't Gheloof zich voedt door teghen-spoed.
T' is wonder van dit kruyd: zijn zaet was, zonder zaeyen, Verholen in de steen, ghemetselt in de naeyen:
Nu komt het voor den dagh, en spreydt zich hoogh en wijt, Wanneer zijn hooghe grond ter aerden neder-glijt.
Zoo gaet het met 't geloof: zoo lang wy menschen leven, En bloeyen in het vleesch, met hert en oogh verheven, 't Geloove light bedeckt: maer als wy zijn getucht Met druck en tegen-spoed, dan rijzet naer de lucht.
Wt-legghinghe.
DEMETRIVS, by-ghenaemt de Belegheraer, placht te zegghen, datter niet zoo on-gheluckigh en was, als die den gheheelen loop zijns levens, gheen verdriet of on-ghemack ghesmaeckt en hadde (zoo daer anders zulcke menschen konnen ghevonden werden) om dat zulck een mensche noodzaeckelick, of zijn zelven moet on-bekent zijn, als die noyt gheen preuve van zich gegheven heeft; of by God ghehaet en veracht, als dien hy voor-by gaet, als een loom en laf ghedierte, en niet bequaem, om teghen on-ghemack en teghen-spoed te strijden. Miserum te esse judico, qui nunquam fueris miser, traxisti sine adversario vitam. Nemo scit, quid potueris, neque tu quidem ipse. Opus est enim ad sui notitiam experimento. Quid quisque possit, non nisi tentando didicit. Dit zeght SENECA, dat alreede by-naer gezeght is: Ick oordeele u ellendigh te wezen, die noyt ellendigh gheweest en zijt, die zonder teghen-party uw leven deur-gebracht hebt. Niemand en weet, wat ghy vermeught, jae ghy zelver niet. Want daer is ervarentheyd van noode, om zich zelven te kennen. Wat een yder vermagh, en heeft hy maer deur 't prouven geleert. De Heydenen hebben, gelijck deur een schemer-licht, de nuttigheyd van teghen-spoed ghezien; maer wy zien die helder-klaer in Gods woord af-geschildert. Wy geven u te kennen, zeght GAMALIELS
Discipel, dat die van Macedonien in groote beprouvinghe der verzouckinghe, over-vloedige blijdschap gehadt hebben. En getuygt van de Ioden, dat zy de roovinghe haerer goederen met vreughden toe-ghelaeten hadden: als die wel wisten dat zy een beter, en blijvende goed in de hemelen hadden. Ende dat volghende het ghebod, en de belofte Gods, die ons de Apostel IACOB oock verhaelt: Mijn broeders, zeght hy, acht dat voor
groote vreughde, als ghy in veelderhande verzouckinghe komt; wetende dat de beprouvinge uwes gheloofs lijdzaemheyd werckt, &c. De bezouckinghen, zijn gelijck als breydelen, die ons weer-houden, om niet, met uyt-ghestreckten halze, reghel-rechts te loopen naer de helle: het zijn ghelijck als oogh-blinden, die-men de peerden aen-doet, om dat haer gezichte van ter zijden af niet dwaelen en zoude: want zy dienen om onse ooghe te bewaeren, dat zy haer niet vergaepen en zoude in de ydelheden dezes weerelds: het zijn ghelijck de blaes-balcken des gheloofs, en van alle goede wercken, om daer in vruchtbaer te zijn. En ghelijck gheen boom her-plant, noch oock ghegreffijt en kan werden, te zy dat hy te vooren gesnoeyt en gekandelaert zy; alzoo en konnen wy Christo niet aen-wassen, of in den rechten Olijf-boom ghe-intet werden, ten zy wy wel ter deghen van onze weereldsche tacken ghesnoeyt en ghereynight werden. Want deur het dorssen wert het goede koren gezuyvert en niet gebroken: deur het wannen wert het gereynight, en niet in de wind verstroyt. Het wye-roock en geeft oock geen reuck, dan in 't vier gheworpen zijnde: noch een schip en zal de baren, noch de winden niet konnen teghen-staen, dan te vooren wel gheviert, en gepeckt zijnde. Alle gelijckenissen, die ons te kennen gheven de nootzaekelickheyd van eens Christens conditie, diens ooghen verder uyt-strecken, als op de nietige dingen dezes weerelds: die daer weet, dat deze zeer licht-vergaende verdruckinghe in ons werckt een boven-mate onbegrijpelicke groote der eeuwigher heerlickheyd.
APPIVSCLAVDIVS, een zeer achtbaer man onder de Romeynen, zeyde dat de oorloghe nuttiger was, als de pays, voor de macht en de grootheyd van haer rijcke: wy konnen insghelijcks zegghen, dat de bezouckinghen, en de vieren van tegen-spoed zijn veel voor-deeligher voor de zaligheyd der zielen; als wel die zoete
zuyde-winden, en de vriendelickste voor-spoeden van de wellusten dezer aerde. En daer van gheeft ons de natuere een schoone lesse, als zy ons doet zien, dat de heele weereld, en alle haer gheslachten niet en bestaen, als door oorloghe. Een natuerlick, maer een waerachtighe verwittinghe, dat de ziele niet en zoude konnen bestaen zonder het geruchte van de hemelsche bezouckingen, die haer gheduerigh ontrent ons laeten hooren. Maer het is gantsch verdrietigh, dat wy zoo weynigh weder-gheboren zijn, om het zelve wel te bevroeden, en onzen hals vry-willigh onder dat jock te buyghen. Het vleesch strijt teghen den gheest, en stelt ons menigh-mael, onder de wet der zonden gevanghen.
Wanckel-willigh menschs ghemoed, Beyd' te zamen quaed en goed: Nu eens veerdigh tot den strijd, Die ons noyt in rust en lijt: Dan eens weder flauw en laf, Op het alderminst gheblaf, Van dien wijt-ghekeelden hond, Die staegh, met een open mond, Op zijn loeren light en waeckt, Tot hy ons ten roove maeckt: Hoe bedrieght ghy dick uw weerd, Als hy aen uw vlot-gras meert, Zonder dat hy een-mael ziet, Wat ons recht en wet ghebiet! Och! top-keerigh weder-haen, Hoe hebb' ick 't op u ghelaen, Dat ghy my, dus gantsch bekaeyt, Eeuwelicken omme-draeyt: Dat ghy my, van sterckte naeckt, Zoo veel valsche treden maeckt!