op noodweer.Geraadpleegd op 20 oktober op https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2010/12/13/nieuwe- aanwijzing-bij-beroep-op-noodweer
RTLNieuws (11 december 2012). Schippers: Altijd aangifte doen van voetbalgeweld. RTLNieuws. Geraadpleegd op: http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/binnenland/schippers-altijd- aangifte-doen-van-voetbalgeweld
Van Vliet, P. (2010, 8 oktober). Van Rutte mag je inbrekers best een ferme tik geven. NRC next. Geraadpleegd op: http://www.nrc.nl/next/2010/10/08/van-rutte-mag-je-inbrekers- best-een-ferme-tik-geven-11952550
Willems, M. (2012, 11 december). Schippers wil samen normen op voetbalveld handhaven. NRC Handelsblad. Geraadpleegd op: http://www.nrc.nl/nieuws/2012/12/11/schippers- voetbalgeweld-moeten-we-samen-oplossen