Initiatiefnemer/lid
en ex-bestuurslid
van GrEK
Joris de Winter, initiator, medeoprich-ter, bestuurslid en vrijwilliger tot 2017. Nu actief in eigen initiatief (lid van GrEK) in Garnwerd:
“GrEK is in de eerst plaats een koepel-organisatie van lokale energie-initiatieven in de Provincie Groningen. GrEK treedt op als aanjager, belan-genbehartiger, vertegenwoordiger en ondersteuner van lokale, bottom-up initiatieven op het gebied van energie. Wij zijn begonnen met de opvatting dat de energietransitie eraan komt en we hebben dat opgevat als een kans om burgers en initiatieven die hiermee actief bezig zijn, te verbinden en ze te helpen om hun ideeën waar te maken en daarmee impact genereren. Het gaat dus om verbinden, vertegenwoor-digen en ondersteunen. Wij zijn gestart vanuit het idee dat als we al die initia-tieven verbinden vanuit één spreekbuis,
we meer impact kunnen maken dan wanneer we individueel te werk gaan. In het begin was het vooral het hel-pen van kleine initiatieven met kleine projecten. Nu zetten we in op kleine én grootschaliger ontwikkelingen (zon- en windparken) met investeerders. Onze ambities zijn qua schaal in de loop van de tijd bijgesteld. We zijn steeds ver-der gegroeid. Twee momenten waren cruciaal in de ontwikkeling van GrEK: toen de provincie ons subsidie gaf om een coöperatief energiebedrijf op te richten –met de voorwaarde dat we ons draagvlak binnen de provincie zouden kunnen aantonen – en toen we aanliepen tegen de grens van vrijwil-ligerswerk, met het groeiende aantal initiatieven dat steun vroeg. We had-den onze meerwaarde naast bestaan-de instituties toen voldoenbestaan-de bewezen aan de provincie en kregen opnieuw steun met geld dat vrijkwam vanuit het programma Lokale Energietransitie van Provincie Groningen en de Natio-naal coördinator Groningen (NCG). Dit programma werd in 2016 vastgesteld.
Daarnaast werd een betaalde samen-werking aangegaan met netbeheerder Enexis. Hiermee konden we betaalde medewerkers financieren om GrEK ver-der te professionaliseren. Belangrijk is dat we hebben kunnen aantonen dat we niet alleen ‘leuk aan het praten’ zijn, maar ook daadwerkelijk iets realiseren. Daarom waren het opzetten Energie VanOns als leverancier, het openen van de eerste lokale opwekprojecten en Bronnen Van On belangrijke momen-ten.
De structuur van GrEK is niet per se nieuw. In feite is coöperatief onderne-men al een heel oud concept. “In deze tijd zie ik het als een stuk sociale en lokaal economische vernieuwing, want we hebben het over een andere verde-ling van geld en zeggenschap – profit
for purpose. Wij maken wel gebruik
van steeds nieuwe technieken, bijvoor-beeld met onze deelauto-projecten of exploitatie van onze eigen laadpalen. Het zijn zowel sociale als technische vernieuwingen.”
Bestuurslid
Ben Verwey, bestuurslid GrEK, tweede generatie:
“De GrEK is een coöperatieve vereni-ging van lokale energiecoöperaties. Lokale initiatieven moeten in het algemeen georganiseerd worden in de vorm van een coöperatie, omdat een van de financieringsregelingen dat voorschrijft. De GrEK is opgericht om gemeenschappelijk dingen op te pak-ken, zoals het geven van ondersteuning aan initiatieven en vertegenwoordi-ging, ook op landelijk niveau. Samen met de vergelijkbare Friese en Drentse koepels hebben we bijvoorbeeld een gezamenlijk energiebedrijf (Energie VanOns).
Mijn eerste aanraking met de GrEK was toen ik vanuit mijn eigen gemeente Oldambt namens een aantal dorps- en wijkverenigingen een energiecoöpe-ratie wilde oprichten als vrijwilliger. Nu het thema energietransitie dankzij de eerste generatie bestuurders eindelijk
centraal op de politieke agenda staat, wil ik de GrEK als tweede generatie bestuurslid een stap verder brengen in de ontwikkeling.
Ik ben betrokken bij de GrEK omdat ik het belangrijk vind dat we de volgende stap in de energietransitie werkelijk gaan maken. Want zeggen dat je het wil doen, is één ding. Het echt doen, is een ander ding. Wij zijn nu in de groei-fase van de levenscyclus van de GrEK. Er zijn veel mensen met ideeën met betrekking tot de lokale energietransi-tie, maar in de uitvoering is er nog te weinig focus. Bovendien is er een grote diversiteit aan andere stakeholders, zoals de gemeenten voor de vergun-ningen, de provincie voor subsidies, de markt om een swing hieraan te geven. Ieder met een eigen rol, maar je hebt ze allemaal nodig! Het is nu van belang om samen dingen te doen en om als ‘team’ op te treden. De onderlinge samenhang kan beter en moet meer coherent zijn om goede resultaten te boeken. Ik heb heel lang bij het Uni-versitair Medisch Centrum Groningen
gewerkt en ken de gemeentelijke we-reld goed. Ik ben goed in het concept vertalen en realiseren en dat doe ik nu bij de GrEK. Dat vind ik ook leuk. Met mijn ervaring in het samenbrengen van mensen en het leggen van verbindin-gen investeer ik mijn tijd en kennis in de verdere ontwikkeling van de GrEK.”
Tijdlijn
2008 - 2009
• De stad en de provincie hadden een werkplan, zoals het Energie Akkoord Noord-Nederland en het Energie- loket van de Groninger gemeenten, om de energietransitie te onder- steunen.
2009 - 2013
• In de provincie lopen meerdere losse burgerinitiatieven en projecten voor verduurzaming van de
energievoorziening.
2013
• Vier energie-initiatieven komen samen om een koepelorganisatie te vormen om toegang te krijgen tot provinciale subsidies voor energie-projecten. De provincie heeft aan-gegeven dat geld alleen naar een erkende organisatie met juridische status kan gaan. Daarom wordt GrEK opgericht.
2014
• GrEK zet samen met de twee an-dere noordelijke provinciale koepels (Ús Koöperaasje, Drentse Kei) het energiebedrijf (Energie VanOns) op.
2018
• De eerste generatie van bestuurders treedt af en een nieuwe generatie van bestuurders is aan zet.
2019
• Begin van Bronnen VanOns, een coöperatieve ontwikkelaar die onderdeel is van Energie VanOns. • Begin van Mobiliteit VanOns, deel-auto (pilot) project waarin klanten betalen voor het gebruik van een auto die rijdt op stroom van de energie van VanOns.