Interview deskundige

Interview met Natasja van Schaik op 02-06-2014 Docent opleiding CMD, Hogeschool van Amsterdam

Natasja geeft workshops Presenteren aan studenten CMD. Ze heeft daarnaast als docent ook te maken met het geven en bekijken van presentaties.

Wat voor soort problemen kom jij vaak tegen bij presentaties?

Dat kun je onderverdelen in drie lagen. Kleuren van het gezicht, het blozen, het zweten, vervolgens verstijven, dus niet meer bewegen. Dus de fysieke ongemak. Wat mensen fysiek als een probleem ervaren. De tweede is meer een mentale kwestie. Stotteren, ook redelijk fysiek. Dat heeft met name met ademhaling te maken. Dat ze op een andere manier gaan ademhalen, waardoor de zenuwen blijven hangen. Maar ook wel de black-outs of het niet meer weten. Tussen je oren jezelf dusdanig gek zitten maken, dat je vergeet waarom het ging. En het derde is het probleem van het niet voldo- ende weten wat de technische foefjes zijn om met meer gemak specifiek op de toehoorder je presentatie op te bouwen. Dus gebrek aan kennis. Op die drie lagen zitten de meestvoorkomende problemen.

Heel veel mensen hebben ook last van presentatieangst. Waar komt dat dan vandaan? Door slechte ervaringen?

Nee, ik denk dat dat de middelste groep is, het tussen de oren-probleem. Het heeft veel met beeld en verwachtingen te maken. Het beeld hebben van dat mensen naar je zitten te kijken en daar vanalles bij denken. Daar maken ze van “oh ze vinden dat ik het niet goed doe” “Oh ze vinden het slecht” en dat denken ze dan terwijl ze aan het presenteren zijn. Dat is vrij ongemakkelijk. Dus ik denk dat daar de presentatieangst in zit, dat ze denken van ik ben ineens zichtbaar. In een groep ben je vrij onzichtbaar en kun je schuilen, maar bij een presentatie moet je ineens een stap naar voren en ben je voor iedereen zichtbaar en dat is niet voor iedereen gemakkelijk.

Wat zijn volgens jou goeie leermethodes om te leren presenteren?

Ik geloof wel in de aanpak om op die drie niveau’s (fysiek, mentaal, techniek) proberen te veranderen. Het geeft je sowieso veel meer zekerheid als je verstand hebt van de kennis van presenteren. Dat geeft je houvast. Hoe bouw ik het op, hoe doe ik het zakelijk, netjes en breng ik in ieder geval de boodschap over. Daar zijn natuurlijk best wel veel foefjes voor. De tijd die je opbouwt vanaf het beginstuk, doe je wel of niet humor, een anekdote, maak het persoonlijk, hoe let ik op spanningsbogen, hoe kijk ik naar mijn publiek. Met al deze technische trucjes kun je de druk er al wat af halen. Dat zijn allemaal technieken. Als je die eenmaal hebt, dan kun je daar in ieder geval een bepaalde zekerheid aan ontle- nen en dan ga je volgens mij daarnaast leren om meer authenticiteit te ontwikkelen. Die authenticiteit leer je niet door de theorie, maar door te doen. Hoe kun je nou of je voor 1 of 100 mensen presenteert blijven bij wie je bent.

Het is wetenschappelijk bewezen dat leren door te doen de meest effectieve manier is.

Ik vind het een makkelijke uitspraak “leren door te doen”. Piano spelen leer je ook niet door alleen maar te doen, daar- voor moet je ook leren noten lezen. Volgens mij is een combinatie van theorie en praktijk het beste.

En hoe kijk je aan tegen het inzetten van video?

Volgens mij is dat een bijzonder bruikbaar instrument, omdat je de reflectie terplekke toont. Dus als jij voor een pub- liek hebt gestaan en je hebt met allerlei beelden daar gestaan over hoe ze naar jou kijken en je ziet daarna het beeld zelf terug dan zie je iets anders dan je al die tijd hebt gedacht. Die accute reflectie is wel een heel handig instrument om het tussen je oren beter te krijgen. En daarmee vooral te richten op de positieve feedback, want degene die presenteert is vooral op zoek naar de bevestiging waarom hij of zij het niet kan. We zoeken naar onze bevestiging waarom onze angst gegrond is. En als je daartegen over gaat staan en ziet wat je allemaal goed hebt gedaan, dan is dat in eerst instantie een schok. Want we hebben het beeld dat we helemaal niet kunnen presenteren. Maar je ziet dat iedereen in zijn stijl iets heeft dat prettig kan zijn. Het is ook belangrijk om een eigen stijl te ontwikkelen. Door jezelf terug te zien of juist door het kijken naar andere presentaties kun je ontdekken welke manier van presenteren jou het beste ligt.

Hoe ziet volgens jou de “perfecte” presentatie eruit?

Ik vind de meest perfecte presentatie als iemand iets van zichzelf laat zien. En dat kan zijn in de manier waarop hij het doet. Ik zou het niet geloofwaardig vinden als een rustig iemand een presentatie houd met veel armgebaren of veel bombarie. Want dan denk je al gauw van er klopt iets niet. Dicht bij jezelf blijven. Durf er te staan zoals je bent en neem wel de technieken mee en dan vind ik wel dat je bezig bent met perfectie. Het blijft natuurlijk een communicatiespel. In hoeverre het je lukt om dat wat je van te voren hebt bedacht te bereiken en als dat dan ook lukt is dat extra knap. Of juist door je kwetsbaar op te stellen. Mensen gaan met je meeleven en zijn oprecht geinteresseerd in wat je te vertellen hebt. Ik vind onzekerheid in presentaties ook niet altijd storend. Soms is dat juist hetgene waarom iemand blijft kijken en luisteren. Het kan ook een soort van symphatie opwekken. Zolang de onzekerheid niet doorslaat, want dan wordt het voor iedereen ongemakkelijk.

Bijlage 4:

Enquete

Er is een digitale enquête uitgevoerd onder 50 beginnende ondernemers. De ondernemers zijn benaderd op verschillende manieren. Ik heb een aantal studenten van de minor Ondernemerschap de enquete laten invullen. Daarnaast ben ik naar een bijeenkomst voor beginnende ondernemers geweest, georganiseerd door de Kamer van Koophandel. Daar heb ik de enquete laten invullen door een aantal deelnemers. Tot slot is de enquete doorg- estuurd naar beginnende ondernemers uit mijn eigen kenniskring. Alle deelnemers hebben binnen nu en 3 jaar geleden een eigen onderneming gestart. De ondervraagden komen uit verschillende delen van het land en zijn werkzaam in verschillende soorten branches. Het doel van de enquete was om erachter te komen hoe het gedrag van de doelgroep voor en tijdens een presentatie is.