Educatie visie
Bij GeoFort staat in alle educatieve program- ma’s en onderdelen de Sense of Fun voorop. Het uitgangspunt is dat het leren makkelijker gaat als jongeren het leuk vinden. Daarnaast staat de Sense of Experience centraal: ‘Learning by Doing’. Je leert namelijk veel sneller als je zelf aan de slag mag en zelf mag ontdekken. Uit onderzoek blijkt dat de hersenen van leerlingen tijdens een reguliere les op school net zo inactief zijn als wanneer de leerlingen liggen te slapen... Bij practica daarentegen zijn de hersenen druk in de weer. Bij GeoFort zoeken we steeds naar uitdagingen om die jonge hersenen aan het werk te krijgen. Zo creëren we een fascinatie voor GPS bij de leerlingen door ze er zelf mee te laten exper- imenteren. Tot slot is bij GeoFort de Sense of
Urgency belangrijk. Het is veel motiverender
voor jongeren als ze weten waar ze voor leren.
Het beste kindermuseum ter wereld: GeoFort!
Interactie zandbak.
Expedition Earth Kids.
We gaan daarom met serieuze onderwerpen aan de slag. Denk hierbij aan een crisisman- agementworkshops waar met professionele software gewerkt wordt en jongeren ervaren dat wat ze doen er ook écht toe doet.
GeoExperience
Het is heerlijk om op een mooie zondag rond te lopen op het fort en de ongeveer 500 mensen te zien genieten van de onderdompeling in de wereld van de XYZ. Als we op zo’n dag aan kinderen vragen wat ze het leukst vinden dan krijgen we uiteenlopende antwoorden. Voor sommigen staat de aardbevingstafel op nummer één en verzinnen ze wedstrijdjes waarbij ze prachtige hoge torens bouwen die de schud- dende tafel kunnen weerstaan. Hun ouders lezen ondertussen dat het hele fort twee centimeter op en neer is gegaan tijdens de grote aardbeving in Japan. Dit is gemeten met een seismograaf die Universiteit Utrecht in één van onze betonnen groepsschuilplaatsen heeft neergezet.
Voor anderen is de lift naar het diepste van de aarde het meest indrukwekkend. Je passeert alle aardlagen in een razend tempo, want je gaat in zes minuten 6000 kilometer de diepte in. Onderweg kom je te weten dat 2,5 keer zoveel energie in de aarde zit als de mensheid op dit ogenblik verbruikt en dat deze ener- giebron nooit opraakt. Een geruststellende gedachte...! Het is alleen nog erg kostbaar om deze energiebron te benutten. Dat gaat echter de komende generaties veranderen, aldus de partners Shell, EBN, TNO en Techniekpact. Hoogtelijnen, de weg van het water of een uitbarstende vulkaan; de innovatieve zandbak is bij jong en oud populair. Terwijl je graaft veranderen de hoogtelijnen. Je blijft graven om te zien wat er gebeurt als je een puntige berg maakt met een gat in het midden. De computer detecteert dit via Kinect en registreert een vulkaan, waarna de beamer wordt aangestuurd om een vulkaanuitbarsting te projecteren.
Watermanagement
Nieuw is de watermanagementzaal die samen met Waterschap Rivierenland is ontwikkeld. Door middel van 8 beeldschermen word je meegenomen in het verhaal over Nederland als deltaland, big data speelt hier de hoofdrol. Je ziet simulaties van overstromingen en actuele informatie in kaart gebracht. Fascinerend vin- den de kinderen de website van Marine traffic, waarbij de beroepsscheepvaart live te volgen is. Er is bijna geen kind die gelooft dat dit echt is...
Historie
Dankzij een donatie van het Rabobank coö- peratiefonds zijn een aantal mooie koperen
landmeetinstrumenten van het Kadaster en de TU Delft tentoongesteld. Binnen deze exhi- bition ligt de nadruk op Generaal Krayenhoff die zowel de Nieuwe Hollandse waterlinie heeft ontworpen als het rijksdriehoeksnet heeft ontwikkeld. Centraal staat het meten van afstanden, hoeken en hoogten.
Voor de jonge kinderen wordt de geschiede- nis van het fort verteld door samen de lange wollen onderbroeken van de soldaten te wassen. Dit levert hilarische taferelen op, want niet iedereen durft mee te helpen om de ‘poepbroeken’ te wassen. De oudere leerlin- gen gaan buiten aan de slag met sextanten om de breedte van de fortgracht te meten. Ondertussen krijgen ze allemaal het verhaal mee waarom dit fort op deze plek ligt: een prachtig staaltje geopolitiek.
Raad voor Cultuur
De komende tijd gaan we vol verder met de ontwikkeling van nieuwe exhibits en uitdagend lesmateriaal. We gaan ondertussen ook verder met het werven van structurele subsidie voor onze educatieve taken. Dat blijkt niet altijd eenvoudig te zijn. Zo heeft GeoFort onlangs een negatief advies gekregen van de Raad voor Cultuur ten aanzien van de aanvraag voor de Basis Infrastructuur Subsidie ter waarde van 350.000 euro per jaar. De Raad oordeelde dat het ‘museale karakter’ van de instelling van ‘onvoldoende kwaliteit’ zou zijn. GeoFort is inderdaad geen museum in de klassieke zin van het woord. Wij hebben geen vitrinekasten vol met koperen instrumenten. Wij gebruiken replica’s van oude landmeet- apparaten en kaarten die de bezoekers zelf mogen gebruiken. Daarnaast komt de geschiedenis bij ons tot leven door rond te lopen op het oude fort en met augmented reality op verschillende locaties te zien hoe het vroeger was. De Raad is ook positief
over onderdelen van GeoFort. Ze vindt het ‘bewonderenswaardig’ hoe GeoFort sponsors en particuliere investeerders heeft weten aan te trekken en ook van de ‘veelzijdigheid van het educatieve aanbod’ is de Raad ‘onder de indruk’. De Raad voor Cultuur geeft aan de musea inhoudelijk te beoordelen op grond van ‘zeggingskracht’, ‘oorspronkelijkheid en vernieuwing’”. De praktijk is naar onze mening anders: GeoFort is beoordeeld naar traditi- onele maatstaven die vernieuwing weinig kans geven. Het lastige van een vernieuwend concept is namelijk dat het vaak niet in de bestaande kaders past...
Lobby Tweede Kamer
Voor GeoFort zou de toekenning van de BIS een cruciaal verschil maken voor de toekom- stige ontwikkelingen. We hebben daarom alle Tweede Kamerleden uitgenodigd om zelf een kijkje te komen nemen te GeoFort en we hopen na Prinsjesdag op een Kamermeerder- heid, zodat GeoFort alsnog in aanmerking komt voor de Basis Infrastructuur Subsidie, verstrekt door het ministerie van OCW. We zijn dan ook hard op zoek naar aanknopings- punten met Tweede Kamerleden. Mocht je als Geo-Info-lezer tips of contacten hebben, dan houden we ons aanbevolen!
Willemijn Simon van Leeuwen is directeur en oprichter van GeoFort. Zij is bereikbaar via willemijn@geofort.nl.
Tabitha van den Ende is senior projectleider GeoExperience bij GeoFort. Zij is bereikbaar via tabitha@geofort.nl.
Nienke van Pijkeren is onderwijscoördinator bij GeoFort. Zij is bereikbaar via nienke@geofort.nl. Vera van Leeuwen is manager onderwijs frontoffice bij GeoFort. Zij is bereikbaar via vera@geofort.nl. Expedition Earth Kids.
Verslag
Woensdag 6 april 2016 vond alweer de vierde Cartodag plaats in het Universitaire Geo-bolwerk ITC te
Enschede. De eerste Cartodag die met steun van GIN is georganiseerd; een mooie start (en tevens vervolg)
van een hopelijk lange traditie.
De opening is vanzelfsprekend voor ICA- voorzitter en hoofd van het Geo-Information
Processing Department van ITC, Menno-Jan
Kraak. Aan de hand van de definitie ‘....the art,
science, and technology of making and using maps’ schetst hij de veranderingen van kunst
naar techniek naar kaartgebruik en vice versa. Een goed begin.
Het programma was in twee thema’s opge- deeld. In de ochtend werd nagedacht, gediscus- sieerd en bijgepraat over de ethiek, juridische aspecten en de privacy, om in de middag met de visuele aspecten aan de gang te gaan. Arnold Bregt startte het blok met stellingen over de ethiek die bij het kartografisch werk om de hoek komt kijken. Bij elke stelling kon je aangeven waar jij zelf stond: zou je de
opdracht weigeren (rode kaart) of toch nog uitvoeren (groene kaart)?
Aansluitend vertelde Jene van de Heide een doorwrocht verhaal over (big) data en privacy en de manier hoe het Kadaster daar mee om gaat. Alles open, aan elkaar te koppelen en met kaarten te delen? Dat luistert nauw, want hoe zit dat ethisch, wat voor keuzes zijn van belang? En hoe zit het met de privacy, als je geanonimiseerde data via allerlei koppelingen toch op een kaart tot naukeurige locaties of zelf personen kunt leiden? Hoe richt je je data zo in dat die koppeling niet kan? Een zware klus, met ethische vraagstukken, praktische problemen en privacy-gevoelige onderwerpen.
Waar uiteraard ook veel juridische kanten aan zitten, een onderwerp waar ICT-juriste Sophia Sipkens meer over vertelde. Want hoe open is Open Data? En het auteursrecht, geldt dat ook voor kaarten? En zo ja, op welk deel dan, het plaatje, of de (cartografisch) aangepaste data?
Cartodag 2016
Aankondiging van Keynote speaker Menno-Jan Kraak door presentatrice Niene.
Mapchallenge bekijken.
Mapchallenge discussie. Arnold Bregt.
Verslag
Wat te denken van het gebruik van andermans iconen, lettertype, data? Een eyeopener voor veel van de bezoekers, wat ook bleek uit de hoeveelheid vragen bij de presentatie zelf en in de (lunch)pauzes.
Stof tot nadenken, en tijd voor een vervolg. Wellicht kan er tijdens GeoBuzz een mooie discussie worden gegenereerd over deze drie vervochten onderwerpen?
Na dit breinbrekende begin was het na de lunch tijd voor het visualiseren van data. Helaas kon Barend Köbben niet aanwezig zijn om te vertellen over de veranderingen in het gereedschap van Bertin met de huidige digitale technieken. Gelukkig wilde datajour- nalist Frédérik Ruys zijn presentatie uitbreiden. Hij gaf een bevlogen lezing over zijn werk en de keuzes die hij maakt bij zijn visualisaties en kaarten. Daarnaast kregen we een mooie inkijk
in de werkzaamheden voor het programma Nederland van Boven en een sneak-preview naar het vervolgprogramma: Nederland van Onderen. Ook dat wordt weer iets om naar uit te kijken, want weet u wat er onder de grond te beleven is?
In de aanloop naar de Cartodag was er een MapChallenge opgesteld. De uitdaging was om met een dataset van de UNHCR de vluchte-
Stemmen. Luisteren.
lingenstromen weer te geven. Een brede vraag want tja, vluchtelingen in Nederland? Of in de wereld? Met welk doel en middel? Dat stond allemaal vrij, en er zijn een aantal leuke kaarten gemaakt. Deze konden in de gangen van het ITC bewonderd worden, en ook in het afslui- tende deel van de middagpresentaties. De Map-Challenge werd ook door twee meestervormgevers aangegaan, die ieder een andere discipline of achtergrond hebben. Tjeerd Tichelaar (Wolters Noordhoff) maakt een kaart vanuit jarenlange klassieke karto- grafische kennis en Frédérik Ruys is juist sterk
in interactieve kaarten. Helaas hebben we geen grafisch ontwerper gevonden die de challenge aandurfde, maar deelnemer Sven Reulen heeft zijn kaart ook gepresenteerd. Zo waren er drie verschillende invalshoeken. Allen vertellen over de keuzes en het ontwerp- proces. Wat is het verschil in inzicht?
Dit was zeker bijzonder. Frédérik Ruys kwam tot de conclusie dat een kaart alleen maar verwarrender werkt, wat een prachtige en effectieve kaartloze visualisatie opleverde. Een seminar van en voor kartografen, waarbij de beste keus een visualisatie zonder kaart blijkt. Leerzaam en verfrissend!
Tjeerd Tichelaar richtte zich uiteraard op hun eigen doelgroep, namelijk een themabladzijde in de voor scholieren bedoelde Bosatlas. Hierbij werd veel aandacht besteed aan de informatie analyse: kan deze dataset wel gebruikt worden voor een zinvolle migra- tiekaart? De dataset blijkt niet volledig, van sommige landen zijn in geen samenhangende gegevens bekend, landen zijn van naam
verandend, hebben een andere grens gekre- gen. Vluchtelingen staan soms bekend als statushouder, en soms als aanvraag. Wordt elk jaar dezelfde gegevens genoteerd, of is men opeens van statushouder naar aanvrager verschoven, waar het wel op lijkt. Hoe kan dit dan worden weergegeven? Door combinatie van datasets, generalistatie of opvulling van gaten met andere gegevens en het inzoomen op twee vluchtelijngengroepen levert toch mooie zinvolle kaarten op. Mooi om de ach- terliggende gedachtengang te volgen die bij het samenstellen van een schoolatlas horen. Dit is toch een andere tak van sport waarbij rekening moet worden gehouden met een leerdoel, iets dat voor veel kaarten niet geldt. De keus van Sven Reulen viel op een heat- map, een leuke manier om grote datasets te tonen, al was er wel discussie of deze dataset hiervoor wel geschikt was.
Menno-Jan Kraak toverde nog een extra visualisatie tevoorschijn, een student van ITC had in de zomer een vergelijkbaar onderwerp gevisualiseerd met D3, een leuke afsluiter. Restte voor de borrel nog een zeepkist waarin men een korte mededeling kon doen, wat door velen werd aangegrepen. En afsluitend werd Hans van der Maarel bedankt voor het opzetten van de Cartodag in 2013, waarna de oproep voor medewerking voor volgend jaar volgde, en alvast de datum en plaats bekend werd gemaakt: Cartodag 2017 zal plaatsvin- den op 15 maart in Rotterdam, met dank aan Jeroen Vuijk en gemeente Rotterdam.
Links
Presentaties zijn te vinden op Cartodag.nl
Jonna Bosch
Foto’s zijn van Marga te Woerd. Kaart bosatlas.