Bij verschillende afdelingen/domeinen binnen de AFM liggen signalen over diverse administratieve tekortkomingen in de bedrijfsvoering van
financieel dienstverleners. Daarnaast blijkt dat over een aantal van deze dienstverleners relatief veel andere en in sommige gevallen ernstigere signalen zijn binnengekomen of al bekend waren bij Marktintegriteit en Handhaving. Deze tekortkomingen zijn voor het eerst in samenhang opgepakt. Als gevolg is het toezicht efficiënter geworden en kan schadelijk gedrag door dergelijke ondernemingen sneller worden voorkomen.
DOELSTELLINGEN 2015
De hoofddoelstellingen van dit thema en domein zijn in 2015 tweeledig. De AFM verkleint de impact van financiële criminaliteit op de financiële markten (of de facilitering daarvan). En we verkleinen de impact van schadelijk gedrag op de financiële markten.
Beide strategische doelstellingen dragen bij aan het
versterken van het vertrouwen in de financiële markt van consumenten, beleggers, investeerders en financiële ondernemingen en het bewaken van een gelijk
speelveld en de systeemintegriteit. Dit vertaalt zich in de volgende doelen voor 2015:
1. De AFM treedt op tegen malafide partijen en gaat bewuste schadelijke gedragingen, zoals misleidende en/of agressieve handelspraktijken, tegen.
2. De AFM treedt op tegen schadelijke financiële producten en diensten met een misleidend karakter.
3. De AFM treedt op tegen partijen die zonder de benodigde vergunning actief zijn.
4. De AFM legt constructies die erop gericht zijn wet- en regelgeving te ontduiken, zoals ontduiking van de vergunningplicht of stromanconstructies, bloot en gaat deze tegen.
5. De AFM weert niet-integere bestuurders.
6. De AFM gaat betrokkenheid van partijen bij belangenverstrengeling en (financiële) criminaliteit (zoals witwassen en fraude) tegen.
7. De AFM treedt op tegen recidivisten en veelplegers:
natuurlijke personen die herhaaldelijk schadelijk en/
of malafide gedrag hebben vertoond.
8. De AFM gaat schadelijke verdienmodellen tegen.
Dit zijn verdienmodellen die de belangen van consumenten ernstig schaden en die vrijwel uitsluitend gericht zijn op het innen van een vergoeding bij consumenten.
OVERZICHT BEGROTE EN GEREALISEERDE LASTEN
Middelen
Schadelijk gedrag en financiële
criminaliteit nemen af Begroting
2014 Realisatie
2014 Afw. t.o.v.
B2014 Lasten (in miljoenen euro’s) 14,3 13,3 -7%
Aandeel lasten in totale lasten 17% 16% -3%
3.1 Begrijpen en versterken financiële consument 3.2 Toezicht Caribisch Nederland
3.3 Beïnvloeding van het internationale spelersveld 3.4 Bedrijfsvoering
Ga naar
Ga naar
Ga naar
Ga naar
Afzonderlijke
aandachtsgebieden
3
WAT DOET HET THEMA
De AFM bevordert als toezichthouder dat de belangen van consumenten in de financiële dienstverlening gediend worden. Diverse thema’s richten zich op specifieke aspecten van de dienstverlening aan consumenten. Het thema ‘Begrijpen en versterken financiële consument’ ondersteunt de andere thema’s met inzichten uit de gedragseconomie. Het thema geeft op grond van de theorie aan welke biases en heuristieken in een specifieke keuzecontext van belang kunnen zijn, onderzoekt in welke mate dit in de praktijk het geval is, en helpt bij het kiezen van een passende toezichtinterventie.
WAT IS HET BELANG
In de wetgeving wordt doorgaans uitgegaan van de veronderstelling dat de consument een rationele homo economicus is: als de informatievoorziening van productaanbieders maar goed genoeg is, in combinatie met wettelijke kaders, dan zal de consument een weloverwogen keuze maken voor een financieel
product. Maar de homo economicus blijkt in de praktijk vaak niet te bestaan. Consumenten nemen financiële beslissingen op basis van vereenvoudigde beslisregels (heuristieken) en hebben te maken met beperkingen (biases) als gevolg van beperkte kennis, tijd en aandacht. Ze volgen doorgaans de snelste, makkelijkste en meest aantrekkelijke route naar een financiële beslissing. Door de lange looptijd van veel financiële producten zijn er weinig mogelijkheden te leren van ‘fouten’. Consumenten hebben hierdoor moeite een goede financiële planning vorm te geven en bieden weinig tegendruk aan financiële ondernemingen. Daarom is door de wetgever voorzien in een rol voor de toezichthouder. We kunnen
effectiever optreden als het gedrag van consumenten en de oorzaken van suboptimale beslissingen wordt gekoppeld aan juridische en financiële kennis.
WAT ZIJN DE DOELSTELLINGEN
De hoofddoelstelling van het thema luidt: op basis van verworven inzichten uit de gedragseconomie de effectiviteit en efficiëntie van de AFM en haar
instrumenten verbeteren, zodat de beslisomgeving van consumenten positief wordt beïnvloed. Hierdoor nemen consumenten minder suboptimale beslissingen en wordt de verhouding tussen consument en
financiële ondernemingen meer in evenwicht gebracht.
In 2014 betekende dit concreet:
1. Effectievere toezichtinterventies, gebaseerd op gedragseconomische kennis
Het thema heeft op diverse terreinen meegewerkt om te analyseren hoe de keuzecontext van
consumenten wordt beïnvloed door biases en heuristieken. Dit heeft geleid tot inzichten over het feitelijke gedrag van consumenten. Voor het uitwerken van de implicaties voor beleid en toezicht is in veel gevallen meer tijd nodig, en veelal ook nader onderzoek om te testen of bepaalde interventies ook succesvol zullen zijn.
2. Meer inzicht in houding, gedrag en vertrouwen van financiële consumenten
We willen meer inzicht krijgen in de financiële dilemma’s van consumenten in de praktijk. Daartoe is een nieuw instrument gebruikt, namelijk het
‘AFM Consument&panel’. Doel is de stem van de consument nog meer mee te laten wegen in het AFM-toezicht zodat deze taak effectiever en efficiënter kan worden uitgevoerd. In dit panel kan de consument gericht naar meningen en ervaringen worden gevraagd. Daarnaast wordt ook in het kader van specifieke projecten consumentenonderzoek gedaan. Voorts doet de AFM meer in het algemeen onderzoek naar financiële consumenten in de halfjaarlijkse Consumentenmonitor, en naar het vertrouwen van consumenten in de AFM.
3. Strategische samenwerking tussen AFM en derden
Buiten de AFM zijn ook andere partijen actief in het vertegenwoordigen van belangen van consumenten en in onderzoek naar consumentengedrag. Het gaat bijvoorbeeld om de Consumentenbond, Nibud, VEB en Vereniging Eigen Huis. We willen waar mogelijk
met hen samenwerken, en heeft op kwartaalbasis met deze partijen overleg. Ook zoekt de AFM strategische samenwerking met andere actieve partners binnen het platform Wijzer in geldzaken.
RESULTATEN EN EFFECTEN