• De factoren ras, stikstof- en kaliumbemesting vertonen niet alleen onderling interactie, maar ook met de factoren teeltlocatie en -seizoen. Het is dan ook onmogelijk om over het kwantitatieve effect van deze factoren op het drogestofgehalte (onderwatergewicht) gedetailleerde betrouwbare uitspraken te doen. Uit een grote hoeveelheid cijfers kan van sommige factoren en interacties een goede indruk worden verkregen van hun gemiddelde effect. Men moet echter rekening houden met een aanzienlijke variatie tussen met name combinaties van jaren en locaties, bovendien worden de effecten van de factoren ras, stikstof- en kaliumbemesting door deze combinaties van jaren en locaties beïnvloed.
• Rasverschillen in reactie van het onderwatergewicht op stikstof, kalium- en chloorbemesting waren klein en hadden geen betrekking op de richting, maar op de omvang van de effecten. Betrouwbare vaststelling met behulp van veldproeven zou door de vele interacties die optreden - onder andere met teeltjaar en locatie - grootschalig onderzoek nodig maken.
Praktisch
• Een hogere stikstofbemesting verlaagt het onderwatergewicht. In het onderzochte traject van adviesgift minus 100 kg N⋅ha-1 tot de adviesgift bleef de verlaging beperkt tot ± 10 gram onderwatergewicht, hetgeen overeenkomt met 0,5 % droge stof. De respons verschilt echter tussen locaties en jaren.
• Hogere kalium- en chloorbemesting verlagen eveneens het onderwatergewicht. Een extra patentkaligift van 300 kg K2O⋅ha
-1
in het voorjaar gaf in twee datasets resp. 8 en 12 gram verlaging van het onderwatergewicht. Consistente interactie tussen stikstof en patent- of chloorkali werd niet aangetroffen, consistente rasverschillen in reactie op deze elementen evenmin. Dit onderzoek geeft dan ook geen aanleiding om meer onderzoek te doen naar rasverschillen in de respons van het onderwatergewicht op stikstof, kalium en chloor.
• Jaar- en locatie-effecten en hun interacties met elkaar, met ras en met stikstof gaven wèl aanzienlijke effecten op het onderwatergewicht.
• Het wetenschappelijk probleem van jaar- en locatieverschillen en hun interacties met ras en bemesting vormt ook een praktisch probleem. Ondanks het feit dat voor verschillende factoren een redelijke indruk kan worden verkregen van de effecten die ze veroorzaken, is er ieder teeltseizoen onzekerheid over het drogestofgehalte dat zal worden bereikt met een zeker ras op een zekere locatie bij een zeker
niveau van stikstof- en kaliumbemesting. Zolang het weersverloop niet op lange termijn kan worden voorspeld zal de invloed ervan - en daarmee ook de invloed van de factoren die interactie vertonen met dat weersverloop - onzekerheid veroorzaken.
Literatuur
Aeppli, A. & E.R. Keller, 1979. Einfluß des Standortes auf die Blauempfindlichkeit der Kartoffelknollen, Zeitschrift für Acker- und Pflanzenbau 148, p. 115-130.
Beukema, H.P. & D.E. van der Zaag, 1979. Potato Improvement; some factors and facts, IAC, Wageningen, 224 pp.
Beukema, H.P. & D.E. van der Zaag, 1990. Introduction to potato production, PUDOC, Wageningen, 208 pp.
Burton, W.G., 1989. The Potato, 3rd edition, Harlow, Longman Scientific & Technical, 742 pp.
Dickins, J.C., F.E.G. Harrap & M.R.J. Holmes, 1962. Field experiments comparing the effects of muriate and sulphate of potash on potato yield and quality, Journal of Agricultural Science 59, p. 319-326.
Eastwood, T. & J. Watts, 1956. The effect of potash fertilization upon potato chipping quality IV. Specific gravity, American Potato Journal 33, p. 265-268.
Ifenkwe, O.P. & E.J. Allen, 1978. Effects of tuber size on dry matter content of tubers during growth of two main crop varieties, Potato Research 21, p. 105-112.
Jefferies, R.A., T.D. Heilbronn & D.K.L. MacKerron, 1989. Estimating tuber dry matter concentration from accumulated thermal time and soil moisture, Potato Research 32, p. 411-417.
Jenkins, P.D. & D.G. Nelson, 1992. Aspects of nitrogen fertilizer rate on tuber dry matter content of potato cv. Record, Potato Research 35, p. 127-132.
Killick, R.J. & N.W. Simmonds, 1974. Specific gravity of potato tubers as a character showing small genotype-environment interactions, Heredity 32, p. 109-112.
Loon, C.D. van & J.F Houwing, 1989a. Optimalisering van de stikstofvoeding van consumptie-aardappelen, Lelystad, PAGV, Publikatie 42, 90 pp.
Loon, C.D. van & J.F. Houwing, 1989b. Het effect van een chloorbemesting op blauwgevoeligheid, onderwatergewicht, bakkwaliteit en opbrengst van enkele consumptie-aardappelrassen, In: Jaarboek 1988/'89, Lelystad, PAGV, Publikatie 49, p. 17-23.
Loon, C.D. van, J.W. Ludwig & K.J. Hartmans, 1989. Effect van een overbemesting met kali in combinatie met beregening op de blauwgevoeligheid en de verwerkingskwaliteit van consumptie-aardappelen, In: Jaarboek 1988/'89, Lelystad, PAGV, Publicatie 49, p. 23-31.
Ludwig, J.W., 1972. Bepaling van het drogestofgehalte van aardappelen via onderwaterweging, Publicatie 247, IBVL, Wageningen, 12 pp.
Lujan, L. & O. Smith, 1964. Potato quality XXV. Specific gravity and after cooking darkening of Katahdin potatoes as influenced by fertilizers, American Potato Journal 41, p. 274-278.
Maris, B., 1969. Studies on maturity, yield, under-water weight and some other characteristics of potato progenies, Euphytica 18, p. 197-319.
Murphy, H.J. & M.J. Goven, 1966. The last decade in 38 years of potash studies for potato fertilizers in Maine, American Potato Journal 43, p. 122-127.
Nash, L.B., 1941. Potato Quality IV. Relation of variety and environmental conditions to partial composition and cooking quality, American Potato Journal 18, p. 91-99. Nelson, D.G., P.D. Jenkins & T.C. Gillison, 1988. Processing potential of potato cultivars
at early harvests, Potato Research 31, p. 633-642.
Ojala, J.C., J.C. Stark & G.E. Kleinkopf, 1990. Influence of irrigation and nitrogen management on potato yield and quality, American Potato Journal 67, p. 29-43. Robinson, D.L., R. Thompson & P.G.N. Digby, 1982. REML - a program for the analysis
of non-orthogonal data by restricted maximum likelihood, In: Compstat 1982, part II (supplement), Wien, Physica-Verlag, p. 231-232.
Schippers, P.A., 1968. The influence of rates of nitrogen and potassium application on the yield and specific gravity of four potato varieties, European Potato Journal 11, p. 23-33.
Stanley, R. & S. Jewell, 1989. The influence of source and rate of potassium fertilizer on the quality of potatoes for french fry production, Potato Research 32, p. 439-446.
Vakis, N.J., 1978. Specific gravity, dry matter content and starch content of 50 potato cultivars grown under Cyprus conditions, Potato Research 21, p. 171-181.
Wilcockson, S.J., 1986. Effects of defoliation and time of harvest on tuber dry matter percentage of Pentland Crown potatoes, Journal of Agricultural Science 107, p. 723-733.
Zaag, D.E. van der & C.P. Meijers, 1970. Black spot - practical aspects, Proceedings of the 4th Triennial Conference of the EAPR, Brest 8-13 Septembre 1969, 298 pp.