Landinrichting Peelvenen

In 1992 is Peelvenen in het eerste structuurschema Groene Ruimte aangewezen als Strategische Groenproject. Het gebied Peelvenen beslaat de Deurnsche Peel, Mariapeel en de Groote Peel en de omliggende landbouwgebieden. Eén van de doelen (die zeer relevant is voor Natura 2000) is het behoud van de

hoogveenrestanten en het gebied weer te ontwikkelen tot een functionerend

hoogveenlandschap. Dit doel sluit naadloos aan op de Natura 2000-kernopgaven. De Landinrichtingscommissie Peelvenen besloot, vanwege de ingrijpende

functiewijziging, om zich eerst te richten op de Deurnsche Peel/Mariapeel en de planvorming voor de Groote Peel uit te stellen. In 2005 werd het Landinrichtingsplan Peelvenen onderdeel Deurnsche Peel/Mariapeel vastgesteld en is de uitvoering gestart. Uiteindelijk is, vanwege bezuinigingen op het gebied van de Ecologische Hoofdstructuur, ervoor gekozen om een inrichtingsvisie voor de Groote Peel op te stellen, in plaats van een inrichtingsplan (Inrichtingsvisie Groote Peel (DLG, 2012)). Deurnsche Peel en Mariapeel

Het Landinrichtingsplan Deurnsche Peel & Mariapeel werkt vanuit een vastgesteld toekomstbeeld dat bestaat uit een projectenkaart8_{. Deze projecten dragen bij aan} het realiseren van de doelstelling: het behoud van hoogveenrestanten en

ontwikkelen van een functionerend hoogveenlandschap. Per afzonderlijk project

7 _{Hier wordt niet geduid op een Wnb-vergunning}

Pagina 90 van 287 wordt stap voor stap financiering gezocht en uitvoering geregeld. De uitvoering loopt sinds 2005 en belangrijke gerealiseerde resultaten voor Natura 2000 zijn:

• De verwerving van het middengebied (het agrarische gebied tussen Deurnsche Peel en Mariapeel). Door deze verwerving en functieverandering wordt het mogelijk om de Deurnsche Peel en Mariapeel te vernatten.

• Verplaatsing van recreatie uit het centrum van Mariapeel (nabij de

Bajonetbocht) richting de randen van het Natura 2000-gebied. Hierdoor kan het centrum verder vernat worden.

De komende jaren worden nog de volgende maatregelen uitgevoerd die eveneens van belang zijn voor Natura 2000-doelstellingen van de Deurnsche Peel & Mariapeel: • Uitvoering van het Life+project ‘Let the raised bogs grow’ vanaf 2013.

Belangrijke elementen zijn:

o Peilopzet in het middengebied waardoor het Natura 2000-gebied vernat wordt en hydrologische maatregelen zodat er geen voedselrijk water de Peelgebieden in kan stromen.

o Hydrologische isoleren van de Helenavaart (o.a. met een dam) en

Defensiekanaal (afdichten kanaalbodem) om lekkage van en naar het Natura 2000-gebied te stoppen.

o Het dempen van de Soeloop, waardoor meer water in het gebied wordt vastgehouden. Deze maatregelen wordt uitgevoerd met ‘de hand aan de kraan’, omdat er nog een aantal agrarische bedrijven in nog te verwerven NNN aanwezig is. Het is daarom zeer wenselijk om op korte termijn deze NNN-gebieden te verwerven, zodat de effectiviteit van het dempen van de Soeloop niet wordt gehinderd (meer hierover in de volgende paragraaf en hoofdstuk 6).

o Interne hydrologische maatregelen (dempen sloten, compartimenteren, enz) om water vast te houden.

o Het verwijderen van trosbosbes.

• Realisatie van ca. 80 ha NNN rond de Mariapeel (aan de Limburgse zijde) wordt via het inrichtingsplan Peelvenen-Mariapeel uitgevoerd. Met dit plan is het ook mogelijk gemaakt om, mocht dat nodig zijn, tot onteigening over te gaan. Dankzij deze verwerving zal het NNN ingericht (vernat) kunnen worden en daarmee hydrologische ondersteuning bieden aan de Mariapeel, waardoor hier betere condities voor hoogveenherstel worden gecreëerd.

De uitvoering van het Landinrichtingsplan geschiedt stap voor stap, op vrijwillige basis in overleg met stakeholders en is afhankelijk van het rond krijgen van de benodigde financiering. Dit betekent dat niet altijd alles kan worden gerealiseerd zoals vooraf bedacht. Een essentieel onderdeel van het Landinrichtingsplan Deurnsche Peel & Mariapeel is de verwerving van NNN rondom het Natura 2000- gebied, zodat deze als hydrologisch buffer kan worden ingericht. Dit is noodzakelijk om uiteindelijk de beoogde doelstelling (herstel hoogveenlandschap) te kunnen realiseren.

Pagina 91 van 287 Figuur 4.5. Life+ Deurnsche Peel & Mariapeel in een oogopslag.

Groote Peel

De inrichtingsvisie voor de Groote Peel (DLG, 2012) benoemt een aantal

maatregelen die getroffen moeten worden ten behoeve van de natuurdoelstelling en bijdrage aan de Natura 2000-doelen:

• GGOR-maatregelen Groote Peel (Waterschap Aa en Maas, zie ook volgende paragraaf) waardoor betere hydrologische omstandigheden in de Groote Peel worden gecreëerd voor herstel van hoogveen:

o Peilopzet watergangen in een bufferzone rond het gebied (eventueel in combinatie met peilgestuurde drainage om natschade aan te voorkomen)

Pagina 92 van 287 o Dempen van watergangen (2 watergangen langs de noordrand van de

Groote Peel en de waterlopen binnen NNN (westkant Groote Peel) o Optimalisatie compartimentering

• Verwerving en inrichting 150 ha nieuwe natuur NNN rondom de Groote Peel, waardoor een hydrologische buffer rond het Natura 2000-gebied kan worden ingesteld.

• Omleiding Eeuwselse Loop, waardoor lokaal de toevoer van grondwater groter wordt, de drainerende werking verdwijnt en het voedselrijke water wordt omgeleid, waardoor de hydrologische omstandigheden voor hoogveenherstel verbeteren.

De uitvoering van de inrichtingsvisie geschiedt op vrijwillige basis, in overleg met stakeholders. Voor ieder los onderdeel dient bovendien financiering geregeld te worden. Dit betekent dat niet altijd alles kan worden gerealiseerd zoals vooraf bedacht. De vooruitzichten zijn als volgt:

• De Life+ subsidie-aanvraag is recent (juli 2014) toegewezen. In de aanvraag zijn interne maatregelen in de Groote Peel om hydrologie te verbeteren opgenomen, zoals het omleggen van de Eeuwselse Loop, het finetunen van de compartimentering, en dempen, afdichten, afdammen van watergangen. • De in beeld gebrachte GGOR-maatregelen van Waterschap Aa en Maas zijn nog

‘slechts’ een visie, en de uitvoering is nog niet geborgd noch gefinancierd. De meeste maatregelen binnen de Natura 2000-begrenzing zijn in het Life project uitgewerkt en verscherpt op basis van de nieuwste inzichten. Een belangrijke maatregel uit de Visie die niet via Life wordt geregeld is ‘peilopzet in de omgeving, in combinatie met peilgestuurde drainage in reeds gedraineerde percelen’. Peilopzet in een bufferzone rond de Groote Peel werkt heel goed om de Groote Peel te vernatten (GGOR-visie Groote Peel 2009). Dit veroorzaakt meer natschade bij landbouwers in natte tijden en minder droogteschade in droge tijden. Netto wordt meer droogteschade in de landbouw voorkómen door peilopzet dan dat extra natschade optreedt. De natschade kan (deels) worden voorkómen door bestaande drainage te vervangen door peilgestuurde drainage. De uitvoering van peilopzet in combinatie van peilgestuurde drainage dient zorgvuldig toegepast te worden, omdat de effecten op de hydrologie zowel positief (netto vernatting) als negatief (netto verdroging) kunnen uitvallen, afhankelijk van de lokale situatie en in hoeverre er daadwerkelijk een

peilverhoging kan worden gerealiseerd (Kuijper et al., 2012). Op de Brabantse en Limburgse zandgronden is het namelijk niet altijd mogelijk om het streefpeil daadwerkelijk vast te houden, wanneer er een gebrek aan wateraanvoer is. • In Limburg dient nog circa 10 ha NNN gerealiseerd te worden, en het

vooruitzicht hierop is goed omdat er financiering voor is. In eerste instantie zal BBL deze gronden trachten te verwerven op basis van vrijwilligheid.

• Aan Brabantse zijde dient nog ca. 150 ha NNN verworven te worden, maar hier is geen financiering voor beschikbaar. De verwering, inrichting en het beheer is wel essentieel zodat dit NNN als hydrologische buffer kan worden ingericht ten behoeve van de grondwaterstanden in de Groote Peel.