Enkele jaren geleden werd door de Europese Commissie bekend gemaakt dat er een actieplan zou komen om het btw-systeem te hervormen. Het huidige btw-systeem zal aangepast worden om hierdoor meer aansluiting te vinden bij de hedendaagse fiscaliteit. Modernisering stond hierbij centraal. Daarnaast moet een definitief btw-systeem eenvoudiger worden en beter bestand zijn tegen fraude. Vooral dit laatste punt is van belang met betrekking tot de bestrijding van carrouselfraude en vormt de basis voor dit onderzoek.
In dit onderzoek staat de volgende probleemstelling centraal:
‘Welke zwakheden kent het huidige btw-systeem met betrekking tot carrouselfraude, worden deze zwakheden in het voorstel van de Europese Commissie voor een definitief btw-systeem aangepakt en zijn er in het definitieve btw-systeem nog andere maatregelen genomen tegen carrouselfraude?’
Om een antwoord te kunnen vinden op deze probleemstelling, heb ik onderzoek gedaan naar diverse bronnen. Allereerst heb ik het huidige btw-systeem onderzocht en gekeken naar de carrouselfraudeproblematiek die bestaat binnen dit btw-systeem. De pijnpunten van het huidige btw-systeem komen hierbij aan bod. Vervolgens ben ik het voorstel van de Europese Commissie gaan onderzoeken. Hierdoor werd duidelijk wat de Europese Commissie wil veranderen om in haar ogen een beter btw-systeem te kunnen creëren. Het is moeilijk vast te stellen hoe een definitief btw-systeem zich zou houden in de praktijk, omdat de Europese Commissie in haar voorstellen een geringe uitwerking geeft en daardoor niet met zekerheid gezegd kan worden of het voorstel representatief is voor de praktijk. Het mag daarom duidelijk zijn dat het nog moeilijk te bepalen is of een dergelijk systeem kans van slagen heeft.
Daarnaast moet het voorstel voldoende draagvlak hebben bij de lidstaten. Mede door de samenwerking die vereist wordt bij het definitieve btw-systeem, is het niet vanzelfsprekend dat alle lidstaten akkoord gaan met het voorstel.
Een perfect systeem waarin carrouselfraude volledig is uitgebannen lijkt nog ver weg. Het voorstel van de Europese Commissie kan gezien worden als modern en vooruitstrevend, maar vereist nog verdere aanpassingen. Enige voorzichtigheid met betrekking tot grote wijzigingen van het huidige btw-systeem lijkt gepast, want op dit moment is het maar de vraag of de lidstaten grote wijzigingen zien zitten. Bovendien kunnen grote wijzigingen zorgen voor aantasting van het vertrouwen in het rechtssysteem en zelfs de rechtszekerheid schaden.
56
De Europese Commissie beoogt de zwakheden uit het huidige btw-systeem aan te pakken in haar voorstel voor een definitief btw-systeem. Het kan als positief ervaren worden dat de Europese Commissie (carrousel)fraude in de btw aan wil pakken. Echter blijkt uit dit onderzoek dat het definitieve btw-systeem nog niet bestand is tegen frauduleus handelen en zullen er nog voldoende mogelijkheden zijn om carrouselfraude toe te passen. De grondslag voor btw-fraude wordt door het voorstel van de Europese Commissie aanzienlijk verminderd, waardoor het voorstel gezien mag worden als een positieve ontwikkeling in de fiscaliteit. Het zwaktepunt van het nultarief wordt aangepakt, alleen voorkomt dit niet het gedrag van frauduleuze partijen:
namelijk het niet afdragen van de btw. Daarnaast kan het concept van certified taxable person gezien worden als een goede extra maatregel in de bestrijding van carrouselfraude. Dit concept dient naar mijn mening nog wel extra aangepast te worden om willekeur met betrekking tot de voorwaarden te voorkomen. Toch kan het een aanvulling zijn voor het definitieve btw-systeem, waarbij goed gedrag van ondernemers beloond kan worden. Het authorized economic operator-begrip uit het douanerecht biedt hierbij mogelijkheden.
Het is de Europese Commissie aan te bevelen om het voorstel op diverse punten beter in detail uit te werken. Hierbij dient er een degelijk systeem gecreëerd te worden, waarin alle lidstaten zich kunnen vinden. Samenwerking tussen lidstaten is hierbij niet erg, en misschien zelfs gewenst, maar de risico’s voor lidstaten met een relatief lage btw-gap zijn op dit moment te groot. De eerste stappen in de bestrijding van carrouselfraude zijn zeker gezet, maar ik raad de Europese Commissie aan om de tijd te nemen om de nog bestaande zwakheden van het definitieve btw-systeem aan te pakken. Een koppeling tussen afdracht van btw en het recht op aftrek van voorbelasting kan een oplossing bieden in de strijd tegen carrouselfraude. Met de technologische ontwikkelingen zal dit op den duur zeker mogelijk zijn.
57
Literatuurlijst
Boeken Bijl e.a. 1992
D.B. Bijl, M.E. van Hilten en D.G. van Vliet, ‘BTW in Europees perspectief’, Deventer: Kluwer 1992.
Braun e.a. 2018
K.M. Braun e.a., ‘Cursus Belastingrecht Omzetbelasting (studenteneditie 2018-2019)’, Deventer: Kluwer 2018.
Van Hilten en Van Kesteren 2017
M.E. van Hilten en H.W.M. van Kesteren, ‘Omzetbelasting’, Deventer: Kluwer 2017.
Lier e.a. 1992
A.P. Lier, D.G. van Vliet, A.D.G. Heering en G.H. Zevenboom, ‘Fiscale en juridische aspecten Europa 1992’, Deventer: Kluwer 1992.
Wolf 2010
R.A. Wolf, ‘Carrouselfraude (Fiscaal Wetenschappelijke Reeks Deel 15)’, Den Haag: Sdu Uitgevers 2010.
Artikelen
− W.J. Blokland, ‘Over neutraliteit, fraude en eenvoud in de Europese btw’, WFR 2010/561.
− J.H. Blommers, ‘Een drietal carrouselfraudes en het (rechts)bewustzijn’, MBB 1994/248-253.
− A. van Dongen, ‘Bewijslast(verdeling) intracommunautaire leveringen toegelicht’, NTFR-B 2008/6.
− I.M. Duinker en P. de Kock, ‘Intracommunautaire ketentransacties in theorie en praktijk’, BTW-bulletin 2014/51.
− C. Evers, ‘Btw-carrouselfraude; aanpakken met de botte bijl of bestrijden bij de wortel?’, Forfaitair 2006/163-02.
− A.A. Feenstra, ‘Weigering van rechten bij btw-fraude: straf of maatregel?’, BTW-bulletin 2016/57.
− R. de la Feria, ‘The Definitive VAT System: Breaking with Transition’, EC Tax Review 2018/3.
58
− M.A. Griffioen en E.C.J.M. van der Hel-van Dijk, ‘Nieuwe Europese aanpak btw-fraude?’, WFR 2013/1382.
− E.C.J.M. van der Hel-van Dijk, ‘Aanpassing verordening (EG) nr. 1798/2003:
efficiëntere bestrijding btw-fraude?’, WFR 2010/525.
− E.C.J.M. van der Hel-van Dijk en M.A. Griffioen, ‘Aanpak btw-fraude Europa: dweilen met de nationale kraan open’, WFR 2015/1282.
− M. Koubia en K.M. Braun, ‘Btw-carrouselfraude: geen kruid tegen gewassen?’, MBB 2007/10-03.
− M. Lambregts, ‘Over de oplettend koopman, diens wetenschap en zorgvuldigheid’, WFR 2013/1468.
− J.J.M. Lamers, ‘De subjectieve trekjes van een ICL’, NTFR-B 2011/8.
− J.J.M. Lamers, ‘Spel zonder grenzen’, NTFR-B 2015/6.
− J.J.J. Maessen, ‘Europa radeloos over carrouselfraude’, WFR 2007/473.
− M.M.W.D. Merkx en M.H.T. Verstappen, ‘Italmoda: Wat past klopt niet’, WFR 2015/655.
− M.M.W.D. Merkx, ‘De Certified Taxable Person: vereenvoudiging als reactie op vertrouwen’, MBB 2017/12-3.
− M.M.W.D. Merkx e.a., ‘Definitive VAT Regime: Stairway to Heaven or Highway to Hell?’, EC Tax Review 2018/2.
− F.J.G. Nellen, ‘Een hongerige hond kun je niets verwijten’, Forfaitair 2013/237-01.
− W.A.P. Nieuwenhuizen, ‘De oplossing voor btw-carrouselfraudes: een open brief aan de Europese Commissie’, Belastingbrief 2007/07-03.
− G.J. van Norden, ‘Verbetering van de performance van de Europese btw – Vat Action Plan 2016’, NTFR 2016/1945.
− G.J. van Norden, ‘Voorstellen voor ingrijpende Europese btw-hervormingen’, NTFR 2017/2908.
− G.J. van Norden, ‘De toekomst van de Europese btw – the time is now Moloko, Things To Make and Do, The Time Is Now’, MBB 2019/1-4.
− F.A. Piek en A.A. Kan, ‘De bewijslast ten aanzien van het Kittel-criterium’, WFR 2013/652.
− J. Ringhs en P. Tielemans, ‘Btw-verlegging: oplossing voor btw-gap of paardenmiddel?’, BtwBrief 2017/29.
− M.J.M.A. Toet, ‘Btw-carrouselfraude’, NTFR 2012/1475.
− W.E.C.A. Valkenburg, ‘Nadere eisen in verband met het bewijs van voorwaardelijke opzet’, FED 2003/415.
− J.M. van der Vegt, ‘Krijgt het verdedigingsbeginsel tanden?’, MBB 2015/11-03.
59
− R. Vos en M.H.W.N. Lammers, 'Wist of had moeten weten dat de btw niet is betaald', BTW-bulletin 2014/62.
− R. Vos en M.H.W.N. Lammers, ‘De aftrek van btw ‘staat’ niet meer rotsvast’, BTW-bulletin 2015/16.
− R. Vos en R.J. de Jong, ‘Weigering aftrek btw bij niet-bestaande marktdeelnemer is in strijd met EU-recht’, BTW-bulletin 2016/11.
− R.A. Wolf, ‘Carrouselfraude en btw-aansprakelijkheid’, WFR 2001/1732.
− R.A. Wolf, ‘Bond House; heiligt btw-fraude alle middelen?’, WFR 2005/593.
− R.A. Wolf, ‘Wie betaalt de rekening?’, WFR 2007/1225.
− R.A. Wolf, ‘Btw en emissierechten: een klimaat voor fraude?’, WFR 2010/88.
− R.A. Wolf, ‘ABC-transacties, btw en intracommunautair vervoer: don’t ask, don’t tell?’, WFR 2011/984.
− R.A. Wolf, ‘Carrouselfraude; lekkende leidingen of dreigende dijkdoorbraak?’, Forfaitair 2012/227-05.
− R.A. Wolf, ‘Btw en het risico van dubbele bindingen’, NTFR 2013/1371.
− R.A. Wolf, ‘Btw-fraude en EU-beginselen; recht zeker?’, TFB 2014/01-03.
− R.A. Wolf, ‘Actie, maar nu echt?’, NTFR 2016/1262.
Overige publicaties
− Belastingdienst – ‘Leidraad Toezicht Grote Ondernemingen’
− Belastingdienst – ‘Leidraad Horizontaal Toezicht Fiscaal dienstverleners’
− Center for Social and Economic Research, ‘Study and Reports on the VAT Gap in the EU-28 Member States: 2018 Final Report’, TAXUD/2015/CC/131.
− Commissie Stevens, ‘Fiscaal toezicht op maat; Soepel waar het kan, streng waar het moet’, Den Haag: Commissie Horizontaal Toezicht Belastingdienst 2012.
− Europese Rekenkamer, ‘De aanpak van intracommunautaire btw-fraude: er zijn meer maatregelen nodig’, nr. 24/2015.
− Europese Commissie, ‘Actieplan betreffende de btw: Naar een gemeenschappelijke btw-ruimte in de EU – Tijd om knopen door te hakken’, COM(2016) 148 definitief.
− Europese Commissie, ‘Voorstel voor een richtlijn van de Raad tot wijziging van Richtlijn 2006/112/EG betreffende het gemeenschappelijke stelsel van belasting over de toegevoegde waarde wat betreft de tijdelijke toepassing van een veralgemeende verleggingsregeling voor leveringen van goederen en diensten boven een bepaalde drempel’, COM(2016) 811 definitief.
60
− Europese Commissie, ‘Follow-up van het actieplan betreffende de btw: Naar een gemeenschappelijke btw-ruimte in de EU – Tijd om in actie te komen’, COM(2017) 566 definitief.
− Europese Commissie, ‘Verordening van de Raad tot wijziging van Verordening (EU) n.
904/2010 wat betreft de gecertificeerd belastingplichtige’, COM(2017) 567 definitief.
− R. de la Feria, ‘Tax Fraud and the Rule of Law’, Oxford: Oxford University 2018.
− M.E. van Hilten, ‘Gaat het btw-systeem het houden, onder druk van rechtsmisbruik en fraude?’ (oratie Amsterdam UvA), Amsterdam: Universiteit van Amsterdam 2016.
− Staatssecretaris van Financiën, ‘Maatregelen tegen btw-carrouselfraude’, V-N 2017/11.15.
− Werkgroep BNC, 'Fiche 3; Richtlijn betreffende een definitief btw-systeem', COM(2018) 329.
61
Jurisprudentieregister
Nationale jurisprudentie
HR 19 december 1990, nr. 25 301, BNB 1992/217 HR 6 maart 1991, nr. 25 009, BNB 1992/219 HR 25 maart 2011, nr. 43.945bis, BNB 2011/145 HR 8 maart 2013, nr. 11/01551, BNB 2013/98 HR 18 maart 2016, nr. 11/02825, BNB 2016/97 HR 18 maart 2016, nr. 11/01551, BNB 2016/98 HR 19 januari 2018, nr. 16/06245, BNB 2018/77 HR 6 april 2018, nr. 16/01157, V-N 2018/20.9 Europese Jurisprudentie
HvJ EG 12 januari 2006, nr. C-354/03 (Optigen).
HvJ EG 12 januari 2006, nr. C-355/03 (Fulcrum Electronics).
HvJ EG 12 januari 2006, nr. C-484/03 (Bond House Systems).
HvJ EG 21 februari 2006, nr. C-255/02 (Halifax).
HvJ EG 6 april 2006, nr. C-245/04 (EMAG).
HvJ EG 11 mei 2006, nr. C-384/04 (Federation of Technological Industries).
HvJ EG 6 juli 2006, nr. C-439/04 (Axel Kittel).
HvJ EG 6 juli 2006, nr. C-440/04 (Recolta Recycling) HvJ EG 27 september 2007, nr. C-146/05 (Collée).
HvJ EG 27 september 2007, nr. C-184/05 (Twoh International).
HvJ EG 27 september 2007, nr. C-409/04 (Teleos).
HvJ EG 21 februari 2008, nr. C-425/06 (Part Services).
HvJ EU 7 december 2010, nr. C-285/09 (R.).
HvJ EU 16 december 2010, nr. C-430/09 (Euro Tyre).
HvJ EU 22 december 2010, nr. C-103/09 (Weald Leasing).
HvJ EU 21 juni 2012, nr. C-80/11 en nr. C-142/11 (Mahagében David).
HvJ EU 6 september 2012, nr. C-273/11 (Mecsek-Gabona).
HvJ EU 27 september 2012, nr. C-587/10 (VSTR).
HvJ EU 6 december 2012, nr. C-285/11 (Bonik).
HvJ EU 13 februari 2014, nr. C-18/13 (Maks Pen).
HvJ EU 13 maart 2014, nr. C-107/13 (FIRIN).
HvJ EU 18 december 2014, nr. C-131/13 (Italmoda).
HvJ EU 18 december 2014, nr. C-163/13 (Turbo.com).
HvJ EU 18 december 2014, nr. C-164/13 (TMP).
62 HvJ EU 8 september 2015, nr. C-105/14 (Taricco).
HvJ EU 22 oktober 2015, nr. C-277/14 (Stehcemp).
HvJ EU 17 december 2015, nr. C-419/14 (WebMindLicenses).
HvJ EU 20 oktober 2016, nr. C-24/15 (Plöckl).
HvJ EU 26 juli 2017, nr. C-386/16 (Toridas).