Kracht en kwetsbaarheid

Kinderen grootbrengen vormt dé drijvende kracht voor vrouwen om verder te gaan.

Dat is hun belangrijkste verantwoordelijkheid in hun leven en daaraan ontlenen deze vrouwen hun eigenwaarde en hun trots. We zien bij veel vrouwen dat ze, nadat ze als tiener of jongvolwassene een kind hebben gekregen, pas echt kiezen om zichzelf te gaan ontwikkelen en een fatsoenlijke baan te vinden. "We all learned it the hard way" zegt een tienermoeder die nu hard studeert en samen met andere tienermoeders in een begeleid wonen project zit.

We zouden flagrant kunnen stellen dat de veronderstelde zwakte van moedergezinnen, van alleenstaande moeders, juist hun kracht is: ze brengen -ondanks alles -hun kinderen groot, dat is hun verantwoordelijkheid, hun kracht en hun trots. Dat is vooral het geval als vrouwen na hun eerste kind hun leven meer zelf in de hand gaan nemen, waarbij zij vaak aangeven nu echt een doel hebben om voor te leven. Op die kracht en trots zou het beleid in maatregelen moeten voortbouwen.

De kracht en kwetsbaarheid die wij in dit onderzoek bij de vrouwen hebben gezien is niet in elk gebied (land of eiland) gelijk. We zien grote gelijkenissen met enige nuance tussen Aruba en Curaçao. Ook Bonaire en de Bovenwinden vertonen gelijkenis met enige nuance, maar tussen beide duo’s zitten grote verschillen. De situatie van de Antilliaanse en Arubaanse vrouwen in Nederland is weer heel anders, zij houden zich op een andere manier staande dan de vrouwen op de eilanden. De specifieke verwachtingen van de Nederlandse samenleving spelen een belangrijke, soms complicerende, rol.

Voor het duiden van kracht en kwetsbaarheid blikken we in deze paragraaf terug op de resultaten aan de hand van ons onderzoeksmodel. Voor elk gebied hebben we het onderzoeksmodel opnieuw ingevuld op basis van de resultaten van het empirisch onderzoek. In het navolgende worden per (eiland)gebied de resultaten schematisch weergegeven.

Het onderzoeksmodel, met de vier concepten accountability, capacity development, community development en empowerment, is bruikbaar gebleken om de interview-resultaten te interpreten . Met het model kan schematisch worden aangeduid hoe de kracht van vrouwen van eenoudergezinnen is gerealiseerd en verder kan worden versterkt. Het model geeft ook aan waar de kwetsbaarheden zitten en hoe deze kunnen worden omgezet in kracht. Op basis van de resultaten kan het onderzoeks-model (zoals gepresenteerd in paragraaf 2.5) nu worden verfijnd.

- De interactie tussen actor en structuur is een permanent proces dat telkens terugkeert in de andere concepten van het model. Accountability en capacity development gaan over de interactie van actor naar haar omgeving. Community development gaat in omgekeerde richting en empowerment gaat over de interactie in beide richtingen. Het is daarom overbodig de concepten actor en structuur in het model een aparte plaats te geven.

- Empowerment zien we in de resultaten in twee richtingen terug, als een doel voor vrouwen (het kenmerk van versterking) en als middel gebruikt door vrouwen (noodzakelijk te ontwikkelen voor versterking).

- Accountability speelt bij alle onderwerpen in de interviews een aanmerkelijke rol;

het is de drijfveer om in actie te komen en te blijven. In alle gevallen staat accountability door ons gemarkeerd als 'nog te ontwikkelen'. Voor dit aspect is doorgaans weinig aandacht; het verantwoorden voor zichzelf van keuzes en stappen in het leven. Het is de eerste stap om motivatie te bevorderen. Bij de versterking van elk concept zou accountability bewust bespreekbaar gemaakt moeten worden; het verantwoording nemen voor eigen keuzes, activiteiten en dergelijke, zowel op school, op het werk en in de levensloopkeuzes.

Hieronder volgt een korte algemene toelichting (een legenda) bij de plaatjes.

Streven

Op de plaats van 'effect op ontwikkeling' in het onderzoeksmodel staat nu het 'streven' rechts in het model. Deels noopt het kwalitatieve karakter van de interviews daartoe (geen effectmeting in letterlijke zin). Deels is het antwoord op de vraag "wat zou nou een haalbare stap zijn voor de vrouwen, wat zien we als primair doel van versterking" eerder 'een streven' dan een effect.

Uiteraard verschillen de antwoorden per respondent. Sommigen vrouwen hebben de haalbare stap al gezet en hun doel al bereikt, anderen nog niet. Aangezien per eiland/

land een soort gemeenschappelijke context en een gemiddeld ontwikkelingsniveau te destilleren is, met duidelijke verschillen per eiland - is het mogelijk gebleken om per eiland een verschillend beleidsmatig richtpunt te definiëren.

Concept in oranje

In oranje is aangegeven waar op basis van analyses in dit onderzoek de meeste aandacht naar uit zou moeten gaan. Waardoor heeft een vrouw haar positie of haar functioneren versterkt of kan zij dat doen? Dan is dat wat zij het meest nodig heeft.

Het kan gaan om een sterk ontwikkeld sociaal element dat veel sterker als katalysator ingezet kan worden. Het kan ook gaan om een niet voldoende ingevuld sociaal netwerk, dat wel cruciaal is voor de versterking en het bereiken van het streven.

Kaderlijnen van de concepten

Indien gestippeld gaat het om een nog zwak ontwikkeld concept, of om een sociaal element dat in verval is. Indien vastomlijnd gaat het om een concept dat goed ontwikkeld is.