gedoen het.
‘Mens slaap jy? Hier is vir jou koffie.’
‘O.’ Sy maer hand met die breë vingertoppe skiet na die koppie koffie toe uit wat
sy vrou, Maggie, dwars-weg vir hom aangee. Sy kyk met 'n suur gesig na wat hy
doen. Haar oë is groen-grys en onrustig. Haar gesig is mooi gevorm en haar lig-rooi
hare verskerp die aantreklikheid van haar gesig. Hy drink die koffie stadig, en daar
kom 'n wrewel in haar op toe sy hom so sien sit met die tuig, die koppie koffie en
dié paar groot hande. Hulle bly net waar hulle is; hulle boer eerder agteruit. Sy bly
die spot van ander vrouens wat meer as sy besit.
Sy moes met 'n ryker man getrou het. Sy was glad te haastig. Maar haar pa het haar
so gedrywe, omdat daar nog agt ander in die huis was. Waarom moet die ander ou
spul vir haar neus optrek, en opeens sê sy stuurs: ‘Dié ou huis is 'n ouderwetse gemors.
Mens sal jou hier dood sukkel.’
Hy kyk op; sy doodlangsame gebare maak haar woedend, want hy is alte veel soos
'n trapsuutjies. Hy kyk haar met getroue, beweeglose oë aan en dit laat haar net nog
meer ongeduldig voel. Hy sê niks. Hy wil hê sy moet nog meer verduidelik.
‘Ek sal my hande deursukkel in hierdie ou huis. Die ou stoof is totaal deurgebrand
en die meid moet 'n vreeslike end loop om water by die fontein te gaan haal. Ek
wonder wanneer ek ook eendag 'n bietjie ordentlik sal kan lewe? Die hele ou
bywonergedoente maak 'n mens vies.’
Hy antwoord niks, want hy weet nie wat om te sê nie. Sy vrou moet maar net by
hom staan. As hy sy bes doen, kan hy darem vooruitboer. Toe daar geen woord van
hom kom nie, loop sy vrou vererg na binne. Daar gaan sy ingekrimp op 'n stoel sit,
heeltemal neerslagtig en sonder toekomsdrome. Sy sien vir Henning deur die venster
aankom en vinnig spring sy op, hardloop na die eenvoudige muurspieëltjie, kam haar
hare en poeier haar gesig. Haar triestige
stemming verdwyn. Ywerig begin sy koppies reg sit vir die koffie. Die aanwesigheid
van 'n man, van 'n aantreklike jongkêrel het haar hele middag verhelder. Met 'n
oorvriendelike gesig bring sy die koffie na die stoep.
II
Skuld werk stadig maar seker; soos 'n skroef draai dit jou al vaster. Jy leen hier en
leen daar om ou bedrae af te betaal; telkens word die rente hoër en groei die skuldlas
aan. Tot die stram tou breek en jy daaronder lê. Oom Gert het hotkant-toe en
haarkant-toe gedink, hy het woeste beskuldigings so in sy allenigheid geslinger na
almal wat hom ‘heeltemal wil uittrek,’ soos hy dit genoem het, maar dit het niks
gehelp nie en die swaar dag het soos 'n vaste sandstorm op hom afgekom. As Sybrand
hom net 'n kans wou gee met die vyfhonderd pond, dan kan hy hom miskien stadig
loswikkel uit die kwaai skuldgreep. Maar noudat dit duidelik geword het dat die
stringe gaan breek, is die laaste een soos 'n wildehond by om te aas. Hy moet dood,
hy moet vrekgemaak word! Tweekeer het hy al gaan praat met Sybrand. Dit het niks
gehelp nie. Hy wil nie 'n duimbreedte toegee nie. Hy wil elke pennie rente hê en die
hele kapitaal op die vervaldag, anders vat hy Maria se deel van Boskloof. Kan jy
jou ooit 'n harder mens voorstel? Op en af kuier oom Gert langs die stoep. Sy
dungeslyte klerksbaadjie hang komieklik om sy geboë lyf; soms lyk hy soos 'n kraai
wat 'n toga aan het, dan weer soos 'n koster wat baie swaar dae agter die rug het. Sy
gesig het slap plooie waarop die stoppelbaard van agt dae orent staan. Om sy nek
het hy 'n verbleikte serpie, naas sy harde boordjie sonder das. Die groot boordjieknoop
loer soos altyd geel onderkant die riffelrige gorrel uit.
Met vrou en kinders moet hy nou na die dorp. Hulle sal hom so rot-en-kaal
uitverkoop dat hy skaars brood sal hê om te eet. En wat sal hy daar kan doen om te
bestaan? Daar is genoeg mense wat karweiwerk doen; as hy 'n kans kon kry as koster,
sou dit gaan, maar Bêrend Lubbe kan nog baie jare hou. Kort-kort trek die asma hom
neer, maar 'n ruk daarna loop hy maar weer met sy brandmaer lyf rond. Nee, die
toekoms is donker. Die meeste van sy kinders is klein. Hy sal nog jare vir hulle moet
sorg. Daar is net een uitweg: Sybrand moet wys dat hy nog 'n Christenhart het. Hy
moet hulle 'n kans gee om in die huis te bly woon, om 'n klompie skape aan te hou
- ja, om dan maar 'n bywoner by sy eie swaer te wees! As hy dorptoe moet gaan, sal
hulle krepeer van ellende. Die vader weet dit sal 'n nagmerrie-lewe word.
In document
C.M. van den Heever, Laat vrugte · dbnl
(pagina 188-191)