De invoering van Country-by-Country Reporting in de extractieve industrie

CbCR is de beoogde oplossing die voor het tekort aan transparantie in de extractieve industrie is aangedragen. De multinational (moedermaatschappij) dient financiële informatie te publiceren per land waarin de multinational opereert. Voor de extractieve industrie zijn er vanaf 2003 verschillende initiatieven ingevoerd met betrekking tot CbCR, waarbij de oorsprong ligt bij het Extractive Industry Transparency Initiative (EITI).

57 _{http://eiti.org/eiti/history}

58 _{http://www.publishwhatyoupay.org/about/history}

59 _{Van Oranje, M, Parham, H (2009), Publish what we learned, An assessment of the Publish What You Pay Coalition, Publish What}

You Pay, 2009, p. 28

60 _{Van Oranje, M, Parham, H (2009), Publish what we learned, An assessment of the Publish What You Pay Coalition, Publish What}

39

Extractive Industry Transparency Initiative (EITI)

In 2003 heeft de eerste EITI conferentie plaatsgevonden, waar de EITI- richtlijnen zijn vastgelegd (EITI standard)61_{. Het EITI is een vrijwillig wereldwijd samenwerkingsverband van overheden, bedrijven,} maatschappelijke organisaties, investeerders en internationale organisaties. Het doel is om goed bestuur van overheden te controleren en te stimuleren met betrekking tot de exploitatie van natuurlijke grondstoffen. Doormiddel van EITI wordt inzicht gegeven in de ontvangsten van overheden en de betalingen van multinationals die opereren in de extractieve industrie.

De gegevens van zowel multinationals als de overheid van een land worden door een onafhankelijke administrateur beoordeeld en verwerkt in een verslag. Dit verslag wordt vervolgens openbaar gemaakt. Het idee van de openbaarmaking van de informatie is dat de gebruikers van de informatie de overheid ter verantwoording kunnen roepen.

De oprichters van EITI verwachtten dat meer transparantie in landen met natuurlijke grondstoffen leidt tot verbetering van goed bestuur en verantwoording in desbetreffende landen en uiteindelijk ook dat een groter deel van de inkomsten uit de extractieve industrie wordt besteed aan economische groei en armoedebestrijding62_.

De aansluiting bij EITI gebeurd door overheden op vrijwillige basis vanuit de landen die rijk zijn aan natuurlijk grondstoffen. Indien een land zich aansluit bij EITI zijn alle multinationals die actief zijn in desbetreffend land wel verplicht de vereiste financiële informatie te publiceren63_.

CbCR, zoals is opgenomen in EITI, is de afgelopen jaren uitgewerkt in verschillende internationale wet- en regelgeving. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld heeft sectie 1504 van de Dodd-Frank Act betrekking op CbCR van de extractieve industrie en in Europa is CbCR opgenomen in de jaarrekening- en transparantierichtlijn voor de extractieve industrie64_{. In onderstaand voorbeeld wordt duidelijk dat de} bewustheid van transparantie ook bij multinationals zelf speelt. Het imago van een multinational is van groot belang en daardoor laten enkele multinational graag het ‘goede’ voorbeeld zien.

61 _{Extractive Industries Transparency Initiative standard, http://eiti.org/document/standard}

62 _{Olcer, D, (2009), Extracting the maximum from the EITI, OECD development Centre Working papers, Wordking paper no. 276,}

Global Development outlook, februari 2009, p.8

63 _{Kloosterhof, S, Kempers, K.M. en Van den Berg, I.T., (2014), Country-by-country reporting, Vakblad Tax Assurance, jaargang 2,}

nummer 1, maart 2014, p.15

64 _{SEC (2010), Sec Disclosure of Payments by Resource Extraction Issuers 34-67717. Herziene versie, 22 augustus 2012; Richtlijn}

40

Shell Global

Shell is een van de medeoprichters van EITI in 2003. In de jaren 2010 tot en met 2014 heeft de multinational al op vrijwillige basis gepubliceerd wat zij aan overheden heeft betaald in de vorm van vennootschapsbelasting, indirecte belastingen en royalty’s65_{. Deze publicaties zijn niet onder de noemer} van EITI gepubliceerd, maar zijn wel van de EITI standaard afgeleid. Shell wil zich duidelijk conformeren met de gedachte van EITI en zegt daarom in haar rapport 2014 het volgende:

“We have been publishing payments to governments voluntarily, because for Shell paying taxes in countries where we operate is more than complying with the law; it is about showing that extraction of natural resources leads to the opportunity of government revenue, economic growth and social development.”

In bijlage 4 is de rapportage 2014 van Shell opgenomen, waarin zij aangeeft een effectief belastingtarief te hebben van 48%.

Hoe waardevol is de informatie eigenlijk die Shell publiceert? In haar rapportage geeft Shell zelf al aan dat het overzicht niet volledig is, aangezien er ook overheden zijn die een dergelijke publicatie verbieden. De gepubliceerde cijfers geven dus grotendeels wel aan waar Shell actief is en wat de top 15 landen op basis van belasting en royalty betalingen zijn, maar daarmee weten we nog niet of deze cijfers overeenkomen met de ontvangsten van de landen waar Shell actief is. Daarnaast valt verder weinig te zeggen over de hoogte van de bedragen, aangezien een duidelijk totaaloverzicht van inkomsten en uitgaven per land niet blijkt uit de rapportage. Als je kijkt naar de rapportage van de CbCR, zoals Shell dat nu vier jaar op vrijwillige basis doet, zijn de cijfers op zichzelf niet veelzeggend.

Ook Tax Justice NL is van mening dat de publicaties niet een volledig transparant beeld geven. Tax Justice NL geeft op haar website een reactie op de 2013 rapportage van Shell66_{. Tax Justice NL geeft aan dat de} rapportage van Shell niet voldoende is om te controleren of er door Shell in elk land een fair-share wordt afgedragen. De rapportage is daar ook niet specifiek op gericht. De vrijwillige rapportage lijkt voor Shell enkel een manier om aan te geven dat ze het vergroten van transparantie in de extractieve industrie omarmen en achter EITI staan.

EITI is gericht op vergroten van transparantie met betrekking tot wat de multinational betaalt aan belastingen en royalty’s en wat de overheid aangeeft als ontvangsten. Vervolgens is het van belang waar

65 _{http://www.shell.com/global/environment-society/society/business/payments-to-governments.html}

66 _{http://nl.tackletaxhavens.com/2014/05/reactie-van-tax-justice-nl-op-shell%E2%80%99s-belastingrapportage-nog-lang-niet-}

41

het geld binnen het ontwikkelingsland terecht komt en hoe het wordt besteed. Hierdoor kunnen overheden ter verantwoording worden geroepen met betrekking tot de exploitatie van natuurlijke rijkdommen en het stimuleren van goed bestuur67_.

De afdracht van een fair-share is geen primaire doelstelling volgens de EITI standaard. Om een oordeel te kunnen geven of er door Shell een fair-share per land wordt afgedragen, dient er inderdaad meer informatie gerapporteerd te worden, waaronder de aard van de activiteiten, de omzet, winst voor belastingen per land en de betaalde belastingen over winst of verlies. Zoals ook uit de analyse van de CbCR template naar voren komt is enkel de cijfermatige informatie niet altijd voldoende om een goed transparant beeld te vormen. Daarom is een juiste toelichting van groot belang.

Terugkomend op de gerapporteerde cijfers van Shell voor 2014 valt op dat Shell grote bedragen aan indirecte belastingen laat zien. Deze bedragen zijn wel door Shell betaald, maar de betaalde indirecte belasting wordt doorbelast aan de consument en komt daarmee dus uiteindelijk niet voor rekening van Shell zelf.

Concluderend kunnen we stellen dat de vrijwillige rapportage van Shell zeker is aan te moedigen en een stap in de goede richting is, maar dat de gerapporteerde informatie nog niet een geheel transparant beeld geeft over de verrichte activiteiten per land en hoe de betaalde belastingen en royalty’s per land zich verhouden tot enerzijds de ontvangen inkomsten van de overheden en anderzijds de totale inkomsten en uitgaven per land.

In bijlage 6 is een overzicht opgenomen met een vergelijking van de verschillende initiatieven van CbCR.