Limitaties van het onderzoek

In de morele educatie is voor het verkennen van vormingsdoelen veel relevante literatuur te vinden. Voor deze studie is dit onderzoeksveld niet meegenomen en dit kan als beperking van 14 Geraadpleeg op 11-05-2019: https://www.dgv.nl/

deze scriptie worden gezien. In deze scriptie is gekozen om vanuit verschillende

onderzoeksvelden vormingsdoelen identificeren. Het onderzoeksveld van morele educatie is zeer groot en gezien de omvang van deze scriptie was het niet mogelijk ook dit

onderzoeksveld te betrekken.

Een tweede kritische noot bij dit onderzoek is de keuze voor de onderzoekspopulatie HGV’ers bij Defensie. Door de groep respondenten te beperken tot HGV’ers werkzaam bij Defensie is, zoals uitgelegd in het methodehoofdstuk, rijke data verzameld en geeft deze scriptie een goed beeld van beoogde vormingsdoelen door HGV’ers werkzaam bij Defensie. Echter, is het werkveld van Defensie een zeer specifiek werkveld. Hierdoor kunnen vormingsdoelen niet één op één overgenomen worden door HGV’ers van andere werkvelden. Zoals eerder beschreven zou vervolgonderzoek in andere contexten interessant zijn. Daarnaast heeft dit onderzoek zich beperkt tot HGV’ers. Het verbreden van de onderzoekspopulatie zou

interessant zijn. Door overeenkomsten en verschillen in kaart te brengen tussen HGV’ers en andere denominaties, zouden er dienst brede uitspraken gedaan kunnen worden.

Een derde beperking van dit onderzoek is dat er niet gevraagd is naar de behoefte van de militair op het gebied van hun eigen (professionele) vorming. Voortbouwend onderzoek naar het belang van eigen leerdoelen en eigen betrokkenheid bij het leerproces (Hattie, 2012), zou een dergelijk onderzoek relevante inzichten kunnen bieden voor verdere invulling van beoogde vormingsdoelen van GV’ers.

Ten vierde wordt er in de literatuurstudie van dit onderzoek, zoals beschreven, geen onderscheid gemaakt in hoofd- en subdoelen. Voor vervolgonderzoek zou het interessant kunnen zijn om verder na te denken over theorieën die behulpzaam kunnen zijn bij het onderscheiden en duiden van de diversiteit aan doelen in benoemde pedagogische theorieën en praktijk. Een voorbeeld hiervan is het proefschrift van Job Smit over GV ‘Antwoorden op het leven zelf’. Hij maakt hierin onderscheid tussen streefdoelen en verhoopte doelen.

LITERATUUR

Aloni, N. (2002). Enhancing humanity. The philosophical foundations of humanistic education. Dordrecht: Springer.

Baarda, T. A., & Verweij, D. E. M. (2006). Military ethics, the Dutch approach, a practical guide. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers.

Berding, J. (2006). Morele opvoeding bij Dewey, Korczak en Arendt. In: Miedema, S. & Bertram-Troost, G. (red.), Levensbeschouwelijk leren samenleven. Opvoeding, Identiteit & Ontmoeting. (pp. 39-53). Zoetermeer: Uitgeverij Meinema.

Beuling, M. (2010). Tot bloei komen. Van idee naar concrete lessen. Utrecht: Stichting HVO.

Biesta, G. (2012). Goed onderwijs en de cultuur van het meten. Ethiek, politiek en democratie. Den Haag: Boom Lemma uitgevers.

Biesta, G. (2015). Het prachtige risico van onderwijs. Amersfoort: De Vrije Uitgevers. Biesta, G. (2018). Levensbeschouwelijke vorming en de pedagogische opdracht van de

school: Over levensbeschouwelijke identiteit en religieuze volwassenheid. In: Narthex. Brabers, J. (2006). Van pioniers tot professionals. De dienst humanistisch

geestelijke verzorging bij de krijgsmacht (1964-2004), De Tijdstroom/Het Humanistisch Archief, Utrecht, 63-72.

Bruggen, J.P. van; Wildering, G.; Boer, R. de (ed.) (2012)., Naar eer en geweten.

Geestelijke Verzorging en de morele vorming in de krijgsmacht. Eindhoven: Uitgeverij Damon Vof.

Boeije, H. (2014). Analyseren in kwalitatief onderzoek: Denken en doen. Den Haag, Nederland: Boom Lemma uitgevers.

Christopher, J. C. (1996). Counseling's inescapable moral visions. Journal of Counseling and Development, 75, 17-25.

Creswell, J. W. (2015). A concise introduction to mixed methods research. London: Sage. Evers J. (2015). Kwalitatief interviewen: kunst én kunde, Amsterdam, Nederland: Boom

Lemma uitgevers.

Fitchett, G. (2017). Recent progress in chaplaincy-related research. Journal of Pastoral

Care & Counseling, Vol. 7 (3), 163-175.

Gobo, G. & Mauceri, S. (2014). Constructing Survey Data: An Interactional Approach. Sage. Grimmitt, M. (1987). Religious Education and Human Development. Essex :McGrimmon

Publishing Co LTD.

Groot, J.J.A.M. de, Bertens, J.H.C.M., Sande, M.J.C. van de (2006). De geestelijk verzorger als docent. In Doolaard, J. (red), Nieuw handboek geestelijke verzorging. (pp. 271- 277). Kampen: Uitgeverij Kok.

Hardeveld, G.. (2006). Identiteit: gedeelde visie, of ieder voor zich? In: Miedema, S. & Bertram-Troost, G. (red.), Levensbeschouwelijk leren samenleven. Opvoeding, Identiteit & Ontmoeting. (pp. 107-124). Zoetermeer: Uitgeverij Meinema. Hattie, J. (2012). Visible teaching and visible learning: maximizing impact on learning.

Londen: Routledge.

Leenders, H. & Veugelers, W. (2004). Waardevormend onderwijs en burgerschap. In: Pedagogiek (24).

Miedema, S. (2006). Levensbeschouwelijk leren samenleven: een godsdienstpedagogische balans. In: Miedema, S. & Bertram-Troost, G. (red.), Levensbeschouwelijk leren 83

samenleven. Opvoeding, Identiteit & Ontmoeting. (pp. 7-23). Zoetermeer: Uitgeverij Meinema.

Nussbaum (2011). Niet voor de winst. Waarom de democratie de geesteswetenschappen nodig heeft. Amsterdam: Ambo.

Patton, M.Q. (2015). Qualitative research & Evaluation methods. London: Sage. Plato (2010). Laches. In: Platoon Verzameld Werk. Amsterdam: Stichting Ars Floreat. Praag, J. PP. van (1997). Raadswerk. In: Peter Derkx en Bert Gasenbeek (red.), J.PP. van

Praag. Vader van het moderne Nederlandse humanisme (pp. 168-181). Utrecht: De Tijdstroom.

Schuhmann, C. (2015). Counselling and the humanist worldview. In: A. Copson & A. C. Grayling (Eds.). The Wiley-Blackwell handbook of humanism (pp. 173-193). Chichester, UK: Wiley Blackwell.

Vedder, P.H. & Veugelers, W. (1999). De pedagogische functie van het onderwijs: waardenvormend onderwijs in een multiculturele en pluriforme samenleving. Den Haag: NWO/PROO

Veugelers, W. (2003). Waarden en normen in het onderwijs. Utrecht: Universiteit voor Humanistiek (oratie).

Veugelers, W. (2011). Education and humanism (Ed.). Rotterdam/Taipeh: SensePublishers. Veugelers, W. & Schuitema, J. (2013). Culturele vorming in het voortgezet onderwijs.

Amsterdam: Department of Child Development and Education, Universiteit van Amsterdam.

Veugelers, W. & Oostdijk, E. (2013). Humanistische Levensbeschouwelijke Vorming. Levensbeschouwelijke vorming in het Nederlandse openbaar onderwijs, in het bijzonder HVO. In: Pedagogiek (33).

handboek geestelijke verzorging. Kampen: Uitgeverij Kok.

Vroom, H. (2006). Godsdienstige vorming en religieus pluralisme in het onderwijs. In: Miedema, S. & Bertram-Troost, G. (red.), Levensbeschouwelijk leren

samenleven. Opvoeding, Identiteit & Ontmoeting. (pp. 187-201). Zoetermeer: Uitgeverij Meinema.

Wielhouwer, M. (2015). De geestelijk verzorger als docent en adviseur. In: Tijdschrift Geestelijke Verzorging (66).

Wolff, A. (2006). Religie, fundamentalisme en burgerschap. In: Miedema, S. & Bertram Troost, G. (red.), Levensbeschouwelijk leren samenleven. Opvoeding, Identiteit & Ontmoeting. (pp. 155-171). Zoetermeer: Uitgeverij Meinema.

Zanten-van Hattum, M. van (1996). De geestelijk verzorger als docent. In: J. Doolaard, Handboek geestelijke verzorging in zorginstellingen. Kampen: Kok, 277-284.