Kosten voor uitbesteed onderzoek

Artikel 5 Besluit RDA somt een niet limitatieve lijst van uitgesloten kosten op met onder andere de kosten van uitbesteed onderzoek. Op grond van artikel 1 onderdeel g jo artikel 5 Besluit RDA blijkt dat kosten van uitbesteed onderzoek niet in aanmerking komen voor RDA, als het gaat om werkzaamheden die voor de belastingplichtige als S&O kunnen worden aangemerkt en door deze belastingplichtige worden uitbesteed aan een derde. Uit de toelichting blijkt dat met deze uitsluiting wordt voorkomen dat bedrijven werkzaamheden aan elkaar uitbesteden, om op die manier hetzelfde S&O meerdere malen onder de RDA te kunnen brengen. Hierbij is dus niet het oogmerk van een eventuele derde bepalend, maar de positie van de belastingplichtige. Keizers (2013) merkt terecht op dat er een situatie denkbaar is dat zowel de opdrachtgever (uitbesteed onderzoek) als de opdrachtnemer (geen S&O-verklaring voor de werkzaamheden) niet voor de RDA in aanmerking komen, omdat de beoordeling voor een S&O-verklaring op bedrijfsniveau plaatsvindt; wat voor het ene bedrijf wel S&O is, hoeft namelijk voor het andere bedrijf geen S&O te zijn. Van uitbesteed

onderzoek is bijvoorbeeld sprake als en bedrijf een onderzoeksvraag bij een ander bedrijf neerlegt en dat bedrijf op zichzelf WBSO kan aanvragen.

Bij uitbesteed onderzoek werkt een bedrijf samen met een onderzoeksbedrijf op een bepaald ontwikkelingsproject. Dit maakt overigens niet uit of het een klein of groot bedrijf is. Bij voorkeur heeft een samenwerkingsverband kleine en grote bedrijven in zich. Kleine en grote bedrijven kunnen elkaar namelijk aanvullen. Kleine bedrijven zijn flexibel en kunnen met relatief lage kosten experimenteren met de aantallen potentiële ontwikkelingen. Grote bedrijven hebben juist een groot investeringsbudget en een groot netwerk. Zij kunnen gemakkelijker de groeistrategie koppelen aan innovatie.

Door kosten van uitbesteed onderzoek uit te sluiten van RDA, wordt een belangrijke innovatie-bevorderende factor uitgesloten (samenwerking). Zoals aangegeven in hoofdstuk drie komen innovatieprocessen in het bedrijfsleven steeds meer tot stand door samenwerking. Samenwerking tussen bedrijven leidt in veel gevallen tot synergie. Samenwerking zorgt ervoor dat bedrijven in staat zijn te concurreren met opkomende economieën zoals China en India. Ook samenwerking met universiteiten kan bevorderend tot innovatie leiden. Met het uitsluiten van kosten van uitbesteed onderzoek kan ook niet worden geprofiteerd van samenwerking met bijvoorbeeld universiteiten. Daarentegen worden de obstakels van innovatie die betrekking hebben op samenwerking (patstellingen, geheimhouding) wel verminderd.

Daarnaast zou het uitsluiten van uitbesteed onderzoek ook macro-economische gevolgen in de vorm van minder kennisspillovers kunnen hebben. Voor bedrijven zijn kennisspilovers een obstakel van innovatie omdat een bedrijf zich niet alle maatschappelijke baten van zijn innovatie- inspanningen kan toe-eigenen. Echter in hoofdstuk twee is bepaald dat kenisspillovers leidt tot economische groei. Op macro-economisch niveau is het uitsluiten van uitbesteed onderzoek dus niet bevorderend voor de economische groei.

Alles met elkaar overwegende lijkt het uitsluiten van kosten voor uitbesteed onderzoek niet innovatie-bevorderend te zijn. Het obstakel van kennisspillovers wordt weliswaar verminderd, wat echter niet opweegt tegen de voordelen die bedrijven ondervinden op het gebied van samenwerking. Overigens zijn de beweegredenen van de wetgever om kosten voor uitbesteed onderzoek uit te sluiten begrijpelijk. Immers het bedrijf waaraan het onderzoek wordt uitbesteed, kan voor die werkzaamheden een S&O-verklaring aanvragen. Indien twee bedrijven voor dezelfde werkzaamheden een S&O-verklaring hebben ontvangen, dan kunnen die bedrijven voor dezelfde kosten RDA aanvragen.

Uit het voorgaande blijkt dat het uitsluiten van kosten voor uitbesteed onderzoek per saldo niet innovatie-bevorderend zal zijn. Een mogelijke oplossing voor dit probleem kan de invoering van

de RDA+ zijn. Met de RDA+ wil het kabinet bedrijven uitdagen meer te investeren in samenwerking op het gebied van privaat-publieke samenwerking (Keizers, 2013). De RDA+ is dus bijvoorbeeld gericht op samenwerkingsvormen met kennisinstellingen of andere bedrijven. Met de RDA+ zullen kosten voor uitbesteed onderzoek mogelijk wel gesubsidieerd worden, omdat de RDA+ zich niet op kosten en uitgaven van eigen S&O richt, maar juist op S&O-kosten en -uitgaven in samenwerkingsverband. De vormgeving van de RDA+ is nog niet bekend (Keizers, 2013), maar dit kan een goede innovatie-bevorderende regeling zijn. Overigens zal de wetgever voldoende anti- misbruikmaatregelen moeten invoeren om dubbele aftrek over hetzelfde S&O-project te voorkomen. Dit kan zij bijvoorbeeld doen door niet de subsidie te koppelen aan een bedrijf maar aan het S&O-project.

In het voorgaande is het uitsluitend over kosten van uitbesteed onderzoek gegaan. Een belangrijke vraag die nu opkomt, is hoe het zit met uitgaven voor uitbesteed onderzoek. Er wordt een onderzoeksvraag bij een derde partij neergelegd waarvoor de belastingplichtige een bepaalde kostprijs betaalt. Indien er uit dat onderzoek een bedrijfsmiddel – zoals een immaterieel vast activum – tot stand komt, zouden deze uitgaven ook voor RDA in aanmerking moeten kunnen komen. Er is immers sprake van een bedrijfsmiddel in de zin van de RDA, indien het goed als duurzaam aangewend wordt gedurende meerdere jaren en dat het bedrijfsmiddel niet in de eerste productiecyclus teniet gaat. Om deze reden zou een immaterieel vast activum dat voortkomt uit uitbesteed onderzoek in aanmerking moeten komen voor RDA.

Het besluit RDA sluit geen uitgaven voor uitbesteed onderzoek uit, zoals dat bij kosten wel expliciet gebeurt. De toelichting op het besluit RDA geeft aan dat uitgaven die voortvloeien uit de uitkomsten van een technisch onderzoeksproject niet in aanmerking komen. Echter uitgaven die voortvloeien uit een ontwikkelingsproject, technisch wetenschappelijk onderzoek en de analyse van de technische haalbaarheid worden niet uitgesloten.

Uit de wetsgeschiedenis blijkt daarentegen dat de leden van de fractie van de ChristenUnie vragen hebben gesteld over het in aanmerking nemen van het uitbesteden van onderzoek (Kamerstukken 33003 nr. 9). Uit het antwoord van De staatssecretaris van Financiën blijkt dat alleen kosten en uitgaven voor het eigen R&D-project in aanmerking komen. Uitbesteed onderzoek is geen eigen R&D-project en valt zodoende niet onder de RDA (Kamerstukken 33003 nr. 10). Hier zou de wetgever voor meer duidelijkheid moeten zorgen. De wetgever heeft immers bedoeld om ook uitgaven voor uitbesteed onderzoek uit te sluiten voor RDA. Zij heeft namelijk kosten voor uitbesteed onderzoek uitgesloten om te voorkomen dat hetzelfde S&O meerdere malen onder de RDA wordt gebracht. Uitsluiting van uitgaven voor uitbesteed onderzoek is echter nergens expliciet

opgenomen in het besluit RDA. Dit is bijvoorbeeld wel het geval met uitgaven voor grondverwerving (nota van toelichting: Besluit RDA). Mocht de rechter in een zaak beslissen dat uitgaven voor uitbesteed onderzoek in aanmerking voor RDA komen, zal dat vrijwel zeker in het besluit snel gerepareerd worden.