Maatschappelijke ondersteuning
2. Inwoners kunnen gezond leven in een gezonde leefomgeving
De GGD Noord Oost Gelderland voert de taken van de Wet publieke gezondsheidszorg zodanig uit dat iedereen een gelijke kans heeft op een optimale gezondheid. De GGD adviseert gemeenten bij vraagstukken en beleidsontwikkeling waar de volksgezondheid een rol speelt.
Wat hebben we bereikt in 2020?
De GGD Noord Oost Gelderland heeft in 2020 de taken van de Wet publieke gezondheidszorg
uitgevoerd en adviezen uitgebracht bij vraagstukken. De coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat meeste werkzaamheden in het kader van de bestrijding van het coronavirus hebben gestaan. Voor veel taken van de GGD heeft dat weinig inhoudelijke, maar wel enkele praktische gevolgen gehad. Een aantal van de taken is getemporiseerd of anders ingevuld.
2.1 Bevorderen volksgezondheid
Prestaties
Wat hebben we gedaan in 2020?
2.1.2 Voorkomen dat jongeren beginnen met roken
Toelichting Vanwege de Corona uitbraak waren scholen gesloten en waren preventielessen op middelbare scholen niet mogelijk. De meeste rokers begonnen voor hun 18e jaar. Wat het effect is van de sluiting van het VO op het (beginnend) rookgedrag van jongeren is onbekend.
2.1.1 Verbeteren gezondheid van inwoners met een lage sociaal economische status
Toelichting De uitbraak van het Corona virus is een ernstige bedreiging van de volksgezondheid. De GGD NOG heeft sinds de uitbraak fors ingezet op bestrijding van het virus. Voor het testen, bron- en contactonderzoek en vaccineren is een projectorganisatie neergezet.
Daarmee zijn de reguliere GGD werkzaamheden weer grotendeels mogelijk. Uit onderzoeken is het beeld ontstaan dat inwoners met een lage sociaal economische status zwaar getroffen worden door de Coronacrisis.
Nieuwe ontwikkelingen
Op peil houden uitvoeringsbudget volksgezondheid (Voorjaarsnota 2019)
Toelichting Het budget is in de MPB 2020-2023 op peil gebracht. Door de corona maatregelen is de uitvoering helaas niet volledig gerealiseerd.
Volksgezondheid (Voorjaarsnota 2019)
Toelichting De Coronacrisis legt veel activiteiten stil of zet de rem erop: beweegaanbod, rookvrije generatie, alcoholpreventie, gezondheidsregisseur (nieuw), netwerksamenwerking gecombineerde leefstijlinterventie, positieve gezondheid in dienstverlening. Veel preventie activiteiten voeren wij tenslotte uit op fysieke locaties die geheel gesloten zijn geweest zoals scholen, sportscholen, zwembaden, sportverenigingen. Daarnaast werken wij samen met organisaties die druk bezig zijn (geweest) met coronabestrijding of de effecten daarvan, met de GGD als belangrijkste partij. Deze organisaties hebben hierdoor geen tijd kunnen besteden aan onze gezamenlijke ambities.
Effectindicatoren
Trendanalyse
Rapportcijfer beleving eigen welzijn door Apeldoornse burger
We zien dat het rapportcijfer beleving eigen welzijn door Apeldoornse burgers constant behoorlijk hoog is (rond een 8).
Lessons learned
Het jaar 2020 is gekenmerkt door de Coronaepidemie en heeft veel impact gehad op de onderwerpen uit programma 7. Vanaf maart 2020 zijn huisbezoeken nagenoeg niet fysiek uitgevoerd maar is telefonisch contact opgenomen met inwoners die een melding bij het Wmo loket indienden. Er is veel gevraagd van mantelzorgers en de veerkracht van de samenleving..
De veerkracht van de samenleving is groot gebleken, daarnaast heeft deze crisis geleerd dat de zorg-, en welzijnsorganisaties ons en elkaar goed weten te vinden en de samenwerking
hierdoor een extra impuls heeft gekregen. Ook zal dit in 2021 nog lang effect hebben.
COVID-19
Ook binnen dit programma zijn de effecten van de coronacrisis met de bijbehorende maatregelen zichtbaar. Samen met onze partners spanden wij ons in om de negatieve gevolgen daarvan te beperken. Voor cliënten betekende dit dat we afspraken maakten met de zorgaanbieders om de hulpverlening, passend binnen de RIVM-richtlijnen, zo veel als mogelijk (alternatief) doorgang te laten vinden. Helaas betekende dat niet dat alle zorgverlening uitgevoerd kon worden. Om het
zorglandschap in stand te houden, boden we de zorgaanbieders een continuïteitsregeling aan waarbinnen zij gemiste omzet konden compenseren. Voor de vervoerders troffen wij daarbij een specifieke regeling. Ook stelden wij een regeling open waarbinnen de zorgaanbieders en vervoerders hun meerkosten door Corona konden declareren. Voor beide regelingen sloten wij aan bij de
landelijke richtlijnen. Op het gebied van de opvang zorgden wij ervoor dat de locaties voldeden aan de 1,5 meter-richtlijn. Dit betekende het inrichten van extra capaciteit. In NOG-verband werd daarnaast een speciale isolatie-locatie ingericht. Deze is uiteindelijk niet gebruikt voor dak- en thuislozen maar voor bewoners van het AZC.
Toprisico's
Nr Risico omschrijving Kans Bedrag Effect I/S Indicatie top-risico Financieel
niet-financieel 761 Financiële consequenties in MPB
opgenomen tekorten en volume- en prijsontwikkeling ontwikkeling Wmo worden onvoldoende door de maatregelen opgevangen
70% € 5.000.000 € 7.000.000 S
Risicogebeurtenis: Onze budgetten voor maatschappelijke ondersteuning zijn ontoereikend voor de kosten die wij maken. De volumegroei van de afgelopen jaren zet zich meerjarig voort. Met name de aanzuigende werking van het zogenaamde abonnementstarief leidt tot oplopende tekorten. In 2020 is de volumestijging lader dan geraamd, onduidelijk is of dit het gevolg is van Corona of dat de stijging zich stabiliseert. Door de CAO-ontwikkeling valtde indexatie hoger uit dan waarmee in onze gemeentelijke begroting wordt gerekend.
Bovendien is het onzeker wat het structurele effect zal zijn van de Corona crisis die zich in 2021 voortzet.
Beheersmaatregelen
* Effectieve en efficiënte (samenwerkings)afspraken maken met regio gemeenten op het vlak van inkoop, informatievoorziening, monitoring en verantwoording. Hier versterken wij onze rol als opdrachtgever en kunnen wij met zorgaanbieders een zo goed mogelijke prijs-kwaliteit-verhouding overeenkomen. We zetten in op toezicht en handhaving bij instellingen om misbruik van middelen te voorkomen.
* Uitvoering van de in de MPB 2020-2023 opgenomen maatregelen ten aanzien van de WMO. Waarbij de focus ligt op het verbeteren van de toegang, het inzetten van het voorliggend veld (algemene
voorzieningen) en het aanspreken van inwoners op hun eigen mogelijkheden. Beoordelen welke inwoners een beroep zouden moeten doen op de WLZ i.p.v. de WMO. Deze maatregelen worden deels bemoeilijkt omdat t.g.v. Corona geen huisbezoeken of face-to-face keukentafelgesprekken mogelijk zijn.
* Actieve bestuurlijke en ambtelijke lobby gericht op een toereikende rijksvergoeding en/of bijsturing op het abonnementstarief voor het zorgdomein. Lobby via VNG en G32 richting het rijk. Actieve samenwerking met andere gemeenten en zowel de lokale als regionale belangen zo duidelijk mogelijk naar voren brengen.
1441 Nieuw verdeelmodel rijksbijdrage
beschermd Wonen 50% € 6.000.000 € 6.000.000 S
Risicogebeurtenis: Vanaf 2015 zijn de rijksmiddelen verdeeld over de regie gemeenten beschermd wonen op basis van het historische verdeelmodel. Apeldoorn is regiegemeente voor de regio Oost Veluwe. Met ingang van 1 januari 2023 worden de rijks budgetten Beschermd Wonen objectief over gemeenten verdeeld.
Apeldoorn heeft historisch gezien veel zorginfrastructuur. Als gevolg van het afschaffen van het historische verdeling en de invoering van de objectieve verdeling loopt Apeldoorn een fors financieel risico.
Berekeningen die wij eerder maakten, laten een maximaal risicobedrag zien van € 20 miljoen. Op moment van afronding van de jaarrekening 2020, zijn nadere gegevens over het nieuwe verdeelmodel gepubliceerd.
De analyse daarvan vindt nog plaats, eerste beeld is dat de eerdere inschatting van € 20 miljoen een reële is geweest.Om de continuïteit van hulp en ondersteuning van cliënten (het betreft zeer kwetsbare inwoners) te kunnen borgen is afgesproken (door VNG en ministerie VWS/BZK) om het objectief verdeelmodel voor Beschermd Wonen een periode van 10 jaar in te voeren. Dit betekent dat het financiële risico jaarlijks met € 2 mln oploopt.
Beheersmaatregelen
* Verkennen nieuwe aanbesteding met beperkt aantal aanbieders en nieuwe productstructuur. Invoeren kostenbesparende maatregelen zoals het invoeren van een budgetplafond. Dit wordt als optie
meegenomen in het nieuwe Ontwerp Beschermd Thuis 2030. Begin 2021 wordt dit Ontwerp in de regio Oost-Veluwe in de besluitroute gebracht. Het nieuwe Ontwerp Beschermd Thuis heeft betrekking op de gehele keten van zorg in de GGZ binnen de Zvw. Wlz en WMO waar Beschermd wonen een onderdeel van is.
* Actieve bestuurlijke en ambtelijke lobby vanuit de VNG richting ministeries. Als gevolg van deze lobby is een invoering van objectieve verdeelmodel niet ineens per 2021 maar vanaf 2023 in een periode van 10 jaar voorgesteld.
Totaal € 13.000.000
* Als het risico structureel is, wordt het financieel gevolg verdubbeld (zie toelichting in hoofdstuk 4.1.2.2)
Samenvatting verschillen programma
Diverse budgetten laten afwijkingen zien. Veelal betreffen dit voordelen. Een belangrijk – eenmalig - nadeel is een wijziging van verwerking van de eigen bijdragen die we via het CAK ontvangen. We mogen deze nog te ontvangen eigen bijdragen niet meer aan het afgelopen boekjaar toerekenen maar moeten die in het jaar van ontvangst verantwoorden. Het gaat bij elkaar om een bedrag van
€ 1,2 miljoen die we nu niet in 2020 maar in 2021 zullen verwerken.
Voordeel Algemene voorzieningen
Er is een voordeel van € 1,3 miljoen op de algemene voorzieningen Wmo. Er is beduidend minder aanspraak gemaakt op de mogelijkheid om talent- en oriëntatieplekken te organiseren. Dat heeft een voordeel opgeleverd van € 300.000 en is een direct gevolg van de corona maatregelen. Omdat we vanaf 2021 die plekken onderbrengen in het programma Apeldoorn Werkt Mee hebben daar geen inzet gepleegd op het actief onder de aandacht brengen van de mogelijkheden.
Voor diverse organisaties is de subsidie 2018 lager vastgesteld. Bij elkaar opgeteld hebben we in totaal een kleine € 700.000 teruggevorderd. De terugvordering heeft vooral te maken met een lagere inzet door de instellingen of met inkomsten uit de WLZ voor diezelfde gesubsidieerde activiteiten. In een aantal gevallen, tot een bedrag van € 60.000, zijn de activiteiten niet uitgevoerd. Doordat de definitieve beslissing in 2020 is genomen, komt de terugvordering ten gunste van het resultaat van dit jaar.
Tenslotte is het budget dat we beschikbaar hadden voor inwonerinitiatieven en voor aanvullende voorzieningen niet volledig benut, waren de uitvoeringskosten lager dan het budget en was er een onderbesteding op de budgetten voor welzijnsaccommodaties.
Voordeel: wijkteams
Eén van de maatregelen om de tekorten binnen het sociaal domein terug te dringen is het afschalen van de sociale wijkteams (SWT). Het is de bedoeling om de inzet vanuit het SWT meer te beperken tot de echt ingewikkelde casussen, multiproblem. In 2020 begonnen we daar al mee en maakten een efficiencyslag. Dat leidde tot een besparing van ruim € 500.000.
Voordeel: Wmo
Op de uitgaven voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning is er per saldo een voordeel van € 1,5 miljoen ten opzichte van de opgehoogde begroting. In hoofdlijn bestaat dit bedrag uit de volgende onderdelen:
• Verstrekking hulpmiddelen: voordeel € 400.000
• Huishoudelijke Hulp: voordeel € 700.000
• Begeleiding voordeel € 1.600.000
• Verblijf / beschermd wonen nadeel € 1.200.000
In de genoemde voordelen is een duidelijk effect van Corona zichtbaar. In het 1e kwartaal 2020 zagen we nog een toename van het aantal cliënten Huishoudelijke hulp en begeleiding. Daarna ontstaat door Corona een grillig verloop van afvlakkende groei en soms ook daling van het aantal cliënten. Pas vanaf augustus/september is er weer een duidelijk stijgende trend waarneembaar. Dit leidt ertoe dat de volumegroei in 2020 lager is uitgevallen dan waarmee we in de begroting rekening hielden. Hierin is voor een belangrijk deel een incidenteel effect waarneembaar.
De maatregelen die we in 2019 invoerden om de tekorten terug te dringen, droegen bij aan de beperking van de uitgaven. Ook hier zorgde Corona echter voor een dempend effect. Zo kon het indiceren via huisbezoeken geen voortgang vinden is weer teruggeschakeld op de telefonische indicatie.
Rijksvergoeding beschermd wonen: relatie met algemene uitkering
De rijksvergoeding voor de taken maatschappelijke opvang en beschermd wonen in de regio Apeldoorn is hoger dan de uitgaven in 2020. Zoals afgesproken in het Convenant betaalt Apeldoorn als centrumgemeente 25% van het positieve saldo uit aan de regiogemeenten. In 2020 was dat € 1,6 miljoen meer dan verwacht. De rijksvergoeding die hiertegenover staat, is verantwoord op programma 1.
Compensatieregelingen Rijk
Van het rijk ontvingen we, als tegemoetkoming in meerkosten van zorgaanbieders door de corona maatregelen, een aanvullende bijdrage. Voor een deel hiervan zijn kosten uitbetaald, voor een ander deel loopt de subsidieregeling die we daarvoor openstelde nog door in 2021. Pas in maart 2021 zijn daarmee de declaraties bekend. Dat is de reden waarom we het voordeel op de rijksbijdrage in 2020 via de reserve overlopende projecten beschikbaar houden voor 2021.