3. METHODOLOGIE
In dit hoofdstuk worden de methoden beschreven die zijn gebruikt om de onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden. Dit onderzoek betreft een kwalitatief onderzoek waarbij de onderzoeksvragen worden beantwoord door middel van een tweetal casestudies bij achtereenvolgens Organisatie X en Organisatie Y. In paragraaf 3.1 wordt uiteengezet waarom is gekozen voor een kwalitatieve onderzoeksmethode. Vervolgens wordt in paragraaf 3.2 toegelicht hoe de casestudies zijn uitgevoerd. In paragraaf 3.3 wordt behandeld hoe het interview is opgebouwd, welke respondenten er zijn benaderd. Paragraaf 3.4 zal toelichten op welke wijze de data-analyse is behandeld.
3.1 Kwalitatief onderzoek
In dit onderzoek is gekozen voor een kwalitatieve benadering. Om de succesfactoren voor het implementeren van een community care concept te onderzoeken is een explorerende wijze van onderzoek het meest passend. Het type kwalitatief onderzoek dat is uitgevoerd betreft een case studie. Casestudies zijn overwegend gericht op het beantwoorden van globale vragen over een bepaald verschijnsel en hebben een explorerend karakter (Swanborn, 2006). De casestudies betreffen een beschrijvend onderzoek van huidige voorbeelden van community care concepten in Nederland. Teneinde een goed beeld te kunnen vormen zijn verschillende personen geïnterviewd en is eveneens documentenonderzoek uitgevoerd.
3.2 Casestudie
Aan de hand van het conceptueel model zijn onderzoeksvragen geformuleerd die in de casestudies zullen worden beantwoord. Het empirisch onderzoek is uitgevoerd door middel van een meervoudige casestudy. Een casestudy is een onderzoek waarbij de onderzoeker probeert een diepgaand en integraal inzicht te krijgen in één of enkele tijdruimtelijke begrensde objecten of processen (Verschuren et al, 2007). De casestudie wordt gezien als een kwalitatief onderzoekstype, waar een aantal methoden van dataverzameling wordt gecombineerd, zoals open interview, observatie en documentenstudie (Verhoeven, 2007). In dit onderzoek is getracht zoveel mogelijk diepgang te verkrijgen door met meervoudige bronnen te werken (Verschuren et al, 2007). In een case studie wordt bij voorkeur gebruik gemaakt van zoveel mogelijk soorten data (Swanborn, 2006). Tijdens dit onderzoek gericht op de factoren van een succesvolle implementatie van een community care concept zijn verschillende methoden toegepast van het verzamelen van data. Dit wordt als triangulatie van onderzoeksmethoden gekwalificeerd en als gevolg daarvan wordt de validiteit en de betrouwbaarheid van het onderzoek vergroot. De toegepaste methoden zijn data-analyse en interviews. De doelstelling daarvan is de kwaliteit van het onderzoek te verhogen en uiteindelijk de vraagstelling zo valide mogelijk te kunnen beantwoorden. Teneinde het onderzoek duidelijk af te bakenen, is uitsluitend informatie verzameld door middel van interviews bij disciplines die betrokken zijn bij de invoering van community care
33 concepten binnen de ouderenzorg. Eveneens worden er landelijke en regionale documenten geraadpleegd.
3.2.1 Procedure rondom de casestudies
De bedrijfsdoelstellingen van Organisatie X en Organisatie Y zijn onderzocht door middel van deskresearch. In de casestudies zal eerst worden behandeld welke motivatie ten grondslag ligt aan het gehanteerde community care concept. De interviews zijn afgenomen met vertegenwoordigers van bedrijven die reeds met community care concepten bezig zijn. Door de verantwoordelijke coördinator / directeur te interviewen wordt getracht te achterhalen wat de achterliggende motieven zijn voor het huidige community care concept. De interviews zijn in een tijdsbestek van vier weken afgenomen. Elk interview heeft ongeveer één tot twee uur geduurd. De mogelijkheid was er om kleine wijzigingen toe te passen in de vraagstelling tijdens de interviewsessies.
3.3 Interviews
De interviews die voor het casusonderzoek zijn gehouden, zijn bedoeld om er achter te komen hoe de betrokken actoren die casus zelf hebben beleefd; hoe zij tegen de casus aankijken, wat hun percepties zijn en waarom ze zo gehandeld hebben als ze hebben gehandeld. In de interviews, die gemiddeld 60 minuten duurden, zijn de vertegenwoordigers gevraagd wat (volgens hen) bepalend is voor community care binnen hun organisatie.
Ter verduidelijking is de geïnterviewden uitgelegd wat wordt verstaan onder community care. De interviews hadden het karakter van een semigestructureerd interview. Dit betekent dat ter voorbereiding een lijst met vragen is opgesteld die tijden de interviews worden behandeld. De vragenlijst bestaat uit open vragen, waardoor er voldoende ruimte voor de vertegenwoordigers van de organisaties is om nuances in de beantwoording aan te brengen. Dit vergroot de informatie die uit de interviews kan worden gehaald.
De onderwerpen van de interviews zijn gestructureerd rondom verzamelde theorie van community care, wederkerigheid en coöperaties In hoofdstuk 2 is een literatuurstudie uitgevoerd naar de verschillende achtergronden van community care. De uitkomsten van die studie zijn een bron geweest voor het ontwikkelen van de vragen tijdens de interviews. Binnen deze onderwerpen is nadrukkelijk gevraagd naar de eigen ervaringen van de geïnterviewden. Door in elk interview dezelfde onderwerpen te behandelen zijn de antwoorden goed te structureren en te vergelijken.
34 3.3.1 Data analyse
Alle interviews zijn opgenomen door middel van persoonlijke aantekeningen. Vervolgens zijn deze uitgeschreven in Microsoft Office Word 2010, in een apart bestand voor ieder interview. Uit de resulterende tekstbestanden zijn alle irrelevante informatie verwijderd, te weten persoonlijke anekdotes, reacties op gebeurtenissen tijdens het interview, grapjes et cetera. De data worden geanalyseerd aan de hand van de theorie in het theoretisch kader en zijn verwerkt in het hoofdstuk 4 Resultaten. Eerst werden alle thema’s uit de interviews gegenereerd, een proces wat bekend staat als ‘open coding’. Hierbij werden de belangrijkste thema’s eruit gehaald, en gerubriceerd op basis van de vijf factoren uit het onderzoeksmodel. Aan de hand van dit proces is een tabel met resultaten opgesteld, opgenomen onder bijlage V.
Bijlage V bevat een overzichtstabel per gegeven factor toegevoegd waarin per factor is gescoord op: volledig aanwezig (++), in mindere mate aanwezig als gevolg van bijvoorbeeld indirecte keuze (+), deels afwezig en deels aanwezig, bijvoorbeeld tijdens een deel van het proces (-/+), nadrukkelijk afwezig (-/-) of niet meetbaar (0). Daarnaast zijn in deze tabel enkele operationele kenmerken toegevoegd.
3.3.2 Keuze van respondenten
De personen die hebben deelgenomen aan de interviews zijn vertegenwoordigers van organisaties die reeds met community care concepten actief zijn. Daarbij is beoordeeld of de functie van de geïnterviewde van invloed is op de op de formulering en de inhoud van de gegeven antwoorden. Ondanks dat beide organisaties hier niet even ver in zijn, wordt verondersteld dat deze organisaties bekend zijn met het realiseren van verbeterde duurzaamheidprestaties. De organisaties zijn beide afkomstig uit de ouderenzorg. Hier is bewust voor gekozen, aangezien de informatie wordt verwerkt in een community care concept die voor organisaties uit de zorgsector toepasbaar hoort te zijn. De namen worden om vertrouwelijke redenen weggelaten.
Organisatie X
De naamgeving van Organisatie X komt uit het Fries en betekent vrij vertaald gemeenschapszorg. Maar Organisatie X is ook een stichting met als belangrijkste speerpunt: zorgen voor een goede sociale cohesie waarbij (kwetsbare) mensen zo lang mogelijk de regie over hun leven kunnen houden. Verbindend, eenvoudig en op maat zijn de leidende principes, inclusie is het resultaat. Vanuit een centrale locatie gesitueerd in een friese gemeente Boarnsterhim is Organisatie X werkzaam. Van daaruit werkt de stichting voor alle burgers uit de gemeente, die uit 19 dorpen bestaat. Belangrijke pijlers van het concept: de meitinker (vertaald; coördinator) en de freonskipper (vertaald; vrijwilliger).