41 De journalist moet zich daarom bewust zijn dat het produceren van journalistieke producties en

de omgang met de burger door de digitalisering en de komst van sociale platformen is

veranderd. Journalisten hebben door de digitalisering niet meer het alleenrecht om de toegang te bewaken tot het publieke debat (Meester, 2016). Volgens Mark Deuze moeten journalisten qua productie wennen aan het feit dat het vertellen van verhalen in de media een gedeelde activiteit is. In Bardoel en Wijfjes( 2015) schrijft hij:

Om aandacht te krijgen voor de professionele verhalen van de journalistiek – om zichtbaar te worden in het dagelijkse klikrondje van mensen door hun (al dan niet sociale) media – zullen journalisten onderdeel moeten worden van het gesprek dat de samenleving met zichzelf heeft (vrij naar James Carey, 1989). (p. 217)

De journalistiek moet volgens Nico Drok ook meer dan ooit tevoren, deel uitmaken van de relaties die een samenleving of gemeenschap maken – en deze relaties ontspruiten aan, worden gevormd door en krijgen leven via media (Bardoel & Wijfjes, 2015, p.255).

van journalist naar vlogger

De twee werelden komen dus met elkaar in aanraking, maar elkaar begrijpen doen ze niet altijd. In hetzelfde radiofragment van ‘De Spreekbuis’ van BNR Nieuwsradio op 5 oktober 2016 zei Tom Kellerhuis nooit naar YouTubers-vloggers te kijken. Maar columniste Marianne

Zwagerman vond juist dat alle journalisten moeten gaan vloggen.

Of alle journalisten dat daadwerkelijk moeten gaan doen zoals Zwagerman zegt valt te

betwijfelen. Net zoals of alle vloggers journalist moeten en vooral willen worden. De journalist moet dit wel willen en je moet ook iets te vertellen hebben. Deze tweede ontwikkeling, van journalist naar vlogger, zie je wel steeds meer ontstaan in het medialandschap.

Een goed voorbeeld hiervan zijn de campagne- en de formatievlogs van politiekverslaggevers van de NOS: Joost Vullings, Vincent Rietbergen en Xander van der Wulp. De formatievlog is een weekvlog waar de drie politiekverslaggevers de ontwikkelingen rondom de formatie op een vloggende manier vastleggen. Het is een combinatie van humor en inhoud over de politieke ontwikkelingen. In formatievlog veertien is bijvoorbeeld te zien hoe de heren de temperatuur meten aan de stadhouderskamer kant van de Tweede Kamer en wat er gebeurd als Vincent Rietbergen de thermometer laat liggen en de marechaussee erbij komt (Vullings, Rietbergen en Van der Wulp, 2017). Daarnaast analyseren de drie heren de formatiegesprekken en worden er quotes uit andere NOS fragmenten er tussen geknipt. Op deze manier probeert NOS een jongere doelgroep te bereiken met politiek nieuws.

Hoewel niet alle traditionele media enthousiast zijn over de vlogvorm slaat bijvoorbeeld de formatievlog wel aan. In het actualiteitenprogramma Jinek wordt deze vlog wel besproken (Jinek, 2017)

subjectief

De komst van het internet en van Web 2.0 heeft ervoor gezorgd dat de burger meer vrijheid heeft gekregen om zijn eigen verhaal te kunnen vertellen. Daarnaast voorziet Web 2.0 in onze individuele behoeften. De komst van sociale media heeft hierin ook een bijdrage geleverd. Producenten kunnen nu één-op-één contact krijgen met de doelgroep. Dit kan bijvoorbeeld al door het versturen van een notificatie op Twitter om zo de consument persoonlijk aan te spreken (Reynaert & Dijkerman, 2012, p. 135).

Met de komst van het vloggen kan de journalist hier meer gebruikt van maken en kan het een manier zijn om jezelf als journalist te laten zien. Daarvoor moet een journalist geloven dat honderd procent objectiviteit, zoals Wijnberg (2017) het beschrijft als: ‘geen standpunt

43

Journalistiek is een beroep, waarbij journalisten vanuit een bepaald ideologie te werken gaan. Deze ideologie wordt bepaald door de journalistieke cultuur en de persoonlijke keuze die de journalist maakt. Het is daarom van belang om als journalist te weten door welke ‘bril’ jij naar de wereld kijkt en bij ieder journalistiek verhaal na te denken welke werkwijze je wilt

toepassen, hoe je met mensen omgaat en bewust te zijn van de machtspositie die je hebt. Journalisten voorzien in de behoefte van betrouwbare informatie en motiverende verhalen die elke samenleving per definitie heeft, en zeker de complexe en verstedelijkte samenleving. En juist door de globalisering en verstedelijking neemt de behoefte aan journalistiek volgens Snel alleen maar toe (Snel, 2016, p.9).

Objectieve journalistiek, gedefinieerd als ‘geen standpunt innemen’ of ‘geen mening hebben,’ bestaat niet en is precies het omgekeerde van wat de grondleggers ermee beoogden: het klakkeloos vertolken van wat machthebbers vinden. Door het standpunt ‘aan het publiek’ te laten, reduceer je journalistiek letterlijk tot persbericht van de gevestigde orde: een reproductie van de communis opinio onder elites (Wijnberg, 2017).

Chris Hedge pleit daarom voor een verslaggeving die zich baseert op commitment en recht, voor journalisten die betrokken durven zijn en zaken als onrecht en machtsmisbruik bij hun naam durven noemen. Die durven kiezen voor hun publiek en niet voor andere belangen (Snel, 2016, p.36).

Doordat de journalistiek en de vlogwereld met elkaar in aanraking zijn gekomen zijn twee ontwikkelingen gaande in het medialandschap. De eerste is dat de journalistieke wereld iets ‘moet’ met de vlogwereld en daarom YouTubers en vloggers inzet voor journalistieke producties. Een andere ontwikkeling die we zien is dat journalisten gaan vloggen.

Journalisten zullen qua productie moeten wennen aan het feit dat het vertellen van verhalen in de media een gedeelde activiteit is. Om aandacht te krijgen voor de professionele verhalen van de journalistiek – om zichtbaar te worden in het dagelijkse klikrondje van mensen door hun (al dan niet sociale) media – zullen journalisten onderdeel moeten worden van het gesprek dat de samenleving met zichzelf heeft (vrij naar James Carey, 1989). Daarnaast moet de journalistiek volgens Nico Drok, meer dan ooit tevoren, deel moeten uitmaken van de relaties die een samenleving of gemeenschap maken – en deze relaties ontspruiten aan, worden gevormd door en krijgen leven via media (Bardoel & Wijfjes, 2015, p.255).

45

Met journalistiek vloggen kun je op twee manieren filmen. De eerste is de selfiestand. Dit shot noemen we een two-shot. De journalist en de geïnterviewde zijn beiden op beeld te zien, waardoor de interactie tussen de twee personen wordt vastgelegd. Daarbij houdt de journalist de camera in de hand en dient de camera als derde persoon, of wel de kijker.

Gillissen: ‘Normaal gesproken kijkt de geïnterviewde naar de persoon die naast de camera staat. Dan ben je meer een toeschouwer en nu ben je meer deelgenoot van het gesprek. Je ziet de interactie tussen twee personen, je ziet wat daar gebeurd en daarmee blijft het minder op afstand staan.’

Verder sta je tijdens het filmen in selfiestand fysiek dicht bij elkaar, waardoor er een andere sfeer ontstaat. Een journalist die op pad is met een grotere camera en microfoon kan volgens de respondenten in vergelijking met de vlog intimiderend overkomen.

Van der Graaf: ‘Tijdens het filmen op Koningsdag sprak ik een vluchteling en zij begon allemaal grapjes te maken. Ze zei bijvoorbeeld: ‘jullie zeggen altijd dat ik zo goed Nederlands spreek’. Volgens mij had ze dit niet tegen mij gezegd als ik daar met een grote camera en microfoon stond. Het was meteen lachen en gezellig.’

Een voordeel van de selfiestand is dat je kunt spelen met afstand. Dit is in figuur veertien hieronder goed te zien, waar redacteur Mastebroek wijst naar de route die hij moet volgen. Figuur 12. [Toerisme op Lesbos]. Printscreen

YouTube, 2017, geraadpleegd van

https://www.youtube.com/watch?v=lxmGoH0BjOM &t=38s

Figuur 13. [Tirza tijdens Koningsdag in Tilburg]. Printscreen YouTube, 2017, geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=ehfjQ9pFd1M

Figuur 14. [Pelgrimstocht naar Assisi]. Printscreen YouTube, 2017, geraadpleegd van

46