Kenmerken school en team Beschrijving leerlingenpopulatie

De schoolleiders hebben een schatting gegeven van het aandeel leerlingen op hun school van wie de dominante thuistaal Nederlands, een Nederlands dialect of streektaal, dan wel een niet-Nederlandse taal is (Tabel 6.17). Op de meeste scholen overheerst de populatie met een Nederlandse thuistaal, maar er zijn ook scholen met een hoog percentage leerlingen die thuis een streektaal of niet-Nederlandse thuistaal spreken.

Tabel 6.17 – Typering leerlingenpopulatie school naar dominante thuistaal (n=106) Thuistaal Nederlands

Tevens hebben de schoolleiders aangegeven welk deel van de leerlingenpopulatie thuis in een taalrijke of taalarme situatie verkeert (Tabel 6.18). Daarin blijkt nogal wat variatie tussen de scholen. Bijna een derde deel van de scholen heeft meer dan 50 procent leerlingen met een uitgesproken taalrijke thuistaalsituatie, 14 procent heeft meer dan 50 procent leerlingen met een uitgesproken taalarme thuistaalsituatie.

84

Tabel 6.18 – Typering leerlingenpopulatie school naar taalrijkheid thuistaalsituatie (n=101) Met uitgesproken taalrijke thuistaalsituatie

Tabel 6.19 toont het aantal leerkrachten op een school, het percentage mannelijke leerkrachten, academisch opgeleide leerkrachten en leerkrachten die nascholing op het gebied van mondelinge taalvaardigheid hebben gevolgd op de deelnemende scholen. Uit de nadere toelichting op deze nascholing wordt een grote variatie aan antwoorden gegeven, zoals ‘opleiding taalspecialist’ en

‘opleiding tot taalcoördinator’.

Tabel 6.19 – Samenstelling leerkrachtteam van de school (n=110) Aantal leerkrachten

Voorafgaand aan de vraag die in Tabel 6.20 is verwerkt, is in de schoolleiderslijst aan de respondenten gevraagd of ze voldoende zicht hebben op de mate waarin de leerkrachten beschikken over didactische competenties met betrekking tot het onderwijs in mondelinge taalvaardigheid. Bijna 40 procent (n=41) van de schoolleiders gaf hierop een ontkennend antwoord en is doorverwezen naar de volgende vraag.

Aan de rest is de volgende beschrijving voorgelegd van de vakdidactische leerkrachtcompetenties bij mondelinge taalvaardigheid: De leerkracht biedt onderwijs in mondelinge taalvaardigheid aan op basis van tevoren vastgestelde leerdoelen. De onderwijsactiviteiten sluiten goed aan bij de interesse van de leerlingen. De leerkracht stelt prikkelende vragen, waardoor de leerling wordt uitgedaagd om actief taal te gebruiken, en geeft gerichte feedback die past bij het niveau van de leerling. Daarna is gevraagd of ze hun leerkrachten willen indelen naar ontwikkelingsfase (Tabel 6.20). Deze schoolleiders geven aan dat de meeste leerkrachten in hun team zich in de toepassingsfase bevinden.

85

Tabel 6.20 – Typering leerkrachten naar competenties onderwijs mondelinge taalvaardigheid (n=68) Oriëntatiefase: brengt de beschreven competenties niet of incidenteel in de praktijk in de eigen klas

Gemiddeld 24,7%

Minimum-maximum 0 – 100

Toepassingsfase: brengt de beschreven competenties structureel in de praktijk in de eigen klas

Gemiddeld 64,7%

Minimum/maximum 0 – 100

Verbredingsfase: ondersteunt collega’s in andere groepen hierin

Gemiddeld 10,7%

Minimum/maximum 0 – 85

Kenmerken schoolorganisatie

Aan de respondenten is gevraagd de rol te typeren die zij als schoolleiding hebben ten aanzien van het mondelinge taalvaardigheidsonderwijs op de school (Tabel 6.21). Twee derde deel van hen geeft in dit opzicht leerkrachten de vrije hand, weliswaar binnen de kaders van het school- of taalbeleidsplan.

Tabel 6.21 – Rol schoolleiding t.a.v. onderwijs mondelinge taalvaardigheid

% De schoolleiding bespreekt met elke leerkracht de manier waarop hij/zij het onderwijs in mondelinge taalvaardigheid vormgeeft, brengt klassenbezoeken tijdens onderwijs in mondelinge taalvaardigheid en geeft inhoudelijke feedback

7,3

De schoolleiding geeft leerkrachten de gelegenheid en stimuleert ze om gezamenlijk (per bouw of

de hele school) onderwijs in mondelinge taalvaardigheid te ontwikkelen en af te stemmen 26,4 De schoolleiding laat de leerkrachten vrij om het onderwijs in mondelinge taalvaardigheid in hun

eigen klas naar eigen inzicht in te richten, binnen de kaders van het taalbeleidsplan of schoolplan 66,4

Totaal (n) 110

In Tabel 6.22 wordt weergegeven hoe vaak collega’s elkaar ondersteunen en samenwerken bij het onderwijs in mondelinge taalvaardigheid.

Tabel 6.22 – Frequentie samenwerking onderwijs mondelinge taalvaardigheid (mtv; n=102-110)

Zelden* Soms* Vaak*

Leerkrachten kijken bij elkaar in de klas tijdens onderwijs in mtv 68,2 30,9 0,9 De schoolleiding brengt klassenbezoek tijdens onderwijs in mtv 38,5 59,6 1,8 Leerkrachten werken samen aan de ontwikkeling van onderwijs in mtv 45,4 45,4 9,3 De taalcoördinator ondersteunt leerkrachten bij onderwijs in mtv 62,7 33,3 3,9

* In de vragenlijst als volgt toegelicht: Zelden=nooit of hooguit eens per jaar/Soms=een paar keer per jaar/Vaak=een of meer keer per maand.

De schoolleiders hebben ook aangegeven hoe vaak thema’s met betrekking tot mondelinge taalvaardigheid in de teamvergadering ingebracht worden (Tabel 6.23). Geen van de genoemde thema’s wordt vaak besproken, maar prestaties op groeps- en schoolniveau en de kwaliteit van het onderwijs wel vaker dan de aanpak en de individuele vorderingen.

86

Tabel 6.23 – Frequentie thema’s mondelinge taalvaardigheid (mtv) op agenda teamvergadering (n=108)

Zelden* Soms* Vaak*

Aanpak van het onderwijs in mtv 63,0 33,3 3,7

Individuele vorderingen van de leerlingen bij mtv 56,5 39,8 3,7

Prestaties voor mtv op groeps- en schoolniveau 48,1 50,0 1,9

Kwaliteit van mtv-onderwijs (leerstofaanbod, leertijd, didactiek e.d.) 49,1 48,1 2,8

* In de vragenlijst als volgt toegelicht: Zelden=nooit of hooguit eens per jaar/Soms=een paar keer per jaar/Vaak=een of meer keer per maand.

Of en op welke wijze het schoolbestuur betrokken is bij het onderwijs in mondelinge taalvaardigheid op de school is te zien in Tabel 6.24. Over het algemeen is deze betrokkenheid tamelijk beperkt.

Tabel 6.24 – Betrokkenheid schoolbestuur bij onderwijs mondelinge taalvaardigheid (mtv; n=107) Zeker niet Enigszins Zeker wel Het schoolbestuur bespreekt mtv-onderwijs met de school / de directeur 60,7 35,5 3,7

Het schoolbestuur heeft een duidelijke visie op mtv-onderwijs 52,3 39,3 8,4

Het schoolbestuur heeft zicht op kwaliteit van mtv-onderwijs van de school 49,5 43,0 7,5