kennis alleen tot stand kan komen door een grotere bewustwording van de buitenwereld. In Haasses boeken die over Indië of Indonesië gaan heeft zij zich
Amsterdam 7 Juni 1943/ Zeer Geachte Heer Hooykaas,/ Tot mijn grote spijt hoorde ik van mijn huisgenoten dat U/ Zaterdag ontstemd was
weggegaan. Ik was reeds enige dagen ziek/ en in de loop van de
Zaterdagmiddag liep mijn temperatuur plot-/ seling op tot 40.6, zodat ik
niet in staat was u naar behoren/ te woord te staan. Ik hoop van ganser
harte dat u wilt aan-/ nemen dat ik u op geen enkele wijze incorrect heb
willen be-/ jegenen - het was voor mijzelf ook een grote teleurstelling/
daar ik zeer veel belang stel in uw middeleeuwse spelen./ - Ik schrijf u
nu, omdat dat [sic] ik het prettig zou vinden wan-/ neer u ervan overtuigd
was dat ik uw aanbod om eventueel/ aan een van deze stukken mee te
werken, zeer op prijs heb gesteld./ Indien u u nog niet met iemand anders
in verbinding hebt ge-/ steld en u nog bereid zou zijn contact met mij te
zoeken, zou ik het zeer/ op prijs stellen wanneer ik in de loop van deze
week nog enig be-/ richt van u mocht ontvangen. Ik ben gelukkig weer
herstellende/ en zal vermoedelijk volgende week weer op de been zijn.
-Ik bied/ u mijn excuses aan voor mijn slordige schrift./ In de hoop, dat
de onaangename indruk die U Zaterdag ontvangen/ hebt hierdoor
enigszins weggenomen is,/ met de meeste hoogachting/ Hella S. Haasse
Hella Haasse in haar rol als Mariken van Nieumeghen in een uitvoering van het gezelschap Die Ghesellen van den Spele onder leiding van Ad. Hooykaas, zomer 1943. Links van haar Louis Vervoorn als de oom, rechts van haar Dio Huysmans als de paus. Een recensent van het illegale literaire tijdschrift Groei (dec. 1943) schreef dwepend: ‘[...] vooral ook door de eigen persoonlijke inleving van de jonge tooneelspeelster en dichteres Hella Haasse, als Mariken, riep het bij mij gedachten wakker, die ik tevoren nooit bevroed had, en zag ik later, in peinzende uren, het wezen dezer gedachten zo klaar voor me, tot een gave, volkomen, maar geheel persoonlijke gestalte uitgroeien, zoals ik het me tevoren nooit zou hebben kunnen voorstellen.’
Op 18 februari 1944 trouwt Haasse in Eindhoven met Jan van Lelyveld, die een onderduikbaan had bij Philips. De plechtigheid vond noodgedwongen plaats in het Van Abbe Museum, aangezien het stadhuis van Eindhoven was getroffen door een bom. Haasse had Jan van Lelyveld, student rechten, in het najaar van 1939 leren kennen, toen hij haar vroeg voor de redactie van het Amsterdamse studentenweekblad Propria Cures. In het nummer van 10 februari 1940 trad zij voor het eerst als redacteur op.
Collectie Hella S. Haasse
Op 11 november 1944 wordt het eerste kind van Jan van Lelyveld en Hella Haasse geboren; een dochtertje, Chrisje, dat jong zou sterven († 13 april 1947). ‘Ogen van ondoorzichtig blauw, die nog niets bewust zagen, kleine tot vuisten gebalde handjes altijd ter hoogte van de oren op het kussen.’ (Zelfportret als legkaart, p. 177)
Foto Pander, Leiden. Collectie Hella S.Haasse
Hella Haasse in het programma Tingeltangel onder regie van Wim Sonneveld, dat in 1945 in bevrijd Nederland werd opgevoerd. Haasse schreef alle teksten en speelde zelf ook mee in enkele sketches. Ook voor eerdere programma's van Wim Sonneveld, zoals Alleen voor dames (1943) en Opus 3 (1944), had zij al teksten geleverd. Hier is zij te zien in ‘Wij zijn komedianten’: ‘Wij zijn reizende komedianten/ En wij trekken van land tot land,/ Niemand kent zulke zwervende klanten/ Nergens staat onze naam in de krant./ Wij bezitten niets dan deze wagen / vol vodden en blikken tooi/ Een plankier, een paar houten schragen,/ de acteurs zijn van schamel allooi
[...]’ Naast Haasse en Sonneveld bestond het gezelschap uit Kees Brusse, Albert Mol, Truuk Doyer, Eri Rouché, Conny Stuart en Sophie Stein.
Foto Ytzen Brusse. Collectie Theater Instituut Nederland
Aanplakbiljet voor het programma Tingeltangel van het cabaret van Wim Sonneveld, dat op vrijdag 16 november 1945 in het Amsterdamse Leidscheplein Theater in première ging. Wim Bijmoer, die ook de decors, silhouetten en kostuums voor het programma verzorgde, was de ontwerper van het affiche. Wim Hora Adema besprak het programma op 19 november 1945 in Het Parool. Zij was er minder positief over dan over de vorige programma's: ‘Het verschil in opvatting tusschen den regisseur Wim Sonneveld en de schrijfster der teksten, Hella Haasse, schijnt met elk programma groter te worden. Waar Sonneveld steeds verder afdaalt naar het amusement zonder meer, schijnt Hella Haasse het in een toenadering tot het tooneel te willen zoeken, en beiden drijven in hun streven niet alleen steeds verder van elkaar, maar ook van het cabaret af. Bovendien wordt de afwezigheid van een leidende gedachte, het ontbreken van een bezielende idee, elke keer hinderlijker.’
Hella Haasse en Kees Brusse in ‘Schemering aan boord’ uit Verre Reizen, het programma waarmee het cabaret van Wim Sonneveld in het seizoen 1946-1947 door het land trok. De man tracht hier contact te leggen met de vrouw, die zeer terughoudend reageert. Wanneer hij haar ten dans vraagt, weigert zij. Als hij vervolgens wegloopt om een glas limonade voor haar te gaan halen, strompelt zij (mank) snel het dek af. De teksten in dit programma waren opnieuw afkomstig van Haasse, het decor was van de hand van Wim Bijmoer.
Foto Ytzen Brusse. Collectie Theater Instituut Nederland
Naast haar medewerking aan het cabaret van Wim Sonneveld leverde Hella Haasse ook teksten voor de programma's van Cor Ruys, zoals Cabaretrevue Corveetjes (1945/1946) en Cabaretrevue
Zeegeruys: Van toen en thans (1945/1946). Hier staat het gezelschap van Cor Ruys bij de ingang
van een theater in Scheveningen. V.l.n.r. Willy Ruys, Anton Ruys, Conny Stuart, Jan Teulings, Mary Dresselhuys, Cor Ruys, Hella Haasse en Jan den Hartog.
Foto fotobureau Meijer, Den Haag. Collectie Hella S. Haasse
Strooibiljet voor het voordrachtsprogramma Balladen en Legenden, een bewerking van Nederlandse, Engelse en Franse balladen van de twaalfde tot de zeventiende eeuw, waarmee Hella Haasse vanaf 8 december 1946 optrad. Wanneer in bet voorjaar van 1947 haar dochtertje overlijdt, staakt zij de voorstellingen. Balladen en legenden verscheen in 1947 bij uitgeverij Querido in boekvorm.