T. de Jonge
Ongeacht welke vormen van stadsbestuur Muiden in de lange historie heeft gekend, er zal alijd wel een onderkomen zijn geweest waar de vroede vaderen hun taak hebben verricht. Het zou te ver gaan een opsomming te geven van alle panden waar ooit burge meesters, schouten en schepenen huisvesting hebben gevonden om van daaruit Muiden te besturen. Bovendien zou het de aandacht afleiden van het huidige gemeentehuis van Muiden. Het lijkt zinvol een korte terugblik te geven op de periode waarin de gemeente lijke bestuursvorm overeenkomt met de vorm die we nu ook kennen.
In die hele periode vond het besturen van Muiden plaats vanuit een of ander pand op de Herengracht, beneden de sluizen. Dat is het gedeelte waar de kerken zijn te vinden en waar eens de zoutketen waren gevestigd. Op dat deel van de Herengracht waar dus ook dat rode bakstenen, van wit schilderwerk en blauwe dakpannen voorziene gebouw staat. In dat gedeelte van Muiden speelde het besturen van de gemeente zich af. Dat rood, wit, blauwe pand is overigens het gemeente huis.
Heel toevallig stond ook het eerste gemeen tehuis uit die periode op dezelfde plaats. Het werd gebouwd in 1721 en het bezat de waardigheid die je voor een klein stadje van een stadhuis en later ook gemeentehuis mocht verwachten. Het was voorzien van een torentje, waarin een luidklok was opgehangen. Deze klok werd geluid als er iets belangrijks aan te kondigen viel en wanneer een vonnis openbaar werd gemaakt. Kennelijk werd er dus ook recht gesproken. Dat is ook op te maken uit het beeld van Vrouwe Justitia, dat op het midden van het balkon was geplaatst. De beide zijden van het balkon, waarmee eveneens de allure van het gebouw werd
onderstreept, waren versierd met het stedelijke wapen en het wapen van Holland. In 1832 was het zodanig vervallen, dat een flinke storm al voldoende was om slopers het werk uit handen te nemen. Persoonlijke ongelukken vonden niet plaats, want de inwonende huismeester wist het gebouw voor het instorten nog te verlaten. De klok heeft de stormramp overleefd en vervangt de gebarsten kerkklok van Muider-berg. Als het puin is geruimd, blijft een lege plek over die pas in 1915 weer bebouwd wordt met het huidige gemeentehuis. Bijna tachtig jaar lang kent Muiden het gemeentehuisloze tijdperk. Dat wil overi gens niet zeggen dat er voor het gemeente bestuur geen huisvesting was, maar het was wel een jarenlange kwestie van behelpen. Het archief -dat in eerste instantie in een leegstaand huis wordt ondergebracht- heeft vooral te lijden door de bekrompen vorm van gemeentelijke huisvesting.
Alhoewel de plannen tot herbouw vrij spoedig gereed zijn, ontbreken de financiële middelen. De 400 gulden die architect J. van Maurik in rekening brengt voor het maken van een ontwerp voor het nieuwe gemeente huis lijken verspild, maar worden ruim schoots gedekt door de 1310 gulden die de sloop op heeft gebracht.
Het duurt tot 1840 voordat men weer een redelijke huisvesting heeft gevonden. Het is een leegstaande woning naast de RK Pastorie. In 1852 besluit men voor 200 gulden per jaar een herenhuis te huren. Het is het huis dat Bouvy-zout tot aan de sluiting in gebruik had als kantoor. Lang is hiermede het toenmalige gemeentelijke bestuursappa raat niet onderdak, want in 1860 moet men door onenigheid met de huisbaas dit pand weer verlaten.
Gemeentehuis en R. K. Kerk — Muiden.
WÊ3
;;-;
L
f c .
Het gemeentehuis van Muiden met de r.k.-kerk. ander deel van de Herengracht. Men denkt aan de mogelijkheid om op het Muiderslot enkele kamers te huren. Deze poging mislukt echter en er zit niets anders op dan drie kamers te huren van hotel Vechtzicht, thans de Muiderhof. Helaas blijkt dat een onhoudbare toestand. Dan vinden twee raadsleden het tijd het initiatief te nemen. Ze komen met plannen voor weer een echt gemeentehuis. Maar ook dan zijn de middelen niet toereikend.
In 1882 zit de gemeente wat ruimer bij kas. Dat blijkt uit het feit dat men 100 meter zuidelijker van het huidige gemeentehuis een perceel koopt dat redelijk geschikt blijkt te zijn. Het is dan al 50 jaar behelpen geweest. Als de plaatselijke zoutindustrie broodnodig aan uitbreiding en reorganisatie toe is, misschien wel aan zijn eerste vormen van moderniseren, dan is het de heer Bouvy enorm veel waard het gemeentehuis aan te kunnen kopen.
Als de troebele tijden -de Eerste Wereld oorlog- zijn aangebroken, vormen de transactie en de schenkingen van Bouvy een goede financiële basis om een nieuw
gemeentehuis te bouwen op de dan al ruim tachtig jaar ‘braakliggende grond.
Het ontwerp van architect Stuyt voorziet in een gemeentehuis dat qua ruimte voor eeuwen mee kan. In maart 1915 wordt het onder grote belangstelling, overeenkomstig de dan heersende normen van feestelijkheid, geopend. De kosten bedragen een kwart ton en de gemeente behoefde maar 10.000 gulden uit eigen kas bij te passen. Boven de dikke houten deuren komt de volgende spreuk:
In troebel tijt werd 't huis bereuyt, pleegt raed tot daed. Beveelt aan God der stede lot.
Op menig trouwfoto in Muiden is die spreuk te lezen. Op de oude vergeelde niet, maar wel op die van recentere datum is in de deuren een kijkglaasje te zien. In de oorlogs jaren was het plaatselijke distributiekantoor ook in het gemeentehuis gevestigd. Ook dit distributiekantoor kwam bij de onder grondse in aanmerking om beroofd te worden van distributiebonnen die nodig waren voor onderduikers. Met dat kijkglas trachtte men dit soort overvallen te
voor-komen.
Behalve alle gemeentelijke diensten en het gemeentebestuur was ook de werkplaats van gemeentewerken er in ondergebracht. Bovendien had ook de gemeentebode -toen conciërge genoemd- er zijn woonruimte in. Toch bleek in 1970 de noodzaak het gemeen tehuis binnen de bestaande muren en onder de bestaande kap drastisch te veranderen. Het oude vertrouwde interieur met de donkere hal, met rechts de gemeente ontvanger en links de woning van de bode en centraal de brede stenen trap naar boven, kwam te vervallen. Boven bleef de indeling enigszins behouden, maar werd alles wel drastisch vernieuwd.
Tot ergernis van de raad werd het budget bijna met het dubbele overschreden. Wat men had gehoopt, de verbouwingskosten binnen het tienvoudige van de toenmalige nieuwbouwkosten te houden, werd bijna het twintigvoudige. Amper tien jaar heeft men ervan geprofiteerd. Alhoewel er geen woonruimte meer was voor de bode, het kamertje van de plaatselijke politie en het kantoor van gemeentewerken elders werden ondergebracht, ging het besturen van de gemeente en de ambtelijke assistentie en de uitvoering ervan te veel ruimte vergen. In de restauratieplannen van de Kazerne werd een raadszaal opgenomen. Toen die in gebruik werd genomen was er nogmaals een wat kleinere aanpassingsverbouwing nodig. Op dit moment overweegt men alweer de zolderverdieping in te richten om het inmiddels toch weer ontstane gebrek aan ruimte op te vangen.
Uitbreiding van personeel is een discussie punt in de Muider raad. Waar dat eventueel ondergebracht zal worden is een vraag waar vele antwoorden op mogelijk zijn. Het ligt niet voor de hand dat men het raadhuis op zal offeren om er een torenhoog gebouw voor in de plaats te zetten. In de eerste plaats zou dat op de Herengracht en in het stads beeld van Muiden misstaan, maar bovendien zal men in Muiden het zeventig jaar oude gebouw niet willen missen. Daarvoor heeft het, vooral in de Muider geschiedenis, een te belangrijke functie gehad.
Menige Muidenaar is er getrouwd, als nieuw
De spreuk boven de ingang van het gemeentehuis van Muiden.
i
ingezetene ingeschreven. Veel werklozen hebben er in de crisisjaren tweemaal per dag gestempeld. De oorlogsjaren hebben er hun stempel op gedrukt. Zeker als er verorde ningen uitgevoerd moesten worden. Maar ook werd er de meest intensieve vorm van de bevrijding beleefd. Van gemeenteraden die voor het besturen lange rondvragen nodig hadden tot gemeenteraden, waarbij het politieke steekspel onontbeerlijk is om te besturen, hebben er rond de raadstafel gezeten. Er werden belangrijke beslissingen genomen, die onder meer nodig waren om het Muiden te laten ontstaan dat we nu kennen.
Er waren leuke voorvallen en kleine drama's, maar ook opschuddinkjes zoals de schietpartij tijdens een raadsvergadering waar een miskend en gedwarsboomde strandfotograaf zijn gram kwam halen. Muiden is geen stad om op het meest centrale punt een gemeentehuis te hebben, maar dat is geen probleem; de Muidenaren weten het best te vinden.