Het onderzoek dat onder kalverhouders wordt uitgevoerd is voorgelegd en positief beoordeeld door de Medische Ethische Toetsingscommissie (METC) van het Universitair Medisch Centrum van Utrecht. Deze onafhankelijke commissie, bestaande uit artsen, apothekers en juristen, beoordelen ieder onderzoek/ studieprotocol op haar wetenschappelijke waarde, het respect voor de positie en veiligheid van de patiënt/ proefpersoon en de praktische uitvoerbaarheid.
Opzet
De prevalentie en risicofactoren van MRSA-dragerschap bij zowel mensen als vleeskalveren is onderzocht met behulp van een dwarsdoorsnedeonderzoek. Op 102 vleeskalverhouderijen, zowel blankvlees- als
rosévleesbedrijven, is eenmalig een onderzoek uitgevoerd bij zowel mens als dier. Het onderzoek bestond uit het afnemen van een vragenlijst en het afnemen van een neusswab van de deelnemende mensen en van een selectie van de aanwezige kalveren en overige dieren op het bedrijf. Daarnaast werden van ieder bedrijf vijf stofmonsters uit de stallen genomen. Het onderzoek is uitgevoerd in de periode van mei 2007 – maart 2008. Studiepopulatie
De vleeskalverhouderijen zijn willekeurig geselecteerd. Bij de selectie is wel gekeken naar ongeveer gelijke verdeling tussen blankvlees- en rosévleesbedrijven. Tevens is gekeken naar een zo groot mogelijke variatie in bedrijfsgrootte, leeftijd en herkomst van de aanwezige kalveren. De deelnemende bedrijven waren gelegen in de provincies Friesland, Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland, Utrecht, Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg. Aan alle bedrijven is om deelname aan het onderzoek gevraagd door het toezenden van een brief en een informatiebrochure. Voor de toestemming van het afnemen van neusswabs van kalveren van een integratie werd de desbetreffende integratie benaderd.
Vragenlijsten
Voorafgaand aan het bedrijfsbezoek zijn er voor de kalverhouder, gezinsleden en eventuele medewerkers persoonlijke vragenlijsten toegestuurd (zie Bijlage 1). De vragenlijsten werden tijdens het bedrijfsbezoek weer meegenomen door de onderzoeker. Er is gevraagd naar specifieke werkzaamheden op het bedrijf zoals het voeren van de kalveren, sorteren en (diergeneeskundige) verzorging. Tevens is er gevraagd of de deelnemer contact heeft met kalveren en eventuele andere dieren op het bedrijf. Overige vragen hadden betrekking op andere bewoners, mogelijke andere risicofactoren voor MRSA (buitenlands ziekenhuis), luchtwegklachten/ allergie, hygiëne en rookgewoonten. In de analyse van dit onderzoek is met deze mogelijke verstorende variabelen indien nodig rekening gehouden.
Tijdens het bedrijfsbezoek is tevens samen met de kalverhouder een bedrijfschecklist ingevuld (Bijlage 2). Hierin is gevraagd naar specifieke bedrijfskenmerken zoals aantal kalveren, huisvesting van de kalveren, voer en drinksystemen, ventilatie van de stallen,
aanwezigheid van andere dieren op het bedrijf, hygiëne en antibioticumgebruik.
Neusswabs
Naast het invullen van de persoonlijke vragenlijsten en de bedrijfschecklist werd van iedere deelnemer een neusswab afgenomen. Met een wattenstaafje (swab) werd er in beide neusgaten over de slijmvliezen van het voorste gedeelte
van de neus gestreken.
Op dezelfde wijze werden bij √n kalveren per bedrijf, met een minimum van 10 en een maximum van 25 kalveren per bedrijf een neusswab afgenomen. Ditzelfde werd gedaan bij een selectie van de aanwezig andere dieren op het bedrijf.
Stofmonsters
Van ieder bedrijf werden vijf stofmonsters uit de stallen genomen. Dit werd gedaan om te inventariseren of in de toekomst in plaats van neusswabs van de kalveren een stofmonster toereikend is voor het vaststellen van de aanwezigheid van MRSA op een bedrijf. De stofmonsters werden verdeeld over het aantal aanwezige stallen genomen. Indien een bedrijf slechts over een stal beschikte werden alle vijf de stofmonsters uit deze stal genomen. Met een (steriel verpakt) vochtig veegdoekje (Sodibox, Raisio Diagnostics) werd over een met stof bedekte plaats in de stal geveegd, meestal de afscheidingsmuur/hek tussen twee hokken.
MRSA bepaling
De neusswabs en stofmonsters werden alle direct na het bedrijfsbezoek in het laboratorium onderzocht op de aanwezigheid van de MRSA-bacterie. De monsters werden hiervoor via een standaardprotocol ingezet. Vervolgens werd de aanwezigheid van de bacterie met behulp van aanvullende microbiologische en moleculaire onderzoekstechnieken vastgesteld. Het vaststellen van de aanwezigheid van de bacterie neemt circa vijf dagen in beslag.
Het vaststellen van het spa-type is uitgevoerd bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in Bilthoven. Met het spa-type wordt bepaald van welke stam de desbetreffende bacterie afkomstig is. Antibioticaresistentiepatronen zijn bepaald bij het Centraal Veterinair Instituut (CVI) te Lelystad. Hierbij is een minimumremmende concentratie bepaald. Dit is de minimale remmende concentratie (MIC) die onder gedefinieerde in-vitro-omstandigheden de groei van de bacterie verhindert binnen een gedefinieerde tijdsduur.
Gegevensverwerking
De analyses werden uitgevoerd met het statistische verwerkingsprogramma SAS. Bij de beoordeling van associaties tussen verschillende variabelen is een p-waarde van 0,05 aangehouden (tweezijdig) als statistisch significant. Onderzoek naar determinanten van het voorkomen van MRSA is onderzocht met logistische regressieanalyse. Associaties met een aantal continue onafhankelijke variabelen (werkuren, antibiotiumgebruik en leeftijd van kalveren) zijn geanalyseerd middels gegeneraliseerde additieve modellen (smoothing). De associaties worden gepresenteerd als Odds Ratio’s (ORs). Een OR geeft de kans weer dat de aanwezigheid van MRSA wordt waargenomen bij een hoogblootgesteld mens/dier ten opzichte van een laag/niet-blootgesteld mens/dier. Een OR van bijvoorbeeld 2, betekent dat
de kans op MRSA-dragerschap 2 maal zo groot is ten opzichte van een persoon/dier die laag/niet is blootgesteld aan de desbetreffende determinant (risicofactor). Een OR lager dan 1 betekent dat de hoogblootgestelde een kleinere kans heeft op MRSA als gevolg van blootstelling aan desbetreffende determinant.