Genade verandert een gelovige in een serafijn. Het doet hem ontvlammen in een heilige ijver. IJver is een gemengde hartstocht, een samenstel van liefde en toorn. Zij brengt op een zeer intensieve wijze onze liefde tot God aan het licht en onze toorn tegen de zonde. IJver is de vlam van de genegenheden; iemand die God vreest, heeft een tweevoudige doop - met water en vuur. Hij is gedoopt met een geest van ijver; hij is ijverig voor Gods eer, waarheid en dienst: "Mijn ijver heeft mij doen vergaan", Psalm 119:139. Het was de kroon op het hoofd van Pinehas, dat hij ijverig was voor zijn God, Num. 25:13.
Mozes wordt ontstoken door een kool van Gods altaar en in zijn ijver verbreekt hij de stenen tafels, Exod. 32:19. Onze gezegende Zaligmaker geselt in Zijn ijver de kopers en verkopers uit de tempel: "De ijver van Uw huis heeft Mij verslonden", Joh. 2:17.
Maar er is ook een onnatuurlijk vuur - iets wat op ijver lijkt, maar het niet is. Een komeet lijkt ook op een ster. Ik zal daarom enkele verschillen aantonen tussen een ware en een valse ijver.
1. Een valse ijver is een blinde ijver.
"Zij hebben een ijver tot God, maar niet met verstand", Rom. 10:2. Dat is niet het vuur van de Geest, maar het is wildvuur. De Atheners waren heel vroom en ijverig, maar zij wisten niet waarvoor. "Ik heb een altaar gevonden, op hetwelk een opschrift stond:
DEN ONBEKENDEN GOD", Hand. 17:23. Zo zijn ook de roomsen ijverig op hun wijze, maar zij hebben de sleutel der kennis weggenomen.
2. Een valse ijver is een ijver die zichzelf zoekt.
Jehu riep: "Ga met mij en zie mijn ijver aan voor den HEERE", 2 Kon. 10:16. Maar het was geen ijver, het was eerzucht; hij dong naar de kroon. Demetrius pleitte voor de godin Diana, maar het ging niet om haar tempel, maar hij ijverde voor de zilveren tempeltjes, Hand. 19:25-27. Over zulke ijveraars klaagt ook Ignatius in zijn dagen, dat zij handel dreven ten bate van Christus en Zijn zaak, maar het was om zichzelf te verrijken. Men vermoedt dat in de dagen van koning Hendrik VIII velen ijverig waren om de abdijen te slopen, niet uit enige ijver tegen de roomsen, maar dat zij hun eigen huizen konden bouwen op de plaatsen van de ruïnes van die abdijen, net als arenden die hoog vliegen, maar hun ogen richten zich naar beneden op hun prooi. Als blinde ijver zevenmaal gestraft wordt, zal gehuichelde ijver zeventig-maal-zevenmaal gestraft worden.
3. Een valse, dwaze ijver is een misplaatste ijver.
Die komt het meest voor in zaken die niet bevolen zijn. Het is een kenmerk van een huichelaar dat hij ijvert voor tradities en slordig is ten aanzien van wetten. De Farizeeën waren ijveriger om hun bekers te wassen dan hun harten.
4. Een valse ijver wordt aangestoken door drift.
Jakobus en Johannes werden door onze Zaligmaker bestraft toen zij vuur van de hemel wilden roepen: "Gij weet niet van hoedanigen geest gij zijt", Lukas 9:55. Dat was geen ijver, maar toorn. Menigeen heeft de godsdienst eerder aangenomen uit partijzucht en liefhebberij dan uit ijver voor de waarheid.
Maar de ijver van iemand die God vreest, is een ware en heilige ijver, die blijkt uit de vruchten:
(1) Ware ijver kan niet verdragen dat God onrecht wordt aangedaan. IJver maakt dat het bloed naar het hoofd stijgt als Gods eer wordt aangerand. "Ik weet uw werken en uw arbeid en uw lijdzaamheid en dat gij de kwaden niet kunt dragen", Openb.
2:2. Wie zijn vriend vurig liefheeft, kan niet zwijgend aanhoren dat men kwaad van hem spreekt.
(2) Ware ijver zal de grootste moeilijkheden trotseren. Als de wereld ons bedreigt met een ijzingwekkend gevaar om ons de moed te benemen, werpt de ijver die vrees buiten. IJver wordt opgewekt door tegenstand. IJver zegt niet: "Er is een leeuw op de weg". IJver zal door een leger van gevaren heendringen, zij zal voortgaan in het gezicht van de dood. Laat men Paulus ervan in kennis stellen dat hij belaagd zou worden: "in iedere stad stonden banden en verdrukking hem te wachten". Dit maakte zijn ijver des te vuriger: "Want ik ben bereid, niet alleen gebonden te wor-den, maar ook te sterven, voor den Naam van den Heere Jezus", Hand. 21:13.
Zoals een strenge vorst bij wijze van tegenstelling het vuur heter doet branden, zo zet sterke tegenstand de ijver des te meer in vuur en vlam.
(3) Gaat aan ware ijver kennis vooraf, heiligheid volgt erop. Wijsheid vormt de voorhoede van ijver en heiligheid vormt de achterhoede. Een huichelaar schijnt ijverig te zijn, maar hij heeft een slecht oogmerk. Iemand die God vreest, is blank en rood; blank in zuiverheid en ook rood in ijver. De ijver van Christus was heter dan vuur en Zijn heiligheid was zuiverder dan de zon.
(4) IJver die oprecht is, heeft de waarheid lief, ook als zij veracht en tegengestaan wordt. "Zij hebben Uw wet verbroken. Daarom heb ik Uw geboden lief", Psalm 119:126, 127. Hoe meer anderen met heiligheid spotten, hoe meer wij haar liefhebben. Waarom wordt godsdienst er slechter door, als anderen haar onteren?
Fonkelt een diamant minder omdat een blinde die kleineert? Hoe meer goddelozen tekeergaan tegen de waarheid, hoe moediger degenen die God vrezen zich daarvoor inzetten. Toen Michal spotte met het godsdienstig dansen van David voor de ark, zei hij: "Ook zal ik mij nog geringer houden dan alzo", 2 Sam. 6:22., Engelse vertaling "Als dit verachtelijk is, zal ik me nog verachtelijker houden".
(5) Ware ijver veroorzaakt vurigheid in de plicht: "vurig van geest", Rom. 12:11. IJver doet ons met eerbied luisteren, met aandoening bidden en met vurigheid liefhebben. God heeft het offer van Mozes van de hemel aangestoken: "Want een vuur ging uit van het aangezicht des HEEREN, en verteerde op het altaar het brandoffer", Lev. 9:24. Als wij ijverig zijn in onze Godsvrucht en ons hart wordt heet in ons binnenste, dan is daar vuur van de hemel om ons offer te ontsteken.
Wat is het afschuwelijk als iemand een en al vuur is als hij zondigt en ijskoud als hij bidt! Een Godvrezend hart loopt, net als heet, kokend water, over in heilige aandoeningen.
(6) Ware ijver raakt nooit buiten adem. Al is zij hevig, zij is bestendig. Vele wateren kunnen de vlam van ijver niet uitblussen, zij is nog verzengend in de koude luchtstreek. De warmte van de ijver is net als de natuurlijke warmte die uit het hart voortkomt, die net zo lang duurt als er leven is. IJver die niet bestendig is, is nooit waar geweest.
Eerste nuttig gebruik
Wat zijn diegenen het tegenovergestelde van Godvrezend die de ijver omlaag halen en die haar beschouwen als godsdienstwaanzin! Zij nemen het wel op voor het licht van de kennis, maar niet voor de hitte van de ijver. Toen Basilius vol ernst in zijn preken tegen de Ariaanse ketterij waarschuwde, werd dat uitgelegd als domheid en dwaasheid. Godsdienst is een zaak waarbij ijver vereist wordt; het Koninkrijk der hemelen wordt alleen ingenomen door geweld, Matthéüs 11:12.
Vraag. Maar waarom is zoveel vurigheid in de godsdienst nodig? Wat komt er dan van voorzichtigheid terecht?
Antwoord. Hoewel er voorzichtigheid nodig is om de ijver te besturen, is zij er niet om haar te verderven. Omdat gezicht nodig is, moet het lichaam daarom geen warmte hebben? Als voorzichtigheid in de godsdienst het oog is, is ijver het hart.
Vraag. Maar waar is dan de gematigdheid?
Antwoord. Gematigdheid in middelmatige zaken is aanbevelenswaardig en zij zou ongetwijfeld zeer bijdragen tot het vestigen van vrede in de kerk, maar wat betreft de voornaamste artikelen des geloofs waarin Gods eer en onze zaligheid op het spel staan, daar is gematigdheid alleen maar zondige neutraliteit.
Het was het advies van Calvijn aan Melanchton dat hij niet zo'n voorliefde moest hebben voor het begrip "gematigd", zodat hij uiteindelijk niet al zijn ijver zou verliezen.
Vraag. Maar de apostel dringt gematigdheid aan: "Uw bescheidenheid, (Engelse vertaling: gematigdheid) zij alle mensen bekend", Filip. 4:5
(1) De apostel spreekt daar over het matigen van onze hartstochten. Het Griekse woord voor "matigheid" betekent oprechtheid en zachtmoedigheid; het tegenovergestelde van opvliegende toorn. En zo wordt het woord op een andere plaats vertaald door "bescheiden", (Engels: geduldig) 1 Tim. 3:3. Met gematigdheid wordt dus bedoeld zachtmoedigheid van geest. Dat wordt duidelijk gemaakt door de volgende woorden: "De Heere is nabij" - alsof de apostel wilde zeggen: "Wreekt uzelven niet, want de Heere is nabij". Hij is nabij om het onrecht u persoonlijk aangedaan te wreken, maar dat verhindert een christen geenszins om ijverig te zijn in aangelegenheden van de godsdienst.
(2) Wat zijn diegenen vreemdelingen van de Godzaligheid die geen ijver hebben voor de eer van God! Zij kunnen het aanzien dat Zijn instellingen veracht worden, Zijn dienst vervalst wordt en toch is hun geest in hen in het geheel niet ontstoken.
Hoevelen zijn er van een slome, lauwe gesteldheid, wel ijverig voor hun eigen werelds belang, maar zonder ijver voor de hemelse zaken. Heet met betrekking tot hun eigen zaak, maar lauw in Gods zaak. De Heere heeft het meest een afkeer van lauwe naamchristenen. Ik zou bijna zeggen dat Hij van hen walgt. "Och, of gij koud waart of heet", alles behalve lauw. "Zo dan, omdat gij lauw zijt en noch koud noch heet, Ik zal u uit Mijn mond spuwen", Openb. 3:15, 16. Een lauw
christen is slechts aan één zijde gebakken, net als Efraïm: "Efraïm is een koek die niet omgekeerd is", Hos. 7:8. Een gedaante van de godsdienst aannemen zonder ijver is net als de lichamen die de engelen aannamen, waarin zij wel bewogen, maar waar geen leven in was. Ik zou deze lauwe christenen met hun vage belijdenis deze vragen willen stellen: "Als de godsdienst geen goede zaak is, waarom hebben zij die dan aanvankelijk aangenomen? Als het wel een goede zaak is, waarom gaan zij er dan zo lauw mee om? Waarom hebben zij niet meer heilige ijver in hun ziel?"
Deze mensen zouden graag ten hemel gaan in een zacht bed, maar zij zijn er afkerig van om daarheen te worden gevoerd in een vurige wagen van ijver.
Bedenk, dat God ijverig zal zijn over degenen die niet ijverig zijn; Hij bereidt het vuur der hel voor degenen die het vuur van de ijver missen.
Tweede nuttig gebruik
Als u een plaats wenst te hebben op de lijst van degenen die God vrezen, sta dan naar ijver. Het is beter geen godsdienst te hebben dan niet ijverig te zijn in de godsdienst.
Pas toch op voor vleselijk vernuft. Dat is een van de drie zaken waar Luther bang voor was dat zij de dood voor de godsdienst betekenden. Sommige mensen zijn te wijs geweest om zalig te worden! Hun verstand heeft hun ijver gedood. Pas op voor luiheid, een vijand van ijver: "Wees dan ijverig en bekeer u", Openb. 3:19.
Christenen, waar reserveert u uw ijver voor? Is het voor uw goud dat vergaat, of voor uw hartstochten die u doen omkomen? Kunt u uw ijver beter besteden dan aan God?
Wat zijn mensen ijverig geweest in een valse godsdienst! "Zij verkwisten het goud uit de beurs en wegen het zilver met de waag", Jesaja 46:6. De Joden hebben kosten noch moeiten gespaard in hun afgodendienst. Ja, zij "hebben hun zonen en hun dochteren den Moloch door het vuur laten gaan", Jeremia 32:35. Zij waren zo ijverig in hun afgodendienst, dat zij hun zonen en dochters wilden opofferen aan hun valse goden.
Hoe ver zijn de heidenen, die stekeblind waren, in hun valse godsdienst gegaan! Toen de tribunen van Rome klaagden, dat zij goud nodig hadden in hun schatkisten om aan Apollo op te offeren, legden de getrouwde vrouwen in Rome hun gouden kettingen, ringen en armbanden af en gaven die aan de priesters om ze op te offeren. Zijn die zo ijverig geweest in hun zondige godsdienst en wilt u niet ijverig zijn in de dienst van de ware God? Kunt u iets met uw ijver verliezen? Zal die niet meer dan overvloedig beloond worden? Wat is de hemel u waard? Wat is het zien van God u waard? Is Jezus Christus niet ijverig voor u geweest? Hij zweette druppelen bloed, Hij worstelde met de toorn van Zijn Vader. Wat was Hij ijverig voor uw verlossing en hebt u dan geen ijver voor Hem? Is er iets wat u zelf in uw knechten meer haat dan sloomheid en lui-heid? U bent zulke knechten beu. Hebt u een afkeer van een luie geest in anderen en niet in uzelf? Wat zijn al uw plichten zonder ijver anders dan louter hersenschimmen en onbenulligheden?
Weet u wat een heerlijk iets ijver is? Zij is de glans die van de genade afstraalt; zij is de vlam van de liefde; zij gelijkt op de Heilige Geest: "En van hen werden gezien verdeelde tongen als van vuur, en het zat op een iegelijk van hen. En zij werden allen vervuld met den Heiligen Geest", Hand. 2:3, 4. Tongen van vuur waren een symbool om het ijvervuur voor te stellen dat de Geest over hen uitstortte. IJver maakt dat alle godsdienstige werkzaamheden op de Heere kracht uitoefenen. Als het ijzer roodgloeiend is, kan men dat het beste ergens in krijgen en als onze werkzaamheden roodgloeiend van ijver zijn, dringen zij het vlugst tot in de hemel door.