Om het nieuwe peuterstelsel in Coevorden vanaf 2019 en verder gefaseerd handen en voeten te geven, zien we een aantal onderwerpen, dat in de periode maart t/m juli of november 2019 (afhankelijk van de invoeringsdatum) nader uitgewerkt en geïmplementeerd dienen te
worden, zodat vanaf 26 augustus 2019 of 1 januari 2020 onder nieuwe condities een peuteraanbod kan worden verzorgd. Hieronder volgt een globaal implementatieplan per onderwerp.
Het is goed om van tevoren op te merken dat de gemeente Coevorden gefaseerd (opgebouwd over 4 jaar, tussen 2019 en 2022) het volledige nieuwe GOAB-budget heeft, maar dat de uitbreiding van 10 naar 16 uur VE voor doelgroeppeuters al vanaf 2020 moet gelden. Dit vraagt aandacht bij de implementatie van het nieuwe peuterstelsel. Het ligt voor de hand om
stapsgewijs, parallel aan het stijgende budget, te bouwen aan het (voorlopig) gewenste peuterstelsel van 16 uur POV met VE van hoge kwaliteit voor doelgroeppeuters en 8 uur POV met VE van hoge kwaliteit voor reguliere peuters (scenario 3). Op termijn is scenario 4 (16 uur POV met VE van hoge kwaliteit voor alle Coevordense peuters) mogelijk haalbaar en
betaalbaar.
Tabel 14.1 Opdracht / subsidieregeling(en) Onderwerp 1: opdracht / (subsidie)regeling(en)
De gemeente Coevorden is opdrachtverlener voor hoge kwaliteit van POV met VE (één kwaliteitsnorm). Het proces voor opdrachtverlening / subsidieverstrekking zal opnieuw moeten worden ingericht.
Vanaf 1 juli 2019 of 1 januari 2020 zullen de aanbieders onder nieuwe condities en andere financieringswijze POV met VE moeten aanbieden.
In 2019 kan er ruimte worden gemaakt voor nieuwe aanbieders van POV met VE, mits ze voldoen aan de subsidiecriteria die de gemeente stelt. Ga na of het kunnen bieden van POV met VE enkel met subsidie van de gemeente of in cofinanciering met potentiële nieuwe aanbieders gestalte moet krijgen. Bepaal of er
toelatingsdrempels ingebouwd moeten worden (bijv. goede beoordeling van Onderwijsinspectie / GGD, minimaal aantal doelgroeppeuters op locatie of groep) om toegang te krijgen tot het VE-subsidiestelsel.
Hoe kan in de regeling(en) het (voort)bestaan van gemengde groepen in de subsidie worden bevorderd?
Moeten er voorrangsregels komen bij subsidieverstrekking aanbieders (bijv. bestaande groepen POV met VE krijgen voorrang boven nieuwe groepen, locaties in wijken met wachtlijsten krijgen voorrang boven locaties zonder wachtlijsten?).
Houd bij de diverse regelingen ruimte voor maatwerk van aanbieders (accent op WAT en niet op HOE). Wat moet van de gemeente, wat mogen de aanbieders zelf besluiten (principes boven regels)? Regel eventueel specifieke afspraken met elke aanbieder. Laat verantwoording van aanbieders afhangen van hoogte subsidiebedragen (hoe meer subsidie, des te zwaarder de verantwoording).
Opbrengst
Voorstel voor (gefaseerde) procedure / proces / planning in de tijd van opdrachtverlening (publicatie, beoordeling en gunning) (van 2019 naar 2020) met daarin:
• Eén (gebundelde) of aparte (subsidie)regeling(en) voor 1) meerjarige overeenkomst met jaarlijkse beschikking subsidie (voor uitvoering van POV met VE) voor gekwalificeerde aanbieders en 2) incidentele subsidie voor implementatie van POV met VE voor nieuwe aanbieders.
• De selectiecriteria voor gunning (bijv. hoe kunnen nieuwe aanbieders zich kwalificeren voor aanbieden POV met VE?).
Planning en deadline
53 Sardes 2019 Maart 2019 t/m juni 2019 (bij invoering op 26 augustus 2019) of t/m 1 november 2019 (bij invoering op 1 januari 2020).
Tabel 14.2 Doelgroepbepaling en procedure van werving en toeleiding Onderwerp 2: doelgroepbepaling en procedure van werving en toeleiding
De gemeente Coevorden hanteert een doelgroepdefinitie (landelijke gewichtenregeling plus extra criteria) voor de doelgroep. JGZ / cb (Icare) heeft een grote rol bij de werving en toeleiding van doelgroeppeuters naar POV met VE.
Per 1 januari 2019 is er een nieuwe gewichtenregeling met 5 indicatoren voor (verwachte) onderwijs-achterstanden van de doelgroep. Wat betekent dit voor Coevorden (nog los van budgetvolume)? Wie zijn de (nieuwe) Coevordense doelgroeppeuters? Zijn er verschuivingen te zien in de OAB-scan? Hoe groot (in absolute, in aantal en relatieve zin, in %) moet / mag de doelgroep zijn (gelet op keuze voor variant B binnen GOAB-budget op 26 april 2018, waarbinnen 15% als doelgroep wordt gezien)? Volgens het CBS heeft Coevorden 80
doelgroeppeuters, wat 19% van alle peuters (435 in 2017 is)39.
Moet de definitie van doelgroeppeuters worden aangepast op basis van nieuwe gewichtenregeling? Zo ja, hoe dan? Hoe worden vervolgens doelgroeppeuters gesignaleerd / geïndiceerd? Welke procedure, criteria, systematiek?
Bedenk, als alle peuters op termijn recht zouden krijgen op 16 uur VE per week, dan verliest de indicatiesteling aan kracht. Immers, alle peuters hebben recht op evenveel en ouders betalen naar draagkracht (mits er geen derde en vierde dagdelen ‘gratis’ worden vergeven).
Opbrengst
Voorstel over de bepaling van de doelgroeppeuters (en de verhouding tot nieuwe gewichtenregeling per 1 januari 2019) en de werving en toeleiding naar POV met VE.
Planning en deadline
Maart 2019 t/m juni 2019 (bij invoering op 26 augustus 2019) of t/m 1 november 2019 (bij invoering op 1 januari 2020).
Tabel 14.3 Kwaliteit van het peuteraanbod Onderwerp 3: kwaliteit van het peuteraanbod
Omschrijving van de kwaliteit(criteria) van hoge kwaliteit POV met VE (één kwaliteitsnorm). Gewenste kwaliteit laten afhangen van diverse wettelijke en beleidsmatige kaders: o.a. Wet IKK, Besluit kwaliteitseisen VE. Maar ook de kwaliteitsmodellen in dit rapport. Eventueel kwaliteit ook laten afhangen van omvang budget vanaf 1 januari 2019 (sterke stijging GOAB-budget), ruimte voor extra kwaliteit.
POV met VE gaat o.m. over extra taakuren personeel, VVE-programma, kindvolgsysteem, opbrengstgericht werken, taalnorm 3F (mondelinge en leesvaardigheden), inzet van hbo’er, scholing / professionalisering, ouderbetrokkenheid, extra ondersteuning voor zorgpeuters, aansluiting en afstemming met basisonderwijs en wijkteams e.d.
Verschil in peuteraanbod in aantal uren en lengte dagdelen: moet er per 26 augustus 2019 al een ruimer peuteraanbod komen? Of wil de gemeente Coevorden met haar voorschoolse partners vanaf 1 januari 2020 16 uur POV met VE van hoge kwaliteit aanbieden aan doelgroeppeuters en 8 uur POV met VE aan reguliere peuters?
Hoe omgaan met invulling van uren / dagdelen POV met VE? Mag er ook een peuteraanbod van 46 weken i.p.v. 40 weken worden verzorgd? Hoeveel vrijheid krijgen aanbieders bij de indeling van uren en dagdelen?
Hoe (maximale) keuzevrijheid van ouders van diverse peuters garanderen?
39 https://dashboards.cbs.nl/v1/onderwijskansen_180543/
54 Sardes 2019 Hoe faciliteren dat gemengde groepen van reguliere peuters en doelgroeppeuters kunnen blijven (voort)bestaan / ontstaan?
Hoe waarborgen / sturen dat er een dekkend peuteraanbod (kwalitatief en kwantitatief) van voldoende omvang (capaciteit) in de gemeente is en blijft (passend bij de diverse bevolkingssamenstelling van de wijken)? Door VE voor peuters in verticale groepen 0 tot 4 jaar in kinderdagopvang te faciliteren, wordt dit goeddeels gewaarborgd.
Speciale aandacht voor bestaand peuteraanbod bij reeds gesubsidieerde aanbieders en nieuw peuteraanbod nieuwe aanbieders van POV met VE.
Rol van inspectie kinderopvang (GGD) bij toetsing (subsidiecriteria) kwaliteit meenemen.
Opbrengst
Voorstel / advies over kwaliteitseisen POV met VE, mogelijk in apart kwaliteitsplan.
Planning en deadline
Maart 2019 t/m juni 2019 (bij invoering op 26 augustus 2019) of t/m 1 november 2019 (bij invoering op 1 januari 2020).
Tabel 14.4 Bekostigingswijze organisaties en ouders Onderwerp 4: bekostigingswijze organisaties en ouders
Ga na en stel vast hoe de bekostiging van de groep in geval van POV met VE er precies uit moet komen te zien.
Groepsbekostiging van POV met VE kan afhangen van a) aantal peuters en b) aandeel doelgroeppeuters in de groep (uitgaan van redelijk gemiddelde per groep / locatie / organisatie?), dus variabele groepsgewijze bekostiging bij POV met VE. Is een drempel bij financiering van groepen POV met VE (minimumaantal reguliere peuters en/of doelgroeppeuters) nodig? Geef ruimte aan aanbieders bij besteding van de middelen.
Maak de inkomensafhankelijke ouderbijdrage van niet-KOT-ouders conform de landelijke KOT-tabel (jaarlijkse indexering). Ga na hoe de inkomensafhankelijke ouderbijdrage van reguliere niet-KOT-peuters kan worden geïnd (via de aanbieders). Welke controles zijn mogelijk om ervoor te zorgen dat de juiste aantallen en typen peuters worden aangeleverd bij gemeente door de aanbieders van POV met VE? Verantwoordingswijze?
Laat in principe alle ouders een inkomensafhankelijke ouderbijdrage betalen voor 16 uren per week en 640 uren op jaarbasis. Zij die recht hebben op KOT krijgen deel via de Belastingdienst terug. Zij die geen recht hebben op KOT moeten een ouderbijdrage betalen conform de landelijke KOT-tabel (naar inkomen).
Doelgroeppeuters (van ouders die al dan niet recht hebben op KOT) kunnen idealiter 8 uren per week (320 uren op jaarbasis) ‘gratis’ krijgen, maar hen kan ook gevraagd worden te betalen voor alle uren. Hierin moet een keuze worden gemaakt. Kans is groot dat een deel van de doelgroeppeuters afhaakt als hun ouders voor alle 16 uren per week moeten betalen, want dat voert de kosten behoorlijk op.
Ouders die recht hebben op KOT kunnen meer uren inkopen tegen kostprijs van aanbieder (hier wordt geen subsidie tegenovergesteld door de gemeente). De gemeente betaalt bedragen (variabele) groepsbekostiging aan aanbieders, niet aan ouders.
Laat de vraagprijs voor ouders meebewegen met de maximale landelijke vergoeding uurprijs kinderopvang (in 2019 € 8,02, jaarlijkse indexering). Op deze manier kunnen er meer middelen opgehaald worden via de kinderopvangtoeslag. De hogere kostprijs van hogere kwaliteit POV met VE wordt voor alle ouders ‘opgeplust’
door de gemeente via de aanbieders. Mag de vraagprijs hoger zijn dan de € 8,02 per uur voor ouders van reguliere peuters met KOT, waardoor deze specifieke groep ouders eigen kosten hebben die niet worden vergoed door Rijk (in geval van KOT-ouders) of gemeente (in geval van niet-KOT-ouders)?
Beleg de verantwoordelijkheid van het aanvragen van KOT en bepaling inkomensafhankelijke ouderbijdrage bij geen recht op KOT bij de gesubsidieerde aanbieders. Onderzoek hoe er moet worden getoetst op wel of geen recht op KOT van ouders. Welke (prikkelende) maatregelen kunnen worden genomen om alle ouders die recht
55 Sardes 2019 hebben op KOT ook daadwerkelijk KOT te laten aanvragen, zodat Rijk maximaal bijdraagt?
Onderzoek of en hoe de gemeente een tegemoetkoming in de ouderbijdrage kan regelen voor lage inkomensgroepen. Wie komen er in aanmerking? Hoe groot is die groep? Wat kost dat? Ouders met lage inkomens maar wel KOT-gerechtigd zijn wel of niet extra tegemoetkomen? Is dat verstandig?
Moet er rekening worden gehouden met (uitstromende) zittende ouders van reguliere en doelgroeppeuters bij de gesubsidieerde aanbieders? Overgangsregeling voor deze groep?
Wat betekent dit alles voor de uitvoeringslast van de aanbieders van POV met VE en de gemeente Coevorden?
Opbrengst
• Advies over bekostigingswijze van (nieuwe) aanbieders van POV met VE (variabele groepsgewijze bekostiging naar samenstelling groep) en ontzien van lage inkomensgroepen.
• Beschrijving van de rollen, taken en verantwoordelijkheden van de diverse partijen: wie moet wat doen?
Hoe kan administratieve last worden beperkt?
Planning en deadline
Maart 2019 t/m juni 2019 (bij invoering op 26 augustus 2019) of t/m 1 november 2019 (bij invoering op 1 januari 2020).
Tabel 14.5 Budget en kosten gemeente Onderwerp 5: budget en kosten gemeente
De gemeente kampt (onophoudelijk) met financiële onzekerheid. Onbekend is hoe groot het GOAB-budget precies wordt na 1 januari 2019 en verder vanwege actualisatie van de gewichtenregeling en herverdeling budget. Maar zeker is dat de gemeente (veel) meer budget krijgt (per doelgroeppeuter), evenwel met een zwaardere
taakstelling vanaf 1 januari 2020: 16 uur VE per week voor doelgroeppeuters. Uiteraard is gemeentelijk
kostenniveau grotendeels afhankelijk van omvang van doelgroep (gemeente bepaalt welke peuters als ‘doelgroep’
worden aangemerkt) en gekozen kwaliteit van POV met VE. Zo kan gemeente Coevorden sturen op kosten.
Het is goed om rekening te houden met een jaarlijks (maximaal) subsidieplafond voor het nieuwe peuterstelsel o.g.v. 1) de rijksbijdrage GOAB voor doelgroeppeuters, 2) de Asscher-middelen voor reguliere peuters van niet-KOT-ouders, 3) de KOT voor reguliere en doelgroeppeuters van tweewerkende ouders, 4) de inkomensafhankelijke ouderbijdrage van reguliere en doelgroeppeuters van niet-KOT-ouders (en eventueel het gemeentefonds). Meer is er niet beschikbaar voor het peuterstelsel (sluitende begroting), zodat ook aanbieders dat weten en begrip hebben voor keuzen van de gemeente.
Let wel: de gemeente put nu geen geld uit het gemeentefonds voor de organisatie van een peutervoorziening. Als er extra budget moet worden gezocht voor de ambities t.a.v. een ‘basisvoorziening’ voor alle peuters, dan liggen daar mogelijkheden.
Uiteraard zal ook in ogenschouw moeten worden genomen of de gemeente naast POV met VE voor alle peuters nog andere maatregelen en projecten inzake het bestrijden van onderwijsachterstanden / bevorderen van gelijke kansen wil treffen die ook geld kosten (GOAB-budget).
Opbrengst
• Financiële doorrekening(en) van het nieuwe lokale peuterstelsel per 26 augustus 2019 of 1 januari 2020 en verder o.g.v. diverse aannames van aantallen en type peuters en ouders (reguliere peuters en doelgroeppeuters, al dan niet KOT-gerechtigde ouders), groepen POV met VE en reguliere peuters in reguliere POV, geharmoniseerde inkomensafhankelijke ouderbijdragen, vraag- en kostprijzen reguliere POV en POV met VE.
• Inzicht bieden in (veranderende) kosten voor diverse groepen ouders (van reguliere en doelgroeppeuters, al dan niet KOT-gerechtigd).
• In kaart brengen van financiële houdbaarheid van de gemeente, rekening houdend met (fors) groter GOAB-budget na 1 januari 2019. In ogenschouw nemen van diverse uitbreidingen: 1) vergroten aantal doelgroeppeuters, 2) instellen van gemeentelijke OAB-bijdrage aan besturen / scholen (kwaliteit vroegschoolse educatie?) en 3) verhogen van (extra) Coevordense kwaliteitseisen POV met VE (meer
56 Sardes 2019 hbo-uren?).
• Verkenning van de mogelijkheden voor eventuele bijdrage uit gemeentefonds om nieuw ambitieus peuterstelsel conform scenario 4 (alle peuters 16 uur POV met VE) te financieren.
Planning en deadline
Maart 2019 t/m juni 2019 (bij invoering op 26 augustus 2019) of t/m 1 november 2019 (bij invoering op 1 januari 2020).
Tabel 14.6 Informatievoorziening voor en communicatie met organisaties en ouders Onderwerp 6: informatievoorziening voor en communicatie met organisaties en ouders
De uitbreiding naar 16 uur VE per week wordt doorgevoerd. Het betekent een grote verandering voor ouders, aanbieders van POV met VE en professionals. Om dit in goede banen te leiden, is informatievoorziening en communicatie van kardinaal belang. Aandachtspunten zijn:
• Informatievoorziening voor en communicatie met alle partijen (onderscheid tussen organisaties en ouders), in het bijzonder de (diverse groepen) ouders (ouders van reguliere peuters, ouders van doelgroeppeuters, al dan niet recht op KOT, zittende en nieuwe ouders bij gesubsidieerde aanbieders), over de (aanstaande) wijzigingen.
• Benutten gemeentelijke website.
• Maatwerk bieden voor het bereiken en vasthouden van (doelgroep)peuters en hun ouders.
• Wegnemen van gedoe en angst bij aanvragen van KOT door de doelgroep (helpdesk bij aanbieders?).
• Ouders in woord en daad ondersteunen met aanvraag KOT.
• Gebruik maken van bestaande relatienetwerken in de wijken, JGZ, CB, (meerdere kanalen, groot bereik).
Opbrengst
Plan van aanpak informatievoorziening en communicatie (informatie, communicatiedoelen, doelgroepen, wijzen van communicatie via website, affiches in ruimtes, folders, sociale media e.d.).
Planning en deadline
Maart 2019 t/m juni 2019 (bij invoering op 26 augustus 2019) of t/m 1 november 2019 (bij invoering op 1 januari 2020).
Tabel 14.7 Informatie en raadpleging wethouder, college B&W en raad (politiek) Onderwerp 7: informatie en raadpleging wethouder, college B&W en raad (politiek)
Wethouder, collega van B&W en raad moeten geregeld op de hoogte worden gehouden van doorvoering van de 16 uur POV met VE van hoge kwaliteit voor doelgroeppeuters en 8 uur POV met VE van hoge kwaliteit voor reguliere peuters (scenario 3). Er zal ook toestemming / akkoord moeten worden gevraagd voor keuzen die (vergaande) consequenties hebben voor richting en inrichting van het nieuwe lokale peuterstelsel, zoals de financiën en ouderbijdragen.
Bijzondere aandacht is gewenst voor effectuering van de nieuwe gewichtenregeling (hoogstwaarschijnlijk) vanaf 1 januari 2019, die leidt tot een forse stijging van GOAB-budget van gemeente Coevorden. Dit vraagt om duidelijke keuzen van de raad, met grote gevolgen.
Opbrengst
Periodieke informatievoorziening (schrijven van brieven, memo’s, coördinatie van informatie uit werkgroep VVE e.d.) richting de politiek (voortgang proces, keuzen, argumenten, weging van argumenten, financiële gevolgen van keuzen, mandaat vragen, beleidsmatige speelruimte e.d.) en dialoog met wethouder.
Planning en deadline
Maart 2019 t/m juni 2019 (bij invoering op 26 augustus 2019) of t/m 1 november 2019 (bij invoering op 1 januari 2020).
57 Sardes 2019