Na een vermoeiende dag van klimmen en klauteren was ons gezelschap, onder aanvoering van den "Lama", op een hoog plateau aangekomen, waar zich een tamelijk grote uit-gestrektheid weiland bevond,
Tot hun grote verrassing troffen zij er een soort tentendorp aan. De tenten leken uit zwart zeildoek te zijn vervaardigd.
Later vertelde de gids. dat dit was gesponnen van yakharen.
"Jullie blijven hier wachten, dan zal ik zien of we daar een onderkomen kunnen vinden tot morgen", beval Oman.
Na een minuut of vijf was hij reeds terug.
"In orde hoor. kom maar mee'"
Eigenaardig, dat ze niemand buiten zagen verschijnen.
Dichterbij komend merkte men bovenaan in 't midden van enkele tenten een gat, waardoor rook naar buiten dwarrelde.
Voor een grote hut, waarvan de bedekking niet uit zeil.
maar uit huiden bleek te bestaan. moest de troep halt houden.
De Lama kroop er in. Van binnen uit drong een verward praten van verschillende stemmen naar buiten.
.:t Lijkt me daarbinnen niet erg rustig toe te gaan", merkte John op. "wat een drukte."
"Ik geloof. dat we hier midden tussen herders zitten. Kijk eens wat een schapen en geiten en yaks. Daar heb je zo waar ook enkele ponny·s."
"Hoeveel zouden 't er wel niet zijn?"
"Dat is zo maar niet te tellen, maar 't is geen uitzondering.
als je hier kudden tegenkomt van 'n grote duizend dieren", vertelde de aanvoerder van de bende.
Daarop nam de missionaris hartelijk afscheid en vertrok naar het Oosten.
Likoe, die de tent dadelijk na de maaltijd verlaten had, kwam na enige uren terug in gezelschap van een persoon, die Oman genoemd werd. Aan zijn uiterlijk en kleding te zien, scheen hij uit een andere streek. Maar zij bleken goede vrien-den te zijn. Oman zou n.l. een voorname rol in de expeditie spelen. o.a. met zich voor te doen als Lama.
Hij was een man, die Thibet door en door kende en zou daarom als gids dienen.
Hij kende de schuilplaatsen en had z'n geheime relaties tot Lhasa toe.
Waar Likoe hem zo gauw vandaan had geh~ald,begreep men niet. Waarschijnlijk had Oman zich ook hier in 't grens-gebied opgehouden.
Eenmaal op weg, werd het meer en meer duidelijk, dat de man onmisbaar was, nu de tocht niet meer per vlieg-tuig ging.
Oman bleek onvermoeibaar.
Met z'n slanke lichaam en vlugge bewegingen beklom hij altijd het eerst de rotsen, om te zien of het terrein veilig was.
Dan wenkte hij de expeditie, die langzaam volgde langs de zware bergpaden.
Elke avond, als 't gezelschap, moe en afgemat door 't zwoegen in de gloeiende zon, beschutting zocht voor de ijzige koude van de nacht, vielen ze bijna uitgeput neer in de schuil-plaats. die hun gids aanwees. Oman echter scheen nog fris en levendig besprak hij met Likoe de weg, die ze morgen weer volgen zouden.
..Vijf jaar geleden heb ik hier ook gezworven, als opk~per van geitenwol. Deze verkocht ik weer aan groothandelaars, die ze op hun beurt dan verhandelden aan de fabrikanten van Kashmir-shalls. Ik maakte vaak goede zaakjes."
"Waarom is U daar toch mee opgehouden?' 'informeerde Dr. Stafford.
"Ja, als ik U dat moest vertellen. dan hadden we nog enkele uren nodig en daarenboven praat ik er liever niet over", was het antwoord,
Dr. Stafford vond 't maar 't raadzaamst om te zwijgen.
De overgang van eerzaam koopman naar hoofdman van 'n roversbende leek hem raadselachtig,
Ondertussen was de Lama naar buiten gekropen. Achter hem kwam een kort ineengedrongen man.
Om diens lichaam was een schapenhuid geslagen, welke om 't middel vastgehouden werd door 'n gordel van yakhaar. Het tweetal sprak druk en luid in 'n taal, waarvan geen der om-standers ook maar iets kon begrijpen. Alleen de hoofd-man ving, naar later bleek. af en toe 'n woord op, want hij fluisterde John toe, dat ze in de tent zouden mogen over-nachten. Inderdaad was 't zo.
Oman bracht de troep naar 'n grote, ronde tent. Bij aan-komst bleek deze onbewoond te zijn. Groot was ie inderdaad en bood wel plaats voor twintig mensen. In 't midden stond 'n soort kachel, die uit klei gemaakt was en tot de helft gevuld met gedroogde mest. Binnen enkele minuten was 't gehele gezelschap naar binnen gekropen. Oman stak de mest in de kachel aan en weldra kringelden rookwolkjes door de opening boven in de tent naar buiten. De Lama plaatste 'n meegenomen grote, platte nap op de kachel en begon thee te zetten. Hij brak 'n stuk van een samengeperst theetablet af
en deed dat in 't water. Na een poosje, toen 't water kookte, liet hij er 'n flinke klont schapenvet in vallen met nog wat zout. Even daarna zat hij heerlijk aan 't hete nat te slurpen en men kon zien, dat het hem smaakte, Deze manier van doen was voor Dr. Sta Hord en John geen bijzonderheid meer, ze-hadden 't al enkele malen meegemaakt en wisten dat dit zo de manier van doen was van Oman. Grote kwantums van dit vocht werden door hem naar binnen gewerkt. 't Was voedsel en drank tegelijk.
Ondertussen hadden de andere leden van het gezelschap 'n meer Westers menu samengesteld: scheepsbeschuit en ook thee, maar zonder vet en van betere kwaliteit. Die van Oman was opveegsel, theestof met yakmest of bloed ver-mengd en samengeperst tot een soort koek.
Inplaats van boter. yakboter. had-ie vet genomen. Boter bewaarde men in dat land soms maandenlang. Daardoor werd ze wel sterk, maar tevens smakelijker, meende Oman.
"Dat lijkt iets op onze wijn", had John toen opgemerkt, hoe ouder, hoe beter."
Maar hij gunde den Lama de smaak van zijn boter.
Intussen was 't donker en kouder geworden. leder wik-kelde zich in de meegenomen deken; men trok de tentopenin-gen toe en spoedig daarna lag de gehele expeditiegroep in zalige rust. Morgen zou hen weer een vermoeiende dag wachten.
•
••
Toen 't gezelschap de volgende morgen ontwaakte, bleek 't nog tamelijk fris, De nachten waren hier koud. Door de hoge ligging van Tibet is de lucht er ijl. Daardoor kan over-dag de zonnewarmte gemakkelijk doordringen. maar 's nachts
straalt de aarde weer even snel uit. Het verschil tussen dag-en nachttemperatuur is daardoor zeer groot.
Hieraan is 't wel toe te schrijven. dat dit gebied zo goed als geen bomen en andere planten bevatten kan.
Na zich er van verzekerd te hebben, dat de gehele bagage nog in uitstekende staat verkeerde. zette men zich aan 't ontbijt.
Oman was met den roverhoofdman aan 't overleggen naar 't scheen. Ze praatten druk en wezen in Zuidwestelijke rich-ting. 't Was Dr. Stafford niet ontgaan, evenmin als de Japanse heren. Jammer. dat ze er niets van konden verstaan, want dan zouden ze gehoord hebben, dat 't nu tijd werd de grootst mogelijke voorzichtigheid in acht te nemen.
Oman en Likoe waren opgestaan en begaven zich naar het groepje geleerden, dat nog voor de tentopening was gezeten.
,,'t Zal U wel bekend zijn", begon Likoe. "dat 't verblijf in Tibet door de regering zeer wordt bemoeilijkt. Als men niet in 't bezit is van een oHiciele toestemming, loopt men groot gevaar onmiddellijk uit dit gebied gezet te worden.
"Ja, dat weten we", was 't antwoord. "En we hebben die papieren niet."
"Weet U. dat 't vooral in deze dagen bijzonder ge-vaarlijk is?"
"Dat zal toch altijd wel eender zijn?"
"Neen. neen. Enkele weken geleden is de Dalaï-Lama van Lhasa gestorven. Dat geeft altijd enige opschudding onder de bewoners. Hier tussen de herders blijft het doorgaans nog al rustig, maar beneden in de vlakte aan de rivier is 't anders gesteld. 't Was dezer dagen druk en elke vreemdeling wordt er met een soort wantrouwen gevolgd. Ik heb daarom met Oman afgesproken. dat hij eens poolshoogte moet gaan
nemen. Wij trekken dan verder en tegen 't donker over-nachten we bij een boer. Misschien blijven we daar een paar dagen. Dat hangt van de terugkomst van Oman af."
't Duurde niet lang of 't gehele gezelschap op den Lama na, was reisvaardig. Aan Oman werd 't overgelaten de dank over te brengen voor 't gebruik van de tent.
't Bleek weer 'n vermoeiende tocht te zijn. Dezelfde ver-schijnselen van de voorgaande dagen deden zich gevoelen.
Hoe hoger men klom, hoe droger de lucht werd. Door ver-mindering van 't zuurstofgehalte der lucht trad een spoedige vermoeidheid in. 't Werd noodzakelijk meermalen te rusten.
Tegen 't heetst van de dag was men op de plaats van bestemming aangeland. 't Liep naar twaalf uur. 't Bleek, dat de boer Likoe kende. Spoedig was een geheimzinnig gesprek gaande tussen beide mannen, Een voor een werden de leden van de tocht vlug naar binnen geloodst, d.w.z. toegelaten in 'n soort onderaards hol achter en onder 't eigenlijke huis. dat tegen een helling op 'n klein plateau was gelegen.
Dr. Stafford en de beide Japanners hadden hun ogen onder-weg goed de kost gegeven.
Vlakbij, beneden zich, hadden ze 't Bramapoetra-dal ge-zien. Ze hadden de heilige stad Lhasa zien liggen, Een soort beroering had zich van hen meester gemaakt. Dáár zou 't dus zijn!
't Was tamelijk duister in de ruimte, waar ze haastig waren binnen geduwd. Er brandden enkele boterlampen. Hier en daar stond een kaars, welke John daar niet verwacht had.
Spoedig kwam een vrouw binnen en bracht 'n kachel, gevuld met yakmest.
Er verscheen thee, gerst en vlees. Het laatste leek 'n achterbout van 'n schaap of 'n yak.
het "ho]" te begeven. De afspraak was. dat men hier zou blij-ven. tot Oman was teruggekeerd.
Geheel tegen de verwachting in was Oman de volgende morgen reeds teruggekeerd .
"Dat voorspelt niet veel goeds", fluisterde Dr. Stafford tegen John.
Op 't zelfde ogenblik werd de Lama omringd door de beide Amerikanen, de Japanners en Likoe.
Vooral de laatste scheen de zaak niet te vertrouwen.
Oman maakte een kalmerend gebaar tegen de omstanders en begon tegen Likoe te spreken.
..We treffen 't uitstekend. Gisterenavond is de re-incarnatie van de Da]aï-Lama vastgesteld. Hij is reeds in 't klooster opgenomen. De opwindende stemming onder de bewoners van Lhasa is geweken. De rust is weergekeerd,"
"Prachtig!" riep de hoofdman uit. ,:t Kan niet mooier'"
Dadelijk daarop gaf hij uitleg van de gebeurtenis aan Dr.
Stafford.
"Een dubbel voordeel dus, In de eerste plaats kunnen we ons nu veiliger voelen. Ik zeg niet "veilig". 't Blijft altijd nog zaak de grootst mogelijke voorzichtigheid in acht te nemen.
Op de tweede en allervoornaamste plaats konden we geen betere tijd voor onze plannen meehebben dan deze, Het succes voor uw projectie is reeds verzekerd."
"Dat valt me mee", zei Dr. Wang, ..ik had gedacht, dat we nog we] enkele tegenvallers zouden krijgen. 't Loopt tot heden als van een leien dakje."
..Zo optimistisch ben ik niet", viel Dr. Stafford hem in de rede.
..De lucht. die er afkomt is niet bepaald fris". merkte Dr.
Stafford op. John rook er 'ns aan,
"Bah". liet-ie zich ontvallen,
"Is er iets?" vroeg Likoe, naderbij komend.
..Nou en of! Ruik 'ns!"
Likoe begon te lachen.
.. Dat zult U wel anders gegeten hebben. Hier vinden ze dat fijn. Ik moet er ook niets van hebben."
..Waar komt die lucht vandaan?" informeerde een der Japanse geleerden.
"Van 't vlees", lichtte de hoofdman toe, ..De mensen hier hangen zo'n rauwe bout op. om die 's nachts te laten be-vriezen. Door de hitte van de dag ontdooit het weer en gaat dan heel vaak tot ontbinding over, De volgende nacht be-vriest het weer, Op deze manier houdt men het wel maanden lang goed, maar de smaak en de geur worden er niet beter op.
De Tibetanen vinden 't heerlijk. Af en toe snijden ze er een stuk af en eten 't heel vaak rauw op."
't Was alsof John z'n hart in 't lichaam omdraaide.
..Hoe blijven die lui nog gezond!"
..Dat heb ik me ook afgevraagd. Met de zindelijkheid nemen ze 't hier zo nauw niet.'
Likoe begreep, dat hij maar 't best deed, door a] deze spullen weg te laten halen.
Alleen 't kacheltje zou blijven.
Zo goed en zo kwaad als men 't zien kon. maakte men enkele bussen open van de meegenomen voorraad. Met wat beschuit. boter. thee en ingemaakte vruchten was er spoedig een maaltijd gereed, die hen de onaangename kennismaking een weinig deed vergeten.
Het verdere deel van de dag was 't verboden zich buiten