All European Academies –
De in 1994 opgerichte European Federation of National Academies of Sciences and Humanities (allea) wordt ge- vormd door 52 samenwerkende Europese academies van wetenschap waarvan het secretariaat gehuisvest wordt bij de knaw. allea fungeert enerzijds als platform voor de aangesloten academies door middel van het uitwisse- len van kennis, informatie en expertise, en anderzijds als spreekbuis voor academies op Europees wetenschappelijk niveau.
De knaw werd in 2006 lid van de allea Steering Com- mittee. In deze hoedanigheid heeft de knaw bijgedragen in de ontwikkeling van een ALLEA Strategic Outlook. De
Strategic Outlook zal zich moeten richten op het versterken
van de positie van allea als een relevante, pro-actieve en betrouwbare organisatie met concrete actieplannen voor de korte en middellange termijn. De ALLEA Strategic Out-
look zal in 2007 worden gepresenteerd.
European Academies Science Advisory Council –
European Academies Science Advisory Council (easac) is een samenwerkingsverband van de nationale academies van eu lidstaten en heeft als doel om wetenschap een gro- tere rol te laten spelen in de formulering van beleid op Eu- ropees niveau door het verschaffen van onafhankelijk en betrouwbaar advies over de wetenschappelijke kanten van beleid aan beleidsmakers. De knaw was vertegenwoordigd bij de easac Council meetings in juni en december 2006. De knaw heeft wetenschappers genomineerd om deel te nemen in de werkgroep ter voorbereiding van het tweede rapport van easac in de serie over de strijd tegen de drei- ging van infectieziekten voor de volksgezondheid: Vacci-
nes: innovation and human health.
Daarnaast heeft de knaw in 2006 een faciliterende rol gespeeld bij de betrokkenheid van Nederlandse weten-
−
−
−
schappers in een aantal easac studies, werkgroepen, net- werken en bijeenkomsten: Ecosystems Services Working Group, Antimicrobial Resistance Working Group, Zoono- ses Working Group, Biosciences Network, Gas Markets Workshop en een Oil Shale Study review.
European Commission on Preservation and Access –
De European Commission on Preservation and Access (ecpa) is een onafhankelijke non-profit stichting. De ecpa werd opgericht in 1994 om aandacht te vragen voor het probleem dat ons documentair erfgoed vergaat door uit- eenlopende oorzaken (zoals verzuurd papier, inktvraat, veroudering van informatiedragers, klimaat). Collecties die van belang zijn voor onderzoek kunnen daardoor ontoe- gankelijk worden of zelfs verloren gaan. Door informatie te verspreiden via haar discussielijsten, workshops en publi- caties stelt de ecpa de urgentie van het probleem aan de orde.
In 2006 werkte de ecpa als projectcoördinator voorna- melijk aan tape. Dit staat voor Training for Audiovisual Preservation in Europe (gesubsidieerd door het Cultuur 2000 programma van de Europese Unie). tape richt zich op instellingen die audiovisuele collecties bezitten, maar geen specialistische kennis in huis hebben. In workshops leren de collectiebeheerders hoe ze hun materiaal het bes- te kunnen bewaren en behandelen. Daarnaast doen zij er- varing op met het maken van een projectplan voor digita- lisering van hun collecties. Het secretariaat van de ecpa is ingehuisd bij de knaw en de knaw heeft zitting in het ecpa bestuur.
European Science Foundation –
European Science Foundation (esf) stimuleert toponder- zoek op Europees niveau. De stichting, met 78 leden in 30 Europese landen, bevordert de ontwikkeling van de we- tenschap door toponderzoekers en financiers bij elkaar te brengen voor overleg, planvorming en implementatie van Europese initiatieven. In februari 2006 heeft de knaw een gesprek gehad met de nieuwe president van esf. Tijdens dit gesprek, en ook in regelmatige gesprekken met esf’s Director of Science Strategy, zijn ideeën besproken op wel- ke manier de esf andere Europese organisaties van weten- schap, allea en easac, zou kunnen ondersteunen. Ook de samenwerking met de knaw op het gebied van s&t capa- city building in Afrika is besproken. Hierna heeft de esf het netwerk van Afrikaanse academies, nasac, uitgeno- digd om partner te worden in de organisatie van een serie wetenschappelijke conferenties voor wetenschappers uit Afrika en Europa (samen met icsu en een groep Europese academies onder leiding van de knaw). Voor meer infor- matie over deze conferenties, zie de sectie ‘ Samenwerking met nasac’.
De knaw heeft, ondersteund door de andere Nederland- se lidorganisatie van esf, nwo, twee voorstellen ingediend voor esf Forward Looks Topics: Human Ageing en Solar Energy. Met de Forward Looks beoogt de esf te bepalen welke relevante onderwerpen op het gebied van Europe- se wetenschap op de agenda komen te staan voor de ko- mende jaren. De selectie van onderwerpen vindt in 2007 plaats.
−
— —
Global Change-Commissie –
De hoofdtaak van de Global Change-Commissie is het ini- tiëren en stimuleren van Nederlandse bijdragen aan de in- ternationale onderzoeksprogramma’s ‘diversitas’ (Inter- national Programme of Biodiversity Science), het ‘Interna- tional Human Dimensions Programme on Global Environ- mental Change’ (ihdp), het ‘International Geosphere-Bi- osphere Programme’ (igbp), het ‘World Climate Research Programme’ (wcrp) en het werkprogramma ‘Scientific Committee on Problems of the Environment’ (scope).
Interdisciplinariteit als instrument binnen onderzoekpro- gramma’s op het gebied van global change, energie en mi- lieu is een telkens terugkerend onderwerp. Men ziet inter- disciplinariteit vaak als de beste aanpak om vernieuwende mogelijkheden te activeren en oplossingsgericht complexe problemen van milieukundige annex maatschappelijke aard te bewerkstelligen. In dit licht heeft de Global Chan- ge-Commissie, samen met nwo en de Raad voor Ruim- telijk, Milieu- en Natuuronderzoek (rmno), de publicatie
Building Bridges. Researchers on their experiences with inter-Researchers on their experiences with inter- disciplinary research in the Netherlands samengesteld. DeDe Global Change-Commissie hield in 2006 diverse symposia en workshops met in het bijzonder aandacht voor jonge onderzoekers.
InterAcademy Council –
De iac, InterAcademy Council, is een organisatie van twin- tig (wisselende) academies van wetenschap die op interna- tionaal niveau wetenschappelijk advies over beleid geven. De knaw is gastheer voor het secretariaat en observer van de Board van de iac. In deze laatste hoedanigheid was de knaw aanwezig bij de iac Board meeting in januari 2006. Onderdeel van deze board meeting was een ontmoeting tussen de leden van het bestuur van het iac en de presi- denten van dertien Afrikaanse academies van wetenschap, die in Nederland op werkbezoek waren (zie ook tekst over nasac).
Een van de nieuwe studies die de iac in 2006 in overwe- ging nam is die over de rol van universiteiten in innovatie- systemen in Afrika. De knaw heeft de iac geadviseerd over geschikte leden voor een advisory panel voor deze studie. Daarnaast is ook een begin gemaakt met het onderzoeken van mogelijkheden voor de ondersteuning van deze studie door de knaw.
InterAcademy Panel –
De iap, het InterAcademy Panel on International Issues, is een netwerk van 92 academies van wetenschap wereld- wijd. De knaw was van 2004-2006 lid van de Executive Committee (ec) van de iap. Ze is dan ook vertegenwoor- digd geweest bij de ec-bijeenkomsten in februari en de- cember 2006. Tijdens de General Assembly die volgde op de ec-bijeenkomst in december 2006 is de knaw herkozen als lid van de ec voor de periode 2007- 2009.
Met steun van de iap, en mede in het kader van het iap- programma ‘Capacity Building for Young Academies’, heeft de knaw een werkbezoek van het Network of African Science Academies (nasac) aan Nederland georganiseerd (zie ook tekst over nasac).
Als lead academy van het iap biosecurity initiatief is de
−
−
−
knaw in 2006, samen met de academies van China, Cuba, Groot-Brittanie, Nigeria en de Verenigde Staten (de Biose- curity Working Group), verantwoordelijk geweest voor een aantal vervolgactiviteiten op de productie van een verkla- ring over biosecurity. Zo is er in september een workshop georganiseerd over wetenschappelijke ontwikkelingen die relevant zijn voor de Biological and Toxin Weapons Con- vention (btwc) van de Verenigde Naties door de Biosecu- rity Working Group, de International Council for Science (icsu) en de Engelse Royal Society. Tijdens deze workshop hebben 84 vooraanstaande wetenschappers en beleidsad- viseurs samen een verklaring opgesteld voor de States Par-
ties to the btwc. Deze verklaring is tevens besproken tij-
dens een speciaal daarvoor belegd lunch seminar tijdens de Review Conference van de btwc in november. De knaw heeft samen met de Cubaanse academie een enquête uit- gezet onder iap leden om informatie in te winnen over het gebruik van de statement op nationaal niveau. De resulta- ten van deze enquête worden begin 2007 verwacht en zul- len dan gepresenteerd worden aan de ec van de iap. Te- gelijkertijd zal een voorstel gepresenteerd worden voor voortzetting van de activiteiten van de Biosecurity Working Group.
Aansluitend op de internationale biosecurityactiviteiten is ook op nationaal niveau een aantal biosecurityactiviteiten ondernomen (zie: Gedragscode Biosecurity).
International Council for Science –
icsu, de International Council for Science, is een organisa- tie van nationale wetenschapsorganisaties (zoals in Neder- land de knaw en nwo) en internationale wetenschappelij- ke unies. Het doel van icsu is om wetenschap te bevorde- ren op een internationaal niveau zodat ze optimaal van nut kan zijn voor de gemeenschap.
In oktober 2006 bespraken de Europese leden van icsu de coördinatie van icsu activiteiten in Europa. Tijdens deze bijeenkomst is besloten formele Terms of Reference voor vergaderingen van de Europese leden vast te leggen. De knaw is betrokken bij het opstellen hiervan.
icsu is een van de partners in het initiatief van de Euro- pean Science Foundation (esf), nasac (Network of Afri- can Science Academies), icsu en een groep Europese aca- demies tot een serie wetenschappelijke conferenties voor wetenschappers uit Afrika en Europa. In 2006 is begonnen met de voorbereiding van deze serie (voor meer informatie hierover, zie de sectie ‘Samenwerking met nasac’).
Nederlandse SCAR Commissie –
De Nederlandse scar Commissie behartigt de belangen van het Scientific Committee on Antarctic Research (scar) in Nederland en van het Nederlands Antarcticaonderzoek bij scar. Nederlands Antarctisch onderzoek betreft een breed scala van disciplines, van meteorologie tot biologie, van oceanografie tot archeologie, van milieugerelateerde vakken tot juridisch onderzoek. Wegens het extreme kli- maat zijn er op Antarctica unieke gegevens bewaard ge- bleven over de ontwikkeling van het klimaat en het leven op aarde. In het verslagjaar woonde de voorzitter de scar XXIX en de XVIII Meetings van comnap (Council of Ma- nagers of National Antarctic Programs) bij in Australië,
−
— — waarin de Implementation Plans voor de vijf nieuwe Scienti-
fic Research Programmes van scar werden besproken. Het
is belangrijk dat Nederland zichzelf in deze programma’s zichtbaar maakt door er bijdragen aan te leveren, niet in de laatste plaats opdat de financiers dan zien wat de bijdrage van Nederland aan het Antarctisch onderzoek omhelst. De leden van de Nederlandse scar Commissie zijn actief be- trokken bij de voorbereidingen op het ‘Polair Symposium’ dat op 9 maart 2007 gehouden zal worden in Groningen en dat de voornaamste nationale activiteit zal zijn in het kader van het door scar uitgeroepen ‘International Polar Year’.
Nederlandse SCOR Commissie –
De Nederlandse scor Commissie behartigt in Nederland de belangen van het Scientific Committee on Oceanic Re-
search (scor) en die van de Nederlandse oceaanonderzoe-
kers in scor. Tevens is er samenwerking met het ‘Interna- tional Geosphere-Biosphere Programme’ (igbp), die tot uiting komt in het gezamenlijke internationale programma ‘Surface Ocean Lower Atmosphere Study’ (solas). Dit pro- gramma heeft als doel de biogeochemische-fysische inter- acties tussen oceaan en atmosfeer te bestuderen.
Op 9 mei 2006 is een internationale bijeenkomst in het Trippenhuis te Amsterdam gehouden, waarbij volop aan- dacht was voor lezingen van jonge onderzoekers. Tevens werd deze bijeenkomst gezien als een kans om program- ma te initiëren dat Nederlandse onderzoekers bij elkaar te brengt die onderzoek doen naar verwante onderwerpen in de oceaan en atmosfeer en naar onderwerpen op het grensvlak daarvan.
In oktober vond de ‘XXVIIIth scor General Meeting’ plaats in Concepción, Chili waaraan de leden van de Ne- derlandse scor Commissie een actieve bijdrage hebben geleverd.
Netherlands house for Education and Research –
Netherlands house for Education and Research (Neth- er) is de vertegenwoordiging in Brussel van de hbo-raad, knaw, mbo Raad, nuffic, nwo, Stichting surf, tno en vsnu. Neth-er is van start gegaan in september 2006 als opvolger van het Netherlands house for Science and Tech- nology (nest). Neth-er bestrijkt niet alleen onderzoek en innovatie, maar ook het onderwijs, inclusief het beroeps- voorbereidend onderwijs en de volwasseneneducatie. Met de totstandkoming van Neth-er krijgt het Nederlandse on- derwijs-, onderzoek- en innovatieveld de kans om haar in- vloed op en haar inkomsten uit de Europese programma’s te vergroten. Bovendien zullen de Nederlandse instellin- gen beter kunnen deelnemen in de Europese programma’s voor onderwijs, onderzoek en innovatie.
De knaw en haar instituten ontvangen wekelijks nieuws- brieven van Neth-er met actuele informatie over de stand van zaken op het gebied van Europese wetenschap en on- derwijs. Een uitgebreid informatiesysteem, het Operating Support System, ten behoeve van de leden van Neth-er is in ontwikkeling. Begin 2007 vindt de formele opening van Neth-er plaats in Brussel.
−
−
Network of African Science Academies –
In 2006 is de samenwerking tussen de knaw en het Net- work of African Science Academies (nasac), die in 2005 begon, verder voortgezet. Deze samenwerking heeft tot doel om bij te dragen aan de opbouw van capaciteit voor wetenschap en technologie in Afrika.
In februari 2006 zijn de presidenten (of andere verte- genwoordigers) van de dertien lidacademies van nasac op werkbezoek geweest bij de knaw. Tijdens dit bezoek is informatie uitgewisseld over wetenschapssystemen in Ne- derland en Afrika en hebben de nasac presidenten ken- nis gemaakt met vertegenwoordigers van een groot aantal Nederlandse en internationale wetenschapsorganisaties. Daarnaast is een bezoek gebracht aan het Directoraat-Ge- neraal Onderzoek van de Europese Commissie. Een be- langrijk onderdeel van het werkbezoek was de interactie tussen de presidenten zelf, die voor de eerste keer met de voltallige groep van dertien bij elkaar waren.
Het werkbezoek was een succes, wat ook is gebleken aan de uitkomsten ervan. Zo is nasac bijvoorbeeld observer geworden van de African Ministerial Council on Science and Technology (amcost), naar aanleiding van de ont- moeting met John Mugabe van het nepad s&t Secretari- aat tijdens het werkbezoek. Ook heeft het bezoek aan de Europese Commissie geleid tot een aanvraag voor fond- sen door nasac samen met het Zuid-Afrikaanse Centre for Scientific and Industrial Research (csir). Deze aanvraag, waarbij de knaw optrad als adviseur, is inmiddels gehono- reerd. De fondsen zullen gebruikt worden voor activiteiten om meer Afrikaanse wetenschappers te betrekken bij pro- jecten van het zevende Kaderprogramma voor Onderzoek (fp7) van de Europese Commissie.
Tijdens het werkbezoek heeft nasac besloten een Strate- gisch Plan voor het netwerk op te stellen dat in december 2006 is goedgekeurd door de General Assembly van na- sac.
Als ander direct uitvloeisel van het werkbezoek heeft de European Science Foundation (esf) nasac uitgenodigd om partner te worden in de organisatie van een serie we- tenschappelijke conferenties voor wetenschappers uit Afri- ka en Europa. De knaw neemt ook deel aan de organisa- tie, als coördinator van een groep samenwerkende Euro- pese academies uit het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Zweden. De International Council for Science (icsu) is de vierde partner in dit initiatief. De conferenties zijn expliciet bedoeld om wetenschap van hoog niveau uit Afrika en Eu- ropa voor het voetlicht te brengen en onderzoekers op de twee continenten de kans te geven kennis uit te wisselen. In 2006 is begonnen met de voorbereidingen voor de serie conferenties, waarvan de eerste bijeenkomst naar verwach- ting in 2007 zal plaatsvinden.
Union Académique Internationale –
De Union Académique Internationale (uai) coördineert een aantal internationale projecten op het terrein van de geesteswetenschappen. Aan sommige van die projecten wordt in meerdere landen gewerkt, waarbij de deelnemen- de Academies ieder de verantwoordelijkheid hebben voor het eigen deelproject, andere worden uitgevoerd onder ver- antwoordelijkheid van één Academie.
−
— —
In 1996 heeft het bestuur van de Afdeling Letterkunde een uai-Commissie ingesteld. In 2006 is het bestuur over- gegaan tot hernieuwde instelling van de uai-Commissie voor een periode van vijf jaar. De commissie heeft onder meer als taak het bewaken van de voortgang van de onder de uai ressorterende projecten en het adviseren van het bestuur over in uai-kader te nemen beslissingen.
uai-projecten waaraan wordt deelgenomen, zijn: ‘Cor- pus Vasorum Antiquorum’, ‘Works of Hugo Grotius (1583- 1645)’, ‘Lexicon Latinitatis Nederlandicae Medii Aevi’, ‘Pro- ject Aristoteles Semitico-Latinus’, ‘Encyclopedie van de Is- lam’ en ‘Opera Omnia Desiderii Erasmi’.
Zusteracademies –
De knaw heeft uitwisselingsovereenkomsten met zuster- academies Australië, Frankrijk, Hongarije, India, Israël, Oostenrijk, Polen, Rusland, Slowakije en Tsjechië. Deze hebben als doel om door middel van voornamelijk korte werkbezoeken senioronderzoekers te stimuleren om bila- terale wetenschappelijke samenwerking te initiëren.
In 2006 vonden er 29 werkbezoeken plaats, waarvan 17 inkomend. De meeste werkbezoeken aan Nederland kwa- men uit Tsjechië, de meeste werkbezoeken vanuit Neder- land waren naar India.
Van het totale aantal werkbezoeken waren er 12 op het terrein van de Geestes- en Sociale Wetenschappen en 17 op het gebied van de Natuur- en Levenswetenschappen.