Deltalinqs is de ondernemersorganisatie voor de Rotterdamse haven en industrie. Het havenbedrijf Rotterdam zou je kunnen zien als de huur baas, de bedrijven zijn de huurders en wij zijn de huurdersvereniging. In die zin behartigen we voor 80-90 procent dezelfde belangen als het havenbedrijf, maar waar het gaat om kosten en tarieven en Rijks specifieke onderwerpen, zoals grenscontroles of logistieke zaken dan doen we dat afzonderlijk van het havenbedrijf. Wat je feitelijk ziet is dat het havenbedrijf een ontzettend groot bedrijf is met 1200, 1400 man en wij een vrij klein bureau hebben met een staf van 6, 7 mensen. Dat geeft aan dat je bepaalde keuzes moet maken en accenten moet leggen. Het klopt inderdaad dat ik mij met infrastructuur en bereikbaarheid bezig houd. Voor een deel zijn dat vaak de onderlinge contacten met bedrijven en naar stakeholders toe en als lobby naar de overheid. We participeren in een aantal trajecten als het gaat om infrastructuur.
Ik vertel globaal wat onze ervaringen zijn
Wij hebben in feite een onafhankelijke rol, want wij behartigen de belangen van het bedrijfsleven. Mijn ervaring is, omdat ik ook bij het havenbedrijf heb gewerkt, doordat er een aandeelhoudersconstructie zit bij bijvoorbeeld het Havenbedrijf, contacten op voorhand al vaak iets informeler zijn. Als er beleid tot stand komt zie je dat zij dichtbij het vuur zitten en primair worden betrokken en dus ook sneller onderdeel daarvan uit maken. Dat kan je ook subjectief gekleurd zien, maar in feite zie je dat die organisaties dichter op het Rijk zitten. Wat de keerzijde daarvan is, is dat ze niet altijd de vrijheid hebben om vanuit de markt standpunten in te nemen. Je ziet bijvoorbeeld bij het Havenbedrijf op het spoordossier waar wij heel hard zeggen dat een bepaalde spoorlijn moet komen, moeten zij rekening houden met factoren waar de minister ook rekening mee moet houden. Dat zegt iets over de lobby, maar ook over de stelligheid waarmee je dingen kunt inzetten. Wat je ziet is dat onze lijnen met de overheid best wel goed zijn, maar je ziet ook een aantal dingen waar we ons zorgen over maken. Wat denk ik goed gaat is dat we tijdig betrokken worden bij Rijksbeleid. Met name participatietrajecten. Neem als voorbeeld de Blankenburgtunnel die hier wordt aangelegd. Daar zijn we al in een vroegtijdig stadium net als andere stakeholders aangehaakt. De wet Elverding, of in ieder geval het proces heeft het er makkelijker op gemaakt om aan de voorkant te trechteren en dan sneller toe te werken naar een definitief ontwerp. Dus daar zijn we positief over dat de besluitvorming op een goede manier is vormgegeven. De wettelijke trajecten zitten wij goed in, zoals structuurvisies, planbesluiten, definitieve structuurvisies, etc. Ik denk dat het best goed gaat en we ook alle ruimte krijgen om die inspraak te geven. Wat je wel ziet is dat wij ons wel in een specifieke markt begeven, namelijk de haven, en als je dat nazoekt kan je vinden dat onze voorzitter en directeur de laatste tijd ook wat interviews hierover hebben afgegeven, we maken ons wel zorgen over de kennis die er bij het ministerie is over deze specifieke markt. Daarom hebben we gezegd maak bijvoorbeeld een apart deltaplan. Kijk daar op een goede manier naar en zet er ook specialistische mensen met kennis op. Het is goed dat we bij allerlei trajecten betrokken worden en soms ook wel tot een beetje irritatie dat ik weer in een structuurvisie traject zit. Dat maakt het er niet altijd makkelijker op om een punt te maken. Vaak heb ik zoiets, haal even de
onderzoeken erbij die al eerder zijn gedaan en breng eerst je feiten op orde voordat je weer de markt gaat consulteren.
Als je naar de structuurvisie kijk. Die dateert alweer uit 2012 en er zijn al een hoop zaken gebeurt in de tussenliggende periode. We hebben ook vaak met forse conjectuur bewegingen te maken waarvan ik vind dat je als ministerie snel op moet kunnen anticiperen. Je ziet natuurlijk bij het MIRT daar liggen de gelden tot 2028 vast. Daar is nu afgelopen week wel 2 miljard extra op toegezegd zodat we tot 2030 daar wel mee verder kunnen, maar wat ons betreft in deze tijd van snel opvolgende ontwikkelingen zouden we wel wat meer flexibiliteit willen zien.
Bij individuele projecten gaat het hartstikke goed. Ik heb vaak met structuurvisies het idee dat we vaak met elkaar het wiel opnieuw zitten uit te vinden en we iedereen te vriend willen houden en zo veel mogelijk in een visie op willen schrijven, terwijl ik denk concentreer je nou echt op de punten waar de economie zich op concentreert en dat vinden we vaak in ons polderland nogal lastig volgens mij.
Hoe komen de uiteindelijke documenten overeen met de participatierondes?
Sommige trajecten worden inderdaad niet goed meegenomen in het uiteindelijke document. Een voorbeeld is het themesweg tracé. Je stuurt een zienswijze in op het concept wat er ligt. Dan wordt er een prachtig boekje gemaakt met het Nota van Antwoord daarin vormgegeven en feitelijk wordt in dat ding heel weinig antwoord gegeven. Op alles wordt gezegd, dit wordt onderzocht of valt niet binnen de scoop, Dat doet je soms wel eens afvragen waarom we een zienswijze insturen als dit allemaal wordt af geserveerd. Aan de andere kant is het ook wel weer zo dat een zienswijze insturen ook puur een manier is om zichtbaar te zijn en serieus in het verdere traject te worden genomen. Als je niks stuurt lig je er al snel af. Een voorbeeld: natuurmonumenten was ten tijden van de planvorming rondom de blankeburg tunnel niet tevreden met hoe het proces verliep en die hadden allerlei bezwaren tegen, transparantie en de manier waarop er omgegaan werd met belangen. Die zijn toen uit het publieksparticipatietraject gestapt, maar dat maakt het vervolgens wel nog heel lastig om recht van spreken te hebben als je verder in het traject komt. Dan wordt er gezegd: sorry, maar u heeft zich teruggetrokken en nu bent u wel erg laat met het inbrengen va neen aantal zaken. Ik dnek dus dat het wel cruciaal is om in een traject te participeren.
Worden jullie op een bepaald moment benadert om te participeren, of zijn jullie hier zelf actief in?
Wat heel hip natuurlijk is tegenwoordig dat er op ieder project een omgevingsmanager zit. Dat is natuurlijk wel de manier dat je een aanspreekpunt hebt die contact onderhoud met de bedrijven en stakeholders en de signalen kanaliseert. Vaak gaat het op een manier dat of via het havenbedrijf of we worden direct benaderd met het bericht dat er een belangrijk project gaande is in het gebied. Dan worden we vaak gecontacteerd en hebben we een gesprek of telefonisch en dan kijken we wat de meest handige wijze is om input op te halen. En als het wat algemener is dan doen we dat zelf. Dan ga ik als adviseur aan de slag met het Rijk en als het gaat om de
112
inventarisering van behoefte van bedrijven dan organiseren we soms een bedrijventafel of een andere manier geven we vorm. We zijn hiermee wel afhankelijk van de overheid of we weet hebben van bepaalde projecten en of we ruimte krijgen om input te leveren. Rijkswaterstaat komt bijvoorbeeld af en toe in commissievergaderingen bij ons langs en geven ze een update over de gang van zaken en kunnen zij direct input bij hun aanleveren.
Hebben jullie wel eens gemerkt dat jullie te laat worden aangehaakt?
Dat gebeurt ook en daar zijn we ook wel kritisch op, maar wat je ziet is dat een overheidsorgaan een veelkoppig monster is dus niet alle afdelingen communiceren altijd even zorgvuldig met elkaar en dan krijg je dat je ergens het gesprek voert, maar dat het niet helemaal doorgevoerd wordt. Ze proberen dat natuurlijk wel te voorkomen. Maar het komt ook voor dat de communicatie met het bedrijfsleven in de beginfase niet goed verloopt. Dan krijg je veel irritatie waar dan geen antwoord op komt, dus dat moet je samen dan anders op gaan zetten. Van te voren moeten er goede afspraken gemaakt worden: wat gaan we betekenen, wat is de doorlooptijd, hoe gaan we daar de berichtgeving over doen, etc. De verbreding van de A15 is een voorbeeld waar dit goed is gegaan.
Hebben jullie al berichten gehad om te participeren aan de NOVI?
Nee, ik nog niet. Een collega van mij houdt zich bezig met milieuzaken. Die zit hier in. Vind u het belangrijk dat marktpartijen invloed hebben op Rijksdocumenten?
Ja dat vinden we heel belangrijk. Aan de andere kant gaf ik net al aan dat wij als zeehaven wel een heel specifiek belang hebben en je ziet ook wel dat daar apart ruimte voor wordt gemaakt. We hebben vorige week toevallig een mainportnotitie ingediend vanuit VNO-NCW wat el weer gaat dienen als nieuwe input voor het beleid. Wij hebben dus wel meerdere manieren om onze input aan te leveren, waardoor je niet alleen afhankelijk bent van de Structuurvisie. Alhoewel dit wel het kader aangeeft waarbinnen we werken, dus het is zeker belangrijk om de voor ons belangrijke punten daarin opgenomen te zien.
Hoe behartigen jullie de belangen van de bedrijven in de haven wanneer jullie participeren?
We doen dit op een aantal manieren. Toevallig hebben wij begin dit jaar onze strategische agenda gepresenteerd. We zijn eerst zelf als bureau gaan schrijven en toen rondetafels met onze achterban gedaan en daarmee kom je tot een soort beeld van de toekomst dat wij als ideaal zien. Daar proberen we aan te werken. Dat is de ene kant. Aan de andere kant monitoren wij wet en regelgeving voor een groot deel en dan vervolgens kijken wat dat voor onze achterban betekend. Enerzijds halen we op wat idealen zijn en waar we ons op in zetten en aan de andere kant proberen we iets verder te kijken dan bedrijven doen in hun bedrijfsvoering om te bezien wat straks impact gaat hebben en bespreken met ze hoe we het beste daarmee om kunnen gaan.
Zien jullie het geleverde werk daadwerkelijk terug in het uiteindelijke document?
In coalitieakkoorden en regeringsakkoorden zie je altijd benadrukt dat de positie van de mainport belangrijk is en dat is wel een zorg die we altijd uiten dat het goed is dat het erin staat, maar wat gaan we vervolgens met elkaar doen? Ja, het is zaak om onze ideeen er goed in te krijgen en dat lukt ons ook redelijk vaak. Maar wat je ook ziet is dat je van meerdere lagen afhankelijk bent. Je ziet ook nog wel eens voorkomen dat in de structuurvisie op een bepaalde manier iets opgeschreven wordt maar in praktijk dat toch niet helemaal zo uitkomt zoals je had gehoopt of had opgeschreven.
Wordt er tijdens het participatieproces gecommuniceerd welke input er daadwerkelijk opgehaald is?
Ja dat gebeurt over het algemeen heel goed. Daar kan je de overheid complimenten op geven. Er worden altijd verslagen gemaakt van bijeenkomsten, conceptstukken worden met ons gedeeld en daar kunnen we op reageren en je ziet zelfs met web teksten dat we soms meeschrijven. In die zin verloopt dat goed. Met de input doen ze wat mee dat schrijven ze op, maar dan is het wel de vraag wat doen ze er echt mee en dat is voor ons eigenlijk nog een belangrijkere stap, want ik heb ook talloze rapporten in de bureaula zien verdwijnen. Het is lastig te meten in hoeverre er na het opstellen van een document terug gecommuniceerd wordt om verdere stappen te ondernemen. Het havenbedrijf heeft een havenvisie 2030 gemaakt waarin heel duidelijk alle stakeholders worden benoemd en daar is ook een uitvoeringsagenda aan gekoppeld met wie welke taak doet. Daar is gelabeld waar is het Rijk voor verantwoordelijk, wat doet het havenbedrijf zelf. Je ziet toch dat dat vaak dingen zijn die toch al lopen of gebeuren, maar je ziet ook een aantal dingen verzanden, omdat het zo’n kluwen aan acties is dat het uiteindelijk toch niet wordt uitgevoerd.
Heeft dit invloed op het participatieproces aangezien dat erg veel tijd kost, maar niet altijd oplevert wat word beloofd?
Dan kom je wel weer een beetje terug op waar we begonnen in het gesprek. Je moet wel meedoen om invloed te houden en serieus genomen te worden. We participeren toch uiteindelijk wel weer, maar er zijn meerdere brancheorganisaties actief, dus we verdelen ook regelmatig de krachten. Je ziet dus wel slimme samenwerkingen, zoals gezamenlijk een brief sturen.
114