Datum: Sat, 07 Mar 2009 11:53:43 +0100 [07-03-09 11:53:43 CET]
Onderwerp: Peiling naar de sterfhuisclausule in de praktijk
Geachte Notaris,
Ik ben een laatstejaarsstudente Rechten (Universiteit Gent) en zal volgend jaar de Master Notariaat volgen om zo in de voetsporen te kunnen treden van mijn vader Xavier Van den Weghe (notaris met standplaats te Zulte). Momenteel ben ik bezig met het schrijven van mijn Masterproef. Het onderwerp handelt over het vonnis van de Rechtbank van Hasselt van 18 oktober 2006 (en het arrest van het hof van Beroep te Antwerpen van 24 juni 2008) betreffende de sterfhuisclausule.
Het fiscaalrechtelijk voordeel van de sterfhuisclausule werd door de uitspraak van 18 oktober 2006 ondermijnd, gezien de rechter op grond van artikel 2 W. Succ. een grondslag tot belasting zag. De rechtbank besliste dat indien de bevoordeelde echtgenoot meer dan de helft van de door de
eerststervende echtgenoot ingebrachte goederen verkrijgt, het beding als een contractuele erfstelling wordt bestempeld en er tot beloop van de helft van de waarde van de ingebrachte goederen
successierechten verschuldigd zijn108. Het hof van Beroep te Antwerpen daarentegen, oordeelde dat er geen reden is tot belastbaarheid, aangezien de sterfhuisclausule noch als schenking, noch als
contractuele erfstelling kan worden gekwalificeerd. Het is nog maar de vraag of hierdoor het laatste woord gezegd is over de wankele clausule.
Gezien de talloze twisten in de rechtspraak én in de rechtsleer109 met betrekking tot de al dan niet belastbaarheid van de sterfhuisclausule, leek het mij relevant een peiling te maken van de
108 Zie art. 1464 BW
109 Vergelijk de visie van Prof. C. De Wulf met de visie van Prof. H. Casman en A. Verbeke
59 toepasselijkheid van deze clausule in de praktijk. Ik zou het dan ook appreciëren moest u even de tijd willen nemen om volgende vragen te beantwoorden.
- Heeft U de sterfhuisclausule reeds ingelast in een huwelijkscontract? Zo ja, hoe vaak in de afgelopen 5 jaar?
- Bent U sinds het vonnis van 18 oktober 2006 (dat de sterfhuisclausule gedeeltelijk belast op grond van artikel 2 W. Succ. en dus de visie van de fiscale administratie ondersteunt) terughoudender om de sterfhuisclausule toe te passen?
- Zal U in de toekomst volkomen vertrouwen hechten aan de uitspraak van het hof van Beroep te Antwerpen dat alle gronden van belastbaarheid voor de fiscus ontneemt? Met andere woorden, zal U in de toekomst de sterfhuisclausule inlassen indien dit voor uw cliënten een fiscaal
voordelige oplossing blijkt te zijn?
De vertrouwelijkheid van de gegeven informatie blijft uiteraard gewaarborgd. Alvast bedankt voor uw medewerking!
Met vriendelijke groeten,
Geraldine Van den Weghe
60 Datum: Sat, 07 Mar 2009 12:00:54 +0100 [07-03-09 12:00:54 CET]
Onderwerp: La problématique de la clause d'attribution totale sans condition de survie (sterfhuisclausule)
Mon Cher Notaire,
Je suis étudiante en droit, en dernière année à l’université de Gand. L'année prochaine, je suivrai la maîtrise en notariat avec le but de succéder à mon père, Xavier Van den Weghe (notaire de résidence à Zulte). Pour l’instant, je suis occupée de rédiger mon mémoire pour ma maîtrise en droit, lequel porte sur le jugement rendu par le Tribunal de Première Instance d’Hasselt en date du 18 octobre 2006 ainsi que sur l'arrêt de la Cour d’Appel d’Anvers en date du 24 juin 2008, relatif à la problématique de la clause d’attribution totale sans condition de survie (sterfhuisclausule) .
L'avantage fiscal de cette clause a été mis à mal par le jugement du 18 octobre 2006, puisque le juge a considéré, sur base de l'article 2 du Code des Droits de Succession, qu’il s’agissait d’une assiette imposable. Le tribunal a décidé que si le conjoint favorisé obtenait plus de la moitié des biens apportés par l’époux prémourant, la clause devait alors être qualifiée comme une institution contractuelle et dès lors, des droits de succession étaient dus uniquement sur la moitié des biens apportés.
A contrario, la Cour d’Appel d’Anvers a jugé qu’il n’existait aucune raison d’imposer in casu, étant donné que la clause d’attribution totale sans condition de survie ne pouvait être qualifiée ni comme une donation, ni comme une institution contractuelle. Suite à ce jugement, nous pouvons donc nous poser la question de savoir si l’ambiguïté de cette clause est résolue.
Vu les nombreux débats dans la jurisprudence et la doctrine (C. De Wulf contre H. Casman et A. Verbeke p.e.) concernant le caractère imposable de la clause, il m’a semblé pertinent d’examiner l’applicabilité de celle-ci.
Dans le cadre de ce travail, il me serait agréable si vous pouviez répondre aux questions suivantes : - Avez-vous déjà inséré la clause d’attribution totale sans condition de survie dans un contrat de mariage? Dans l’affirmative, pourriez-vous m’indiquer approximativement le nombre de fois où vous
61 l’avez utilisée, durant ces 5 dernières années ?
- Suite au jugement du 18 octobre 2006, êtes-vous plus réservé quant à l’usage de cette clause dans vos actes ?
- Quelle être votre position quant au jugement de la Cour d’Appel ? A-t-il enlevé tous les doutes que vous aviez éventuellement concernant cette clause, puisque l’assiette de l’impôt pour le fisc est
totalement supprimée ? En d’autres mots, inséreriez-vous cette clause si celle-ci pouvait se révéler être une solution fiscalement avantageuse pour vos clients?
Je vous remercie déjà pour la bonne suite que vous voudrez bien accorder à la présente et pour votre collaboration qui m’est précieuse dans la rédaction de mon mémoire.
Je vous souhaite bonne réception de la présente et reste, bien entendu, à votre disposition pour toute question ou remarque éventuelle. Dans l’attente de vous lire, je vous prie de croire, Mon Cher Notaire, en l’expression de mes sentiments les meilleurs.
Géraldine Van den Weghe
Geraldinevdw@hotmail.com
Geraldine.vandenweghe@Ugent.be
Staatsbaan 20
9870 Zulte
62 Datum: Mon, 09 Mar 2009 11:07:21 +0100 [09-03-09 11:07:21 CET]
Van: geraldine.vandenweghe@ugent.be
Aan: undisclosed-recipients:;
Onderwerp: Opmerking mbt de mail "Peiling naar de sterfhuisclausule in de praktijk"
Geachte notarissen,
Vooreerst bedankt aan de vele notarissen die reeds geantwoord hebben!
Indien u nog NIET geantwoord heeft, wil ik graag nog de opmerking maken dat het in casu gaat om de specifieke sterfhuisclausule (waar een goed door de (zieke) echtgenoot werd ingebracht in de gemeenschap).
In principe loopt de sterfhuisclausule immers geen gevaar indien er geen eigen goederen zijn ingebracht in het gemeenschappelijk vermogen door de terminaal zieke echtgenoot. Indien wél een eigen goed via een wijziging in het huwelijkscontract werd ingebracht in de gemeenschap, bestaat er een risico dat het meerdere zal aanzien worden als een schenking/contractuele erfstelling.
Dus de laatste 2 vragen slaan enkel op de specifieke sterfhuisclausule.
Bovendien wil ik jullie nog meedelen dat de fiscus in Cassatie gaat met betrekking tot vermelde zaak.
Nogmaals bedankt voor uw tijd, Met vriendelijke groeten,
Geraldine Van den Weghe