4. Internationale mechanismen ter compensatie van de voetbalspeler
4.2 Mechanismen in wettelijke systemen
Naast de clausules die worden opgenomen in de contracten van spelers, hebben enkele jurisdicties getracht een vorm van compensatie ten behoeve van spelers op nationaal niveau te bewerkstelligen. De systemen van België en Argentinië zijn opvallend, omdat zij afwijken van het systeem van de meerderheid van de landen (waaronder Nederland).
4.2.1 België
De criteria uit art. 17 RSTP om de hoogte van de schadevergoeding te berekenen zijn enkel van belang indien het nationaal recht niets regelt over de vaststelling hiervan. In België zijn de gevolgen van een contractbreuk bij wet bepaald.98 De contracten van betaald voetballers worden voornamelijk beheerst door het Belgische arbeidsrecht. In 1978 is de ‘Wet
betreffende de arbeidsovereenkomst voor betaalde sportbeoefenaars’ in werking getreden.99 Deze wet regelt een aantal sportspecifieke kwesties die afwijken van het reguliere Belgische arbeidsrecht en is van toepassing op de betaalde sporter, mits deze voldoet aan een bepaald minimumloon. In principe is de wet van toepassing op alle sporters die aan deze minimumeis voldoen, maar omdat in de meeste sporten geen gebruik wordt gemaakt van een
transfersysteem wordt deze wet dan ook niet vaak buiten de voetbalwereld gebruikt. Art. 4 ziet op de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Hierin is bepaald dat indien de sporter zijn contract voor bepaalde tijd wil verbreken voor het verstrijken van de termijn en daar
97 Koolaard (2012).
98 Jellinghaus & Hahn (2018) p. 119 en 120.
99 Wet van 24 februari 1978, ‘Wet betreffende de arbeidsovereenkomst voor betaalde sportbeoefenaars’, Belgisch Staatsblad, 9 maart 1978.
29 geen dringende reden toe heeft, hij een vergoeding moet betalen aan de benadeelde partij. Dit is niets nieuws. Wat wel opvallend is, is dat de Belgische wet ook een maatstaf hanteert voor de hoogte van deze schadevergoeding. De hoogte van de vergoeding is namelijk gelijk aan het bedrag van het verschuldigde loon tot aan het verstrijken van de termijn. Het gaat dus om de restwaarde van het contract, hetgeen na de zaak Webster als onwenselijk bestempeld werd.
Kijkend naar de praktijk, zien we dat er weinig gebruik wordt gemaakt van deze Belgische wettelijke bepaling. De wet schrijft namelijk de hoogte van de schadevergoeding voor, maar FIFA is bevoegd om (sportieve) sancties op te leggen. Zo houden de regels van de FIFA de nationale wetgeving in haar greep. Nationaal gezien zou het voor een speler wel mogelijk zijn om een beroep te doen op art. 4 van deze wet om zo een transfer binnen België af te dwingen.
Om dit tegen te gaan hebben de Belgische clubs een gentlemen’s agreement gesloten waarin zij hebben afgesproken geen spelers te contracteren die op deze manier hun contract eenzijdig hebben verbroken.100 Zo is het dus de vraag of deze wettelijke bepaling enige
ongelijkheidscompensatie verschaft aan spelers, nu de wet eigenlijk een lege huls is.
4.2.2 Argentinië
In Argentinië is de wet ‘Estatuto del jugador de futbol profesional’ van kracht.101 Vrij vertaald zijn dit de ‘statuten van de professionele voetballer’. In art. 14 van deze wet is bepaald dat wanneer er een transfersom voor een speler wordt betaald om zo zijn overgang naar een andere club te bewerkstelligen, de speler recht heeft op 10% van de transfersom. In Argentinië is er een cao van toepassing verklaard op professionele voetballers.102 In art. 8 van de cao is bepaald:
“The professional player´s contract might be subject, during the term of its validity, to a transfer to another club, with the express consent of the player. In such case, the player shall be entitled to – at least- 15% of the gross amount of the transfer, be it temporary or
definitive, and the payment of such percentage shall be responsibility of the transferring club by depositing such amount at the Professional Players´ Union."103
Het minimum van 10% gesteld in de Argentijnse wet is bij cao verhoogd naar 15%. Iedere speler heeft bij een transfer, terwijl hij nog een overeenkomst heeft bij een club, recht op minimaal 15% van de transfersom. Doordat dit is neergelegd in de cao, betreft het een
100 Rechtenkrant.be, op: https://rechtenkrant.be/de-wet-van-78-wat-is-het-nu-net/.
101 Estatuto del jugador de futbol professional, Ley no. 20.160.
102 Convenio Colectivo de Trabaja 557/2009, te vinden op:
https://convenios.trabajo.gob.ar/ConsultaWeb/consultaBasica.asp.
103 A. Reck (2015).
30 arbeidsrechtelijk recht dat toekomt aan de speler en hier kan daarom niet van afgeweken worden.104 Het betreft in feite een wettelijke doorverkoopclausule. Een dergelijke clausule zal verschillende effecten hebben. Een speler heeft in principe zelf in de hand hoe hoog zijn doorverkoopbonus zal uitvallen. Een club zal een speler pas laten gaan wanneer zijn
marktwaarde het hoogst is zodat zij een zo hoog mogelijke transfersom voor hem kan vragen.
Hierdoor zal een speler gemotiveerd blijven om goed te presteren en zal hij zich
waarschijnlijk langer aan een club willen binden.105 Een dergelijke wettelijke regeling zal dus voor de speler een incentive opleveren om zo goed mogelijk te presteren. Ondanks dat de hoogte van het transferbedrag onzeker is, draagt dit systeem bij aan de compensatie van de speler nu hij hier zelf ook van profiteert. Argentinië heeft dus een vorm van
ongelijkheidscompensatie opgenomen in de nationale wetgeving waarvan niet kan worden afgeweken en die van toepassing is op het professionele voetbal. De wetgeving van
Argentinië voorziet hiermee in een behoefte waar FIFA dit heeft nagelaten.
4.3 Tussenconclusie
Er zijn verschillende manieren waarop getracht kan worden een speler te compenseren. In het contract kan een buy out clause of een release clause worden opgenomen, maar in de praktijk blijkt dat deze mechanismen op een manier worden gebruikt dat het geen extra compensatie biedt aan de speler, maar enkel aan de club meer grip op de speler biedt. België heeft in haar wettelijk systeem opgenomen hoe de schadevergoeding berekend zou moeten worden, namelijk de restwaarde van het contract. In de praktijk blijkt dat deze wettelijke regeling niet wordt nageleefd, omdat FIFA de mogelijkheid heeft om sancties op te leggen. Argentinië heeft in haar wettelijk systeem opgenomen dat aan een speler een bepaald percentage van zijn verkoopsom toekomt. Met deze regeling wordt voorzien in compensatie jegens de voetballer.
Op deze manier heeft Argentinië een daadwerkelijke vorm van ongelijkheidscompensatie opgenomen in haar nationale wetgeving.
104 A. Reck (2015).
105 Branco Martins (2019).
31