In deze paragraaf van het hoofdstuk waarin de onderzoeksresultaten worden weergegeven, zal worden gekeken naar de door de acht geïnterviewde redacteuren genoemde variabelen die van invloed zijn op de creativiteit en die te maken hebben met de externe variabelen.
5.3.1 Lezers en leescijfers
De lezer is een onzichtbare reus geworden op de redactie, schreef Gade (2008). Iedere dag verschijnt in de mailbox van alle NRC-redacteuren een mail met daarin een top-20 van best gelezen (online) stukken. Van de twintig best gelezen stukken wordt het aantal leesminuten en aantal clicks weergegeven. De geïnterviewde redacteuren zijn het erover eens dat de
leescijfers belangrijk zijn geworden voor de krant. Maar ze verschillen wel van mening als het gaat om de invloed van de lezer en de leescijfers op hun persoonlijke keuzes voor
onderwerpen en invalshoeken. Voor de een helpen de leescijfers bij het aanscherpen van een stuk of artikel. Een redacteur geeft aan dat hij zichzelf slimmer probeert te maken door middel van de leescijfers. Dat wil zeggen: de leescijfers bieden de mogelijkheid om dingen uit te proberen, om te kijken wat wel en wat niet werkt. De tucht van de lezer is volgens deze redacteur een “frisse wind van buiten”, die er volgens de redacteur voor heeft gezorgd dat NRC een betere krant is geworden. Leescijfers zouden de redacteuren scherper maken en zich meer bewust van hoe de lezers de dingen zien die door de krant worden aangeboden.
Je hebt nu veel beter idee hoe je bent ingebed in de samenleving en hoe mensen de dingen zien die jij tikt en hoe je ze allemaal aanbiedt. Dat vind ik alleen maar een vooruitgang, eigenlijk. Nr. 008, redacteur Buitenland
Andere redacteuren zetten daartegenover dat ze willen voorkomen dat hun onderwerp een niche wordt. De hoeveelheid lezers van een stuk bepaalt of de redacteur het onderwerp de volgende keer, eventueel op een andere manier, nogmaals zal behandelen, of dat de redacteur besluit om dat onderwerp links te laten liggen.
Ook is er een duidelijke tweedeling zichtbaar tussen de geïnterviewde redacteuren als het gaat om de directe invloed van leescijfers op onderwerpkeuze. Een helft van de
redacteuren vindt dat leescijfers nooit invloed zouden mogen hebben, als het er om gaat of bepaalde onderwerpen nog behandeld zouden mogen worden in de krant of niet. Deze helft vindt dat slechte leescijfers niet betekenen dat het stuk niet goed is, of niet gemaakt had moeten worden.
Maar, als we alleen zouden schrijven voor de leescijfers dan denk ik dat we een heel beperkte sportkrant zouden worden. (…) Het is bonus, als je denkt, ik zag dit goed. Ik zag goed dat dit voor een breder publiek interessant zou zijn. Dan denk ik, dat is mooi meegenomen ofzo. Nr. 002, redacteur Sport
Uit de interviewtranscripties kan wel worden opgemaakt dat leescijfers op iedere redacteur van invloed zijn. Dat blijkt uit de gedachtegang van de redacteuren. In eerste instantie geven meerdere redacteuren aan dat de leescijfers niet van invloed zijn, met als voornaamste reden dat onafhankelijke journalisten zich daar niet door zouden laten beïnvloeden. Daarmee bevestigen zij de stelling van Thomas en Tandoc jr. (2015), die de toenemende rol van het publiek als een devaluatie van de journalistiek zien. Maar naar mate de meesten wat langer over leescijfers nadachten, merkten ze zelf op dat de dagelijkse top-20 e-mail wel degelijk van invloed is. Achteraf, dus nadat het artikel in de krant of online is verschenen, zijn
leescijfers voor iedere redacteur op een bepaalde manier een meting. Een enkeling noemt het zelfs een reward, als het stuk de lezer welgevallig is gebleken. Onderstaand citaat vat de opinie van de redacteuren ten opzichte van leescijfers wellicht het beste samen.
Ergens vind ik het ook wel weer belangrijk dat je soms de dingen gewoon doet die ook wel gewoon, dat niet alleen maar met leescijfers bezig bent, dat is ook niet gezond. Want dan concentreer je je alleen op de populaire onderwerpen en niet altijd op de belangrijke. Dus daar moet je ook wel voor oppassen, dat je niet alleen laat leiden door leescijfers. Dat moet je ook in je achterhoofd houden, anders laat je je daar teveel door leiden. Nr. 003, redacteur Sport
Hoe de invloed van leescijfers er in de praktijk uitziet, daar heeft iedere redacteur zijn eigen kijk op. Leescijfers hebben de lezer, zoals de eerder verschenen literatuur liet zien, een grote(re) rol gegeven op de NRC-redactie, blijkt uit de interviews met de acht NRC- redacteuren.
5.3.2 Concurrentie
De concurrentie van andere dagbladen is volgens een deel van de redacteuren van invloed op wat de NRC voor artikelen brengt. Bij de vormgeving van de diverse katernen wordt volgens de redacteur wel degelijk rekening gehouden met wat de concurrerende dagbladen brengen. Het zou een beperking van de creativiteit van de redacteur zijn, die liever zelf nadenkt en zich
in onderwerpen verdiept die hij zelf heeft uitgekozen om daar vervolgens artikelen uit te halen.
Ik hou rekening met wat ik bij de concurrenten zie. Wat ik al zelf heb gelezen. (…) Niet alleen: het gaat goed. Punt. Dat gaat iedereen al opschrijven. Nr. 002, redacteur Sport
5.3.3 Conclusie
In deze paragraaf zijn de externe variabelen besproken die van invloed zijn op de creativiteit van redacteuren. Leescijfers hebben invloed op de onderwerpkeuze van de redacteuren, maar hoe die invloed er in de praktijk uitziet, daar heeft iedere redacteur zijn eigen kijk op. De invloed van andere krantenredacties wordt gezien als een beperking van de creativiteit bij NRC.