Indische novelle
DOOR
J. H E P PEN E R,
Het fraaie landhuis lies heeren van Velzen Laadt
•
zich in een zee van Jicht.
Een groot aantal Inlanders en Europeanen, ~aat.
schappelijk te licht.be~onden om te wonlen ult~e:
noodigu, beweRen Zich m tie l3elanloeng, .om ue aan en afkomenue équipa~es te bewonu~ren, U10 op t.unne kussens de élite van Padanf! met Zich voerrn,.
Wellel' anderen hebben zich opgestelu! yoó.r uen ingang der oprijlaan, om zich te. verlustigen ~n d~1l
aanlJlik van het schiltere:ld \"erlt~lJte .lan~lJul!', ~... l al de overige in ~choonbeid overtreft, .dle ~~ch hevl~
den in de Belantoeng, een straat die WIJ, Neuet-landel'S eene breede la~1D zouden noemen, waal'aan ter \Ve~rszijden villa's zijn gelegen. .
Vroolijk weerklinken de tonen van he.t muziekkorps van 'het in garnizoen zijnde -17e Bataljon Infanter~(',
dat zich op een paar passen zijwaarts van het hUIS,
heeft opgesteld.- .
Zoowel binnenshuis als daar bUiten heerscht eene feestelijke stemming. En gee~. wo~?erl Dora, het eenige kind van den door zIJn rlJkdom algemeen bekenden heer Bernhard van Velzen, had heden den leeftijd van achttien jaren bereikt, en ~eze ~~g w~~d,
evenals sinds jaren geschiedde, op lUisternJke WijZe
herdacht. , cu k
Waar zelfs de Gouverneur van Sumatra s nest ust I
KLATERGOUD. 3
Dora was mank. Het linker been was wel niet veel korter dan het rechter en zij verborg wel zoo veel mogelijk haar geIJrt'lk, doch niet voldoende om het eheel onzichtLaar te kunnen maken. In é~n dg ze bl"ef mank wat wel een dissonant was 10
woor ~ ' . h I
het overigens zóó harmonisch ge ee. 'd Allen voladen naar buiten, waar de dansvloer te mI -den van bl;emperken en omgeven ~oorhooge pal~en
was gelegen en fantastisch à la glOrno was ve~l~~~t.
Rondom waren op de grasperken stoelen ent~e Jes geplaatst waaraan desverkiezende de gast~nl kOdnd~n laats n~men terwijl een talrijke s~~areInan sc e
hedienden zic'h beijverden in 'I aanbIeden V[n
ver-frisschende dranken. . t k
De muziek annonceerde de polonaIse, ten ee en dat het bll·champêtre, hetwelk door den Go~verneur met Dora werd geopend, en waaraan dertig paren deelnamen, een aanvang nam. .
11 ezelschap van een paar lUItenants, aan een
taf~llj!
gezeten, bevond zich onder detoes~~ouwe~~!
jonkheer Frans van Bergen, controleur 2e {asse ~lJ
"t Binnenlandsch Bestuur, en werkzaam ten burce e van den Gouverneur van S~mat.ra's Westkust.
Zeg van Bergen!" ving lUItenant Dolkman aan.
" , ( - d'l"
Heb 'e aeen plannen voor van avon .
"
"Ho~
bedoel je, ten opzichte van 'l bal?" vroeg deaan~esprokene. I
atuurlijk I Wat anders?· .
"WeIl" zeide van Bergen. "Ik zal
s~echts
een paarda~s'es
medemaken. Eerstensbe~ I~
geen.~root
lief~ebber
van dansen, en bovendIen IS het IOIJ o.ok te warm. Ik heb uit convenance, e.en paarnum~ertJesaan Doortje gevraagd \ Nummer VleI' .en zeven.
"Alleen uit convenanc~?" vl'oeg lUItenant Vlasveld,
wantrouwend. . ~ .
Ja' Wat dacht je anders VleI van Dergen ll~' Z' h
"Ze' ouwe jongen je bent er achter hoor IC . tof
D~lkman
wendende, vervolgde Vlasveld : "Hoevind j'em?" . . . . d van
"Ik?" vroeg deze. • Wel lk z.le met .~n ~~ft te Bergen daar eenige nevenbedoelmgen bl~ beh d t hebben Doortje is 'n aardig kind. 't Is Ja~.~er a
'k' En om papa's fortuin behoeft PlJ t zeker ze man 11'1.
niet te doen."
KLATERGOUD.
2
nooit bij die feesten ontbrak, wns het dan een wonder, dat telkenjare als die dag naderde, reikhalzend naar de invitaties uitgezien werd, en men zich vereerd gevoelde door den rijk geworden, voormaligen koffie.
planter te worden uilgenoodigd '!
Op geheel Sumatra was er dan waarschijnlijk ook g~en guller gastheer te bekennen, en nergens werd er zóó schitterend feest geviel'd, als te zijnen huize.
In de groote zaal beweegt zich een bonte menge-ling van keurige toiletten, zwartgerokten en uniformen en in den hoek, waar de familie van Velzen récipieert, heerscht bijna gedrang, om deze te complimentee-ren en de jarige met hacomplimentee-ren geboortedag geluk te wenschen.
Mijnheer van Vel zen is iemand van ongeveer vijf en vijftig jaren, ziet er zeer gesoigneerd uit en weet zich betrekkelijk goed te bewegen in de wereld, waar zijn fortuin hem binnen~eleid he",f'- Verliest hij al eens eene enkele maal zijn décorum, dan is dit te wUten aan een opwelling om grappig te willen zijn.
Mevrouw, iets jonger, teekent maar al te zeer, dat zij geen volbloed europeesche is.
Haar eenigszins platte neU3, breede lippen, zwarte oogen en nog zwartere haren en wpnkbrauwen, ver.
raden ten volle de halfbloed, gesproten uit europee-schen vader en inlandsche moeder.
Niettemin is mevrouw van Velzen ver van leelijk, en is het haar nog aan te zien, dat zij in hare jeugd niet van uiterlijk schoon is misjeeld geweest.
Doch het glampunt van alles is: Dora!
Boe heerlijk steekt haar eenigszins gebruind, fraai besneden gezichtje, omlijst door een schat van weel.
derige zwarte lokken af bij 't witte kleedje dat haar omhultl
Zooals ze daar Kezeten is, verkrijgt men den indruk, dat de natuur met kwistige hand hare gaven heeft geofferd, om iets te scheppen, zóó volmaakt in 't schoone, dat men tevergeefs naar eene enkele fout zoude zoeken.
Wanneer zij thans opstaat, om aan den arm van den Gouverneur zich n1ar den dansvloer te begeven, welke voor dien avond achter het huis is aangelegd, doet het ons pijnlijk aan een gebrek te ontdekken, dat, zoolang zij was gezeten niet kon worden opgemerkt.
5
KLATF.ROOUD.
Het fortuin dat hij mede ten huwelijk bracht, ~~s
wel is waar niet groot, doch dit werd van zIJn vrouw's zijde aanmerkelijk versterkt. .
Uit dit huwelijk werden drie jongens en t~ee meis-jes geboren die hunne ouders betrekkehJk vroeg verloren, e~ or!der voogdij kwamen van een oom van
moeders zijde. .
Bij den dood der ouders kwam men tot de ontdek·
king dat papa zeker gespeculeerd moest hebben, want de nalatenschap was ver beneden de v~rwach
ting. Er restte echter nog v.oldoende, om de kmderen een opvoeding overeenkomstig hun stanel te do~n ge-nieten en om hun nog iets, bij de intrede 111 de wereld, mede te geven. "
Frans was op de studie te Delft ten emde ZICh voor Oost·Indisch ambtenaar te bekwamen, enslaa~de, d~~k
zij zijn helder verstan~" in den ~~rlst mo~ehJkentIJd.
Bij aankomst in Indlè, werd hiJ als asplrant-contrö-leur geplaatst in de Padangsche Bovenlanden, waal' hij den heer van Velzen, die daar uitgestrekte koffie·
plantages bezat, leerde kennen.
Bij zijn bevordering tot controleur 2e krasse, werd hij tevens verplaatst naar het bureau van den Gou·
verneur van Sumatra's Westkust te Padang, wat wel een groote ondersch 'ding was. .
Dáár geeft de muzIek het sein VOOI' nummer vIef!
een polka waarop va Bergen opstaat en zich naar het tafeltje begeeft, wa~raan in. gezelschap harer ouders, Dora is gezeten, die hem ZIende naderen, reeds opstaat en hem een paar passen, te gemoet treedt.
Hij is immers een oude kenms van haarI lloev~le
uren had bij niet in de won g harer ouders te
PaJa-Combo doorgebracht! .. . '
Hier ben ik al mijnheer" zegt ZIJ met een \ 1'Ien·
defijk lachje, haar arm in 'den zijnen
leg~ende, t~n
einde door hem naar het plankier te worden geleld.
JulTrouw Doral" ving hij onder 't wandelen aan,
Ó~schoon
ik u reeds met uwen verjaardag heb geluk gewenscht, wenschte ik dit nog eens te herha.le.n,~~n
gezien daar straks onder den stortvloed van féhcllatIen, de mijne dezelfde waarde had, als die van elk an~er
gewoon bezoeker en niet als die van een ouden kenms."
Wel mijnheer: als u dat denkt, vergist u zich toch!
O;der de massa, die mij kwamen gelukwenschen, heb
KI,ATEltOOUD.
4
,,,Zooals ik reeds gezegd beb, geschiedt het alleen UIt con ve.nance. '~Is slechts. ee~ eenvoudig bewijs van beleefdhelu dat Ik, als hUls\'nend vl'rplicht ben te geve.. Ook, begl'ijp ik je toespelingen nog niet ten v~lle. Ik gIs ~eze slechts, en zoo 'k mij niet vergis, zIJn ze van déltcaten aard. Maar dan dien ik je toch te doen opmerken dat Dora nog een kind isIN
En een mooi kind ookI Maar hier te lande is een meisje van achttien jaar geen kind meer! Trouwens ziet,Doo~~jedaar oo.k niet meer naar uit. Ik snap nu dat Je mijne toespelingen wel degelijk begrijpt!" zeide Vlasveld.
NNu ,goed, geef er. de uillegging aan, die je verkiest.
"Als Je dat tenmmste kan amuseeren lA viel van Bergen ietwat gemelijk in.
!,Laat ons maar lieve~van dit onderwerp afstappenI"
ze~de Dolkman, wel Ziende dat dit van BerKen hin-derde" doch zi~h in stilte Lij de opinie van Vlasveld aanslUitend. BIJ van Bergen schuilde iet~! Dat was thans duidelijk mel'kbaar.
~érwijl het gesprek nu over onderwerpen van ver.
schIllenden anrd wordt gevoerd, zullen wij den lijd benutten even oppenlakkig Hlet van Bergen kennis te maken.
Hij ziet er uit wat men noemt "tiré à qUltre épingles".
Zwart gerokt met wit vesl, terwijl zijn chapeau claque, waartusschen zijne witte glacé's zijn gevouwen
VÓÓl' hem op het tafeltje ligt. '
Van Bergen is dertig jaar oud, en begifiigd met een schranderen kop, waaraan hij het dan ook te danken heeft, dat bij speciaal aan den Gouverneur is toegevoegd.
Bovendien geniet hij het voorrecht tot de categorie va~,knappe mannen te behooren, wat voor menig meisJe van meerdere beteekenis is dali geestesbeaaafd.
b c i d . . C
,'t ~eldt hier geen officieele partij, en daarom is hij niet JO ambtsgewaaad, welk costuum zijn persoon nog.
meer teil goede komt.
Z9 n adellijke geboorte ligt hem als 't ware op zijn geZICht te lezen.
.. Zijn par,a, jonkheer Dielerik van Bergen, bekleedde tijdens zIJn leven, een hooge betrekking bij de Ne-derlandsche legatie in Oostenrijk.
"Uitstekend, mijnheerI ' . . ..
"Kom, schuif eens even biJ, en. laten WIJ een.s een glas "angor poef(cha~pagne) ledigen op onze Jare~:
lange vriendschap;" glOg van Velzen voort, van Bel
gen een stoel aanbiedende. .
Zouden wij' bet niet liever doen op onze lieve jubilaris de koningin van 't feest'I" hernam: van Bergen.
Wel man, haar toeten de ooren al van al de toasten en" félicitatiënI" zeide van Vel zen lachende. .. H
Ja van 't aoede kan men ook te veel kl'lJgen;
"
'...
vervol~de van Bergen. . "
"Toch vermeen ik, als huisvriend verplicht ~e ZIJn, een woordje te spreken, wat trouwens telkenjare op dez~n dag dool' mij is ~eschied." .
Een kernachtige speech volgde nll, die door de aan het tafeltje zittenden met "bravo's" en handgeklap werd beantwoord.
Als heldin van 't feest danste Dora dien avo nu veel.
Zoo kwam dan nummer zeven, een wals, aan de
beurt. 1 .
Onder dl} aanwezigen bleef het eveuwe 11Iet onop-gemerkt, dat van Bergen de.~er genoo~ twee malen met Dora, te dansen, en dat hiJ verder mema~u meer engageerde, zoodat hier en uaar de hoofden flUIsterend bij elkaûl' werden gestoken.
Van Bergen en Ollra waren echter te zeer onder den indru van 't genot, dat het dansen hun verschafte om dit op te me,ken.
Toen de dans afgeloopen . WDS en zij no~ ~en p~ar malen rondwandelden en flUIsterend met elkaar Spl.~
ken werd dit echter door Vora opgemerkt. "KIJk een~ Frans, ik geloof dat wij de attentie trekke~lil
11Wil je wel gclooven Dora, dat er thans vnj ~at over ons wordt gebabbeld? Ik ben er van overtUigd dat er reeds eenigen zijn, die hier een engagement
aan vastknoopenI" .
n't Zal, hoop ik loC~ niet w~~r zijn ~// zeHle 0.0ra verSChrikt haar arm Uit den zijnen willende tel ug-trekken wat echter door van Bergen voorkomen werd. '
Wees toch verstandig Dora1 Wat zouden ze er
" . d" . I ndel"n"I"
dàn wel van denken, 111 len Je zoo gll1g 1a .. " . Zijn hand op de hare leggende vervolgde hiJ
lang-KLATERGOUD. 7
KLATEi.GOUD.
ik u wel degelijk opgemerkt, en was uwe félicitatie mij zeer aangenaamI'
De dans ving aan. Evenals de anderen zweefden van Bergen en Dora over den dansvloer, en trokken de aandacht van velen tot zich. 't Was dan ook wel de moeite waard dit knappe paartje een blik te gunnen.
Te snel was de dans afgeloopen naar beider zin, zij wandelden nog een paar malen rond al vorens hunne plaatsen weder in te nemen.
Zeg eens, zoo vraagt ze, waarom ben ik nu meens in ,Juffrouw DoraH veranderd?H ,Te Pdja Combo, en zelfs nog kort geleden, heette ik slechts "Oora".
"Ja, maar toen was u ook nog geen achttien jaarI"
zeide van Bergen glimlachende.
"Toch zou ik voor u gaarne "Oora" willen blijvenI"
zeide zij, ,,'t Is zulk een aangename herinnering aan mijne kinderjaren, en aan de genotvolle conversatie die mijne ouuers en u zoolang onderhouden hebben."
,Op ééne voorwaardeI" zeide hij, even stiJstaanC:e.
"En die is?" vroeg zij, de oogen nieuwsgierig naar hem opslaande.
,Dat u mij voortaan ,Frans" zult noemen, en wij niet meer "u" tegen elkaar zullen spelen."
nMaar u heeft mij altijd "Dora" genoemd en ik heb u steeds met "mijnheer" aangesproken IN
,Ja, maar toen waart u ook nog geen achttien jaar!1I' herhaalde hij plagende.
"Nu goedI Maar dan heb ik ook een voorwaarde, namelijk alleen dan wanneer wij met ons beiden zijn."
"Accoord! 't zou anders trouwens wel eens stof tot gissingen kunnen geven IN zeide van Bergen.
Dora kleurde even. Zij begreep wat hij met die
"gi~singen" bedoelde. "Ik hoop niet dat hij er uit opmaakt dat ik hem tot een ü:.tieme verhouJing wil aansporen,'! dacht ze bij zich zelve.
Intus~chen waren zij tot het tafeltje genaderd, waar-aan de gastheer was gezeten. Oora loslatende maakte van Bergen een hoffelijke buiging, haar luide toevoe-gende wat echter met een blik van verstandhouding gepaard ging: "Juffrouw van Vel zen mag ik u beleefd voor de eer en het genoegen bedanken?'
NZOO, van Bergenl Wel amuseer jejenogal?lI sprak van Velzen, opstaande.
s
KLATEllGOUD. 9je nabijheid geen goed figuur te zuJIen maken wan·
neer ik uij officieele partijen de honneurs zal moeten waarnemen En Frans~" hier kwam eene lichte
trilling in haar stem. ,
Is je liefde voor mij wel groot genoeg om met al{~en nu in de eerste opwelling, maal' ook voortaan, door het u;eheele leven, mijn gebrek over het hoo~d te zien? Zou je je eerst nog niet eens een we~kWil;
len bedenken? Ik zou dit zelf ook ~aarne willen.!I Neenr Duizendmaal neenI DoraJ Nu of nOOIt!
Je" argumentf}n gaan niet op, en ik neem ze da:u'om niet voor oprecht gemeend aan! 'tZij.~ l~uler uitvluch-ten uitvluch-teneinde je uit den, voor JOu, plJnhJken toestand te :edden, waarin ik je thans gebracht heb. Het doet me leed. dat mijn aanzoek je onaangenaam getroffen
heeft./J Ir ••
"Integendeel, Frans! Ik ben er trotsch op, ze..ls zoo trotsch dat het een aanleiding zou kunnen zIJn om er gev~ar voor de toekomst in te zi~n. Mee~ n~et dat je mij onverschillig bent! ~ok Ik heb Je .~Ief Franstil zeide zij zacht "doch Ik vrees dat ~IJne liefde je op den duur niet zal kunnen bevredIgen, als je eerst tot de overtuiging bent gekomen hoe ver
je boven mij staat./I ..
"Nu weet ik genoeg!1I zeidp. van Bergen, zijnea~men
om haar heen slaande, en een kus op hare lippen drukkende waarna zij het hooM tegen zijne bol' tliet zinken, en 'beiden een oogenblik vansti~ gel~~smaakten.
Je hebt het zóó gewild FransI zeide ZIJ, het hoofd op~ichtende. Moge, het je' nooit ber.~uwen1" ,
Hiervan kan DImmer sprake zlJn! D.larvool heb ik "reeds te lan~ naar dit oogenblik verlangdI"
"Laat ons thans terugkeeren, Frans \, Men mocht ons eens missen, en ik wilde ongaame direct ruchtuaar-heid aan de zaak geven!"
"Moet het dan een geheim blij\'en? "roeg van Der-gen verwonderd.
"Slechts voor korten tijd, Frans! Toe sta me,d~t verzoek toe. Ik wenschte pa en ma eerst een weinig voor te bereiden, alvorens je officieel voor den dng komt. Ik geloof niet dat ze el' iets tegen zullen hebben. Alleen zou het verschil in leeftijd tusschen ons een argument kunnen zijnI Wat er echter ook moge gebeuren, niemand is bij machte ons voortaan
KLATEIlGOUD.
~ ~ ,
zaam: ,En indien de menschen eens juist gisten
Dora ,!" ,
Dura's gezichtje werd vuurrool tot de ooren. 't Was haar onmogelijk direct een antwoord te vinden.
Met t~rn~ergeslagen oogen schreed zij naast hem
\"ourt.. :5.:hler onuewust waarheen, liet zij zich door hem zonder eenig verzet in een zijpaadje leiden dat op zeer korten atstand verwijderd was, en waal'l~ngs men den dansvloer weder van een andere zijde kon naderen.
111 't bewustzijn dat hier iets zoude worden af"e-speeld, wat voor beiden van 't hoo~stegewiclJt \\~s
LeefJe zij over al hare leden. '
,DoraI' zeide van Bergen stilstaande en hare beide handen in de zijne nemende. "Nogmaals zoo de menschen eens juist gisten?1I '
,Is je dat ernst, FI'ans?1I vroeg zij onvast.
,Ja DoraI Reeds lang heb ik naar dezen dag ver-langd, als bij uitnemendheid geschikt voor mijn vnrigen wellsch: Je bent nu achttien jaar en dus yoor Indië geen kl~d meer. Hoevele huwelijken worden hier te lande met op dezen leeftijd, nog daar beneden geslo-tenCl 'k Zou je zoo graag voor altijd de mijne willen
noemen!" .
,Hoor eens Frans!N zeide Dora het hoofd oprichtende terwijl hare stem niet bij machte was hare ontroering te verbergen. "Je aanzoek heeft me ten zeerste
"er-rast1" 't Komt ook zoo onverwachtI"
,Heb je dan in den laatsten tijd niets aan mij
'l,un-nen rr.erken, Dora?1I .
. ,Oprecht gesproken: neen Frans! Wel is waar zijn Je bezoeken in den laatsten tijd menig.vuldiger dan voorheen; doch daar wij elktlar reeds zoo lanlTkenllen heu ik, toen wij ons hiel' te Padang mettenvoon kwampn vestigen, in deze bezoeken sleclJts een her-nieuwing der relatiën gezienlil
"Dan heb ik me beter kunnen beheerschen uan ik zelfv~rmoedde,daar ik meende, dat een ieder aan mij kon 'zlen, wat er in rr.ijn binnenste omging! Maar ik wacht nog steeds op :.tntwool'll, DOI'al"
"Weet je wel Frans dat wij met elkaar twaalf jaren in lc:~1'Lijtl \'erschillen? Dat ik nog niet de minste ervar:mg ,hel) opgedaan? D:.taruij komt nog dat ik in ontwlkkelmg zoo ver beneden je sta, dat ik Hees in
H
KEATERGOUD.
We moeten eeH korten tijd teruggaan,. ..
Eenige dagen vóór Dora's verjaar<.lag:, VlOden WIJva~
Bergen gezeten in een schomm~stoel I~ d~voorgalenJ zijner ruime en luch~ige w~m~g. ~IJ ziet. er. alles behalve opgeruimd Uit en ZIt JO diep gepelOs ver·
zonken.
Niemand heeft het ooit l<unnen ontdekk~n, zelfs niet kunnen vermoeden, dat hij 700 jong h,ii IS, reed~
zorgen heeft; en zelfs zeer drukkende. fut dusvel had hij het zorgvuldig kunnen verbergen. ..
Wanneer deze zorgen nu door eigen schuld zIJn veroorzaakt zooveel te zwaarder àoen zij hun druk, . I
gevoelen. Zoo ook hlCr. .
gevoelen. Zoo ook hlCr. .