8.1 Inleiding
In dit hoofdstuk staat de vraag centraal hoe in het kader van de regionalisering om te gaan met de gebouwen/kazernes, het materieel en materiaal dat momenteel in eigendom is van de gemeenten en door de gemeenten wordt ingezet voor de uitvoering van de brandweerzorg.
8.2 Kazernes; VRBZO huurt, tenzij…
Op de peildatum 1 januari 2011 waren er 37 kazernes in de regio Zuidoost-Brabant in eigendom van de 21 gemeenten. Een kazerne is daarbij gedefinieerd als een gebouw waarin tenminste één tankautospuit is gestationeerd. In het kader van de regionalisering worden deze kazernes met ingang van 1 januari 2014 beheerd door VRBZO. De vraag die voorligt is of deze kazernes door VRBZO gekocht of gehuurd worden van de gemeenten.
Om tot een zorgvuldige afweging tussen ‘huren’ of ‘kopen’ te kunnen komen, is tijdens de bestuursconferentie van 22 augustus 2012 bestuurlijk de wens geuit een keuzematrix op te stellen. Deze keuzematrix moet leiden tot de meest optimale afweging, rekening houdend met kosten, risico’s en de te verwachten ontwikkelingen in de komende 10 jaren op het terrein van (repressieve) brandweerzorg in het algemeen en VRBZO in het bijzonder en het effect van deze ontwikkelingen op de behoefte aan kazernes in deze regio.
Een analyse leert ons dat er op hoofdlijn drie aspecten kunnen worden aangedragen, die de uiteindelijke afweging tussen huren of kopen bepalen. We schetsen deze hieronder:
• BTW-aspect. Een zwaarwegend element in de afweging huren of kopen betreft de mogelijke fiscale consequenties die gepaard gaan met de uiteindelijke keuze. Omdat de brandweerzorg momenteel nog bij gemeenten is belegd, kan de BTW met betrekking tot deze taak worden verrekend via het BTW-compensatiefonds. Echter, door regionalisering is de brandweerzorg met ingang van 1 januari 2014 belegd bij VRBZO. Vanaf dat moment is verrekening van BTW via het BTW-compensatiefonds niet langer mogelijk. Dit kan betekenen dat een deel van de gecompenseerde BTW moet worden terugbetaald (herziening). Dit is alleen van toepassing op onroerend goed dat in 2004 of later in gebruik is genomen én op 1 januari 2014 (nog) niet is overgedragen aan VRBZO. Het overdragen van het eigendom van gemeenten naar VRBZO voorkomt in alle gevallen een herziening. Daarnaast is de herzieningstermijn (10 jaar) van belang voor het onroerend goed dat eigendom blijft van de gemeenten of door VRBZO binnen deze termijn (al dan niet aan gemeenten) weer wordt verkocht/overgedragen. Als onroerend
Organisatieplan VRBZO; regionalisering brandweerzorg
goed na 1 januari 2004 in gebruik is genomen en geen eigendom is van VRBZO, zal een deel van de in het verleden gecompenseerde BTW moeten worden terugbetaald. Als de herzieningstermijn is verstreken maakt het voor het herzieningseffect niet uit of onroerend goed in eigendom is van VRBZO of van een gemeente. Als onroerend goed van gemeenten nog binnen de herzieningstermijn valt dan wordt het onroerend goed (al dan niet met een recht van terugkoop of een terugkoopverplichting) gekocht door VRBZO. Hiermee wordt een herziening voorkomen.
• Ontwikkeling brandweerzorg. Een tweede element dat een rol speelt in de afweging huren of kopen betreft de voorziene ontwikkelingen omtrent incidentbestrijding en risicobeheersing, welke een veranderende behoefte aan het aantal en de inrichting van kazernes met zich mee kan gaan brengen. Als gevolg van deze ontwikkelingen zullen nieuwe eisen gesteld worden aan voertuigen, bezetting, stalling en gebruik van ruimte.
• Kerntaak VRBZO. Tot slot speelt het argument een rol dat VRBZO een tekort aan expertise op het gebied van de verkoop en herontwikkeling van kazernes heeft. Het in eigendom hebben van een omvangrijke vastgoedportefeuille lijkt niet tot de kerntaken van VRBZO te behoren.
De drie voorgaande overwegingen leiden tot het bestuurlijk standpunt dat VRBZO kazernes van gemeenten huurt, tenzij…. De afweging hiertoe is in onderstaande keuzematrix samengevat:
Situatie Huren Kopen
(met terugkoopverplichting)
Kazerne ouder dan 10 jaar X
Kazerne jonger dan 10 jaar X
Kazerne gebruikt voor meerdere doeleinden (voor meer dan 30% van de ruimte)
X
Nieuwbouw kazerne X
Bijzondere afspraken gemeente X
Tabel 1: Keuzematrix huren of kopen kazernes
Indien we voorgaand afwegingskader toepassen op de 37 kazernes welke op 1 januari 2011 in deze regio operationeel waren, leidt dat tot het feit dat 29 kazernes door VRBZO van gemeenten gehuurd zullen worden op basis van een meerjarig huurcontract. Daarbij zal een onderscheid worden aangebracht tussen eigenaarsonderhoud en gebruikersonderhoud.
Organisatieplan VRBZO; regionalisering brandweerzorg
8.3 Materieel en materiaal; VRBZO neemt over
Uitgangspunt is dat al het brandweer gerelateerde materieel en materiaal van gemeenten in het kader van de regionalisering wordt overgenomen door VRBZO. Deze overname vindt plaats tegen boekwaarde.
Voordat het materieel en materiaal overgenomen kan worden moet het eerst geïnventariseerd worden. Doel van deze inventarisatie, met als peildatum 1 november 2012, is het verkrijgen van overzicht en inzicht in de kwaliteit en leeftijd van het materiaal en materieel. Op grond daarvan kan een overdrachtsprotocol, vervangingsplanning en onderhoudsplanning worden opgesteld.
Gemeenten hanteren verschillende afschrijvingstermijnen of -wijzen voor groot materieel en huisvesting die verschillen in gemeentelijke lasten kunnen verklaren. Om de structurele toekomstige lastenbehoefte van VRBZO in beeld te brengen is het nodig correcties toe te passen. Zodoende kunnen afschrijvingstermijnen en renteberekeningen worden geüniformeerd.
Het regionaliseringsproces zorgt ervoor dat de brandweerzorg in deze regio transformeert van 21 afzonderlijke korpsen naar één functionele eenheid. Ten aanzien van materieel en materiaal betekent dit dat diensten en leveringen al snel in aanmerking komen voor een meervoudig onderhands of zelfs Europese aanbesteding.
Ook zal ten aanzien van materieel en materiaal het logistieke proces waar nodig uit oogpunt van efficiency anders ingericht worden. Echter, ook hier geldt het uitgangspunt ‘lokaal wat lokaal kan, regionaal wat regionaal moet’. De keuze voor ‘regionaal’ wordt in dit geval ingegeven door wettelijke voorschriften en/of de meest praktische uitvoering. Daar waar de lokale verbondenheid namelijk sterk opweegt tegenover een centrale invulling (met mogelijk een beperkt inkoopvoordeel) gaat de voorkeur toch uit naar het behouden van de lokale invulling.
Organisatieplan VRBZO; regionalisering brandweerzorg