Gevorderde bewerker

Van 23 kernen (22,3 % van de kernen) is het vrijwel zeker dat deze zijn bewerkt door een pupil die al enigszins gevorderd is. Deze kernen worden hieronder beschreven. Op de kernen is zichtbaar dat de bewerker wel over de basiskennis van het proces van vuursteen bewerken beschikte, maar dat de uitvoer nog te wensen over laat. Op bijna alle kernen zijn slagvlakken geprepareerd, alleen zijn van sommige nog de hoeken te scherp of te stomp om goede klingen te kunnen slaan. Af en toe is er ook een slagvlak aangebracht op een plaats waar goede bewerking niet mogelijk is, bijvoorbeeld bij een naar binnen buigend afbouwvlak. Het aantal regelmatige, lange klingen dat van deze kernen is afgekomen, is doorgaans klein. Op veel

Fig. 48. Detailfoto van stacked steps op de kern met vondstnummer 4252.

kernen zijn nog (onregelmatige) afslagen waar te nemen en een flink aantal afslagen eindigt in een hinge of step. Van veel kernen hadden nog meer klingen af kunnen worden geslagen. Het lijkt erop dat in Zeijen gebrek was aan goed uitgangsmateriaal. Wanneer deze kernen door een ervaren bewerker onder handen waren genomen, zouden ze de fouten op de kern hebben kunnen repareren en zo meer klingen kunnen vervaardigen. Dit is niet gebeurd, wat bevestigt dat het hierbij zeer waarschijnlijk om kernen gaat die zijn bewerkt door een gevorderde pupil.

Vondstnummer 9; 48×44×14 millimeter, 34 gram.

Dit is vermoedelijk een fragment van een oorspronkelijk grotere kern. Er is nu nog één slagvlak zichtbaar, maar op de kern is één negatief te zien die vanaf een andere kant is geslagen. Op het afbouwvlak zijn onregelmatige negatieven van afslagen te zien en twee series stacked steps. Er zijn op de kern een aantal slagkegels zichtbaar waar te ver van de rand werd geslagen, waardoor het niet lukte afslagen van de kern af te halen.

Vondstnummer 416; 70×39×23 millimeter, 60 gram.

Op de kern is te zien dat er een poging is gedaan om twee slagvlakken te maken. Eén daarvan heeft een veel te scherpe hoek en de andere is te stomp. De zijkanten van de kern zijn geprepareerd, maar er is nooit een eerste kling vanaf geslagen. De vorm van de vuursteen is niet geschikt voor het vervaardigen van klingen. Het afbouwvlak loopt hol naar binnen toe en bestaat nog voor een gedeelte uit cortex.

Vondstnummer 2150; 68×39×39 millimeter, 76 gram.

De kern heeft één slagvlak dat geprepareerd is. Vanaf hier zijn een tweetal redelijke klingen geslagen en een aantal kleine afslagen die na een centimeter uit de kern lopen. Op de zijkant is kernpreparatie zichtbaar, maar het was door de stompe hoek niet mogelijk hier een kling te slaan.

Vondstnummer 2182; 49×52×47 millimeter, 124 gram.

De kern is te klein voor de productie van goede klingen. Er is één slagvlak aanwezig op de kern die geprepareerd is. De afslagen zijn niet allemaal vanaf het slagvlak geslagen, maar ook vanaf andere zijden waardoor het moeilijker werd om klingen van de kern te slaan. De afslagnegatieven zien er kort en onregelmatig uit, een aantal eindigen in hinges en net onder het slagvlak zit een serie stacked steps.

Vondstnummer 2192; 60×46×36 millimeter, 98 gram.

Door een vorstsplijting is maar een deel van de kern overgebleven. Het is niet duidelijk of de kern tijdens of na de bewerking is gebroken. Op het fragment is één slagvlak te zien dat geprepareerd is. Hier zijn interne scheuren in de vuursteen zichtbaar, wat het bewerken moeilijk maakt. Desondanks is de kern niet aan de kant gelegd. Het is mogelijk dat de bewerker geen inzicht in de kwaliteit van de vuursteen had of dat er een schaarste was aan vuursteen in de omgeving, zodat ook alle vuursteen van inferieure kwaliteit is gebruikt voor bewerking. Een viertal afslagen eindigen in steps of hinges net onder het slagvlak. De overige afslagnegatieven zijn niet meer intact aanwezig.

Vondstnummer 2245; 68×28×34 millimeter, 42 gram.

Op de kern zijn niet veel bewerkingssporen waar te nemen. Eén zijde van de kern is als slagvlak gebruikt voor vier afslagen. De negatieven zijn klein en onregelmatig en één afslag eindigt in een hinge. Aan de achterzijde lijkt een grove kernpreparatie aanwezig, maar dat gedeelte van de kern is niet verder bewerkt.

Vondstnummer 4180; 32×34×25 millimeter, 32 gram.

Dit is een kleine kern voor een laat-paleolithische kern. Het formaat doet meer denken aan een mesolithische kern. Tussen het vuursteenmateriaal zit één kern waarvan vrij zeker is dat het een mesolithische kern (vondstnummer 4177) betreft. Bij het vergelijken van deze kernen valt meteen op dat de mesolithische kern geen glanspatina heeft en er recent uitziet, terwijl deze kern duidelijk een glanspatina heeft die er net zo uitziet als bij de rest van het vuursteenmateriaal van Zeijen. Ook heeft de kern witte patina en frictieglans. De mesolithische kern heeft geen enkele patina of frictieglans.

Deze kern lijkt dan ook even oud te zijn als het overige vuursteenmateriaal. Er is één slagvlak aanwezig op de kern, waarvandaan veel kleine afslagen geslagen zijn. Het lijkt alsof een kling met kernvoet van de kern af geslagen is. Daarnaast zijn er hinges en steps en op één plek stacked steps te zien.

Vondstnummer 4185; 41×39×21 millimeter, 37 gram.

De kern lijkt te klein voor de vervaardiging van klingen. Maar de glanspatina en de witte patina zijn in dezelfde mate aanwezig als op de rest van het vuursteenmateriaal. De negatieven zien er wel goed uit. De twee slagvlakken zijn op een ongewone manier tegenover gepositioneerd, een kwartslag van elkaar verwijderd. Hierdoor is het ook niet mogelijk om de volledige lengte van de kern te benutten voor het slaan van klingen. Eén van de slagvlakken heeft een stompe hoek gekregen voor bewerking en hier zijn dan ook een aantal afslagen geëindigd in hinges

Vondstnummer 4188; 50×31×23 millimeter, 35 gram.

Waarschijnlijk is dit een kernfragment, aan de achterkant van de kern is een vorstbreuk zichtbaar. Er is één slagvlak aanwezig. De afslagnegatieven zien er tamelijk onregelmatig uit, en de laatste afslagen die van de kern zijn geslagen zijn niet langer dan vijftien millimeter.

Vondstnummer 4195; 62×45×21 millimeter, 67 gram.

Er zijn twee slagvlakken op de kern aanwezig waar vanuit geslagen is. Ondanks dat de hoek van beide slagvlakken te stomp is voor goede bewerking, is vanuit beide kanten doorgeslagen waardoor fout op fout is gestapeld. De negatieven van de afslagen zijn onregelmatig en eindigen veelal in een hinge of en

step.

Vondstnummer 4208; 62×40×24 millimeter, 52 gram.

De kern heeft twee slagvlakken tegenover elkaar die iets schuin staan, zodat de hoek met het afbouwvlak scherp genoeg blijft. Vanaf beide kanten zijn klingen geslagen. Er zijn enkele goede negatieven zichtbaar, maar ook minimaal zeven negatieven van onregelmatige afslagen waarvan een aantal eindigen in steps. Op één plaats zitten minimaal vier steps op elkaar.

Vondstnummer 4212; 41×41×43 millimeter, 96 gram.

Deze kern is klein, met nog maar een afbouwvlak van 41 millimeter. Aan beide kanten van het afbouwvlak is een slagvlak aanwezig. Eén daarvan bestaat uit een natuurlijk vlak en de andere is geprepareerd en enige keren vernieuwd. De negatieven die zichtbaar zijn zien er

Fig. 49. Detailfoto van hinges op de kern met vondstnummer 4208.

veelal onregelmatig uit en veel afslagen al na één centimeter. Ook zijn er een aantal hinges en

steps zichtbaar.

Vondstnummer 4219; 53×60×29 millimeter, 93 gram.

Eén kant van de kern is vanaf alle verschillende zijden bewerkt en geprepareerd. Deze kant van de kern is bol en het is daarom verwonderlijk dat hiervoor is gekozen. Het is niet mogelijk een afslag of kling langer dan twee centimeter te produceren. Er is ook vanaf zijden geslagen die een te stompe hoek hebben voor bewerking, waardoor op twee plaatsen stacked

steps zijn ontstaan.

Vondstnummer 4220; 56×63×23 millimeter, 79 gram.

De kern heeft één slagvlak waar vanaf een serie matige afslagen geslagen zijn. Doordat de hoek van het slagvlak te stomp was, is geprobeerd deze te vernieuwen. Dit lukte niet en leverde een serie stacked steps op waarna de kern niet verder is bewerkt.

Vondstnummer 4222; 50×36×45 millimeter, 106 gram.

Op de kern zitten twee slagvlakken tegenover elkaar, van één van deze is de hoek met het afbouwvlak te stomp geworden. Bij de preparatie van een slagvlak zijn stacked steps ontstaan. Er zijn veel negatieven van afslagen met fouten te zien op de kern, ook zijn er een aantal afslagen geslagen vanaf plaatsen waar deze logischer wijs niet worden verwacht. Verschillende kanten van de kern zijn kapot geslagen. Het lijkt erop dat deze vuursteen na het bewerken als een soort hamer is gebruikt.

Vondstnummer 4225; 68×38×29 millimeter, 80 gram.

De kern heeft twee slagvlakken tegenover elkaar die beide geprepareerd zijn. Veel klingnegatieven eindigen in steps en

hinges en er is een grote bult ontstaan waardoor bewerking

van de kern moeilijk werd. De bult is geprobeerd weg te werken, wat resulteerde in stacked steps.

Vondstnummer 4229; 48×37×33 millimeter, 65 gram.

Op de kern zijn twee slagvlakken tegenover elkaar aanwezig en aan de zijkant is kernpreparatie te zien. Op het afbouwvlak zijn veel fouten zichtbaar, bijna alle klingnegatieven stoppen halverwege de kern. Vaak eindigen ze ook in een hinge of een

step en op twee plaatsen zijn stacked steps zichtbaar. Vondstnummer 4251; 68×61×39 millimeter, 177 gram.

De kern heeft twee slagvlakken die enigszins geprepareerd zijn. Er zijn geen klingnegatieven op de kern waar te nemen, de afslagen die vanaf de slagvlakken zijn geslagen zijn niet goed en onregelmatig. De meesten eindigen in een hinge of een step. De bewerker heeft ook vanaf de zijkanten op de kern geslagen. De hoek van één van de slagvlakken met het afbouwvlak is meer dan negentig graden, maar de bewerker heeft nog herhaaldelijk geprobeerd, zonder succes, daar afslagen vanaf te halen.

Vondstnummer 4255; 90×64×48 millimeter, 306 gram.

De kern is in het beginstadium in de steek gelaten. Er zijn twee slagvlakken gecreëerd, waarbij de afbouwvlakken zich elk aan een andere kant van de kern bevinden. Eén van de slagvlakken is niet gebruikt, omdat de hoek te stomp is. Hier is wel kernpreparatie te zien. De weinige afslagen die van de kern af gekomen zijn eindigen allemaal in hinges of steps. De

Fig. 50. Detailfoto van stacked

steps op de kern met vondstnummer 4225.

vuursteen is niet van goede kwaliteit, maar er hadden nog wel lange klingen vanaf geslagen kunnen worden.

Vondstnummer 4256; 42×57×53 millimeter, 111 gram.

Aan alle kanten van de kern is nog cortex aanwezig, wat betekent dat de vuursteen te klein is voor het vervaardigen van goede klingen. Het lijkt alsof twee slagvlakken zijn geprepareerd, alleen liggen de twee afbouwvlakken haaks op elkaar. Er zijn niet veel afslagen van de kern afgekomen, er zijn enkele negatieven zichtbaar van redelijke, kleine klingen. De overige zes negatieven zijn klein en onregelmatig en eindigen allemaal in een step.

Vondstnummer 5975; 64×17×35 millimeter, 50 gram.

De kern is verbrand en heeft twee slagvlakken. Eén van de slagvlakken is een oud vorstsplijtvlak, de andere lijkt wat geprepareerd te zijn. De afslagnegatieven zien er niet regelmatig uit en eindigen veelal in een step of een hinge.

Vondstnummer 5978; 68×19×44 millimeter, 61 gram.

Deze kern is zeer klein en er is weinig vanaf geslagen. Rondom de hele kern is preparatie te zien, ook op plaatsen waar geen afslag van de kern geslagen kan worden. Er zijn twee slagvlakken tegenover elkaar gepositioneerd, waar maar een aantal afslagen vanaf zijn gekomen. De vijf zichtbare negatieven zijn, op één negatief na, niet langer dan één of twee centimeter en twee ervan eindigen in een step.

Vondstnummer 5980; 64×45×21 millimeter, 63 gram.

Het is niet zeker dat dit de hele kern is, mogelijk is de kern gefragmenteerd door interne vorstbreuken. Aan één zijde van de kern is preparatie zichtbaar. Er is geprobeerd een kling te slaan via deze zijde, maar dat mislukt doordat de hoek te stomp is. Aan de andere kant is ook geprobeerd klingen van de kern te slaan. De negatieven hiervan zijn erg dun, klein en onregelmatig en vier negatieven eindigen in hinges of steps.