Wettelijk gezien is het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) een ‘must’. Hoe we het dus ook wenden of keren, we zitten er voorlopig nog wel aan vast. Het is dan ook zaak dat het UPO ons gaat brengen wat er bij de introductie was beoogd: informatie over onze pensioenregeling en duidelijkheid over onze pensioensituatie. Het is de pensioenbranche gelukt om onder aansporing van de wetgever (gewezen) deelnemers aan een pensioenregeling eenduidig te informeren. De gegevens van de pensioenuitvoerders zijn op een zelfde wijze vormgegeven.
Het is voor (actieve) deelnemers een jaarlijks ijkpunt, een vertrekpunt om na te denken over de eigen pensioensituatie en – indien nodig – er mee aan de slag te gaan.
De informatie die het UPO bevat, mag door de pensioenbranche in de loop van de jaren dan een ontwikkeling hebben doorlopen, blijkens regelmatig onderzoek is toezending van het UPO niet voldoende om bij een behoorlijk deel van de (gewezen) deelnemers duidelijkheid over de eigen pensioensituatie te verschaffen. Een behoorlijk deel begrijpt de aangeboden informatie gewoon niet. Het gaat hier voor een belangrijk deel om lagere inkomensgroepen.
Ook is het geen aanleiding geworden voor diegenen die niet geïnteresseerd zijn in pensioen of de pensioenmaterie moeilijk kunnen bevatten, na te gaan denken over hun eigen
pensioensituatie en indien nodig, actie te ondernemen. Met andere woorden, ‘pensioenbewust’
te worden. Het pensioenbewustzijn wordt veelal afgemeten aan wat (gewezen) deelnemers zelf zeggen te weten over de toereikendheid van hun pensioen en de mogelijkheden om actie te ondernemen. Uit bestudering van diverse rapporten blijkt dat we er met alleen het UPO niet zijn. Het is immers niet alleen de bedoeling om kennis te vergaren, maar ook het besef bij te brengen om maatregelen te treffen om hun pensioen aan te laten sluiten bij hun wensen en levensstandaard.
In een tijd van digitalisering geven initiatieven van de pensioenbranche, zoals
Pensioenkijker.nl, Mijnpensioenoverzicht.nl of allerlei pensioen-apps, nog niet dat extra zetje om deze laatste groep ertoe te bewegen de urgentie in te zien op gezette tijden naar de eigen toekomstige financiële situatie te kijken, hoe ver die dan ook weg lijkt. Door aansluiting van de SVB konden ook de AOW-gegevens ontsloten worden. Op deze manier kan met de gegevens van het UPO in ieder geval tot een totaalbeeld van de eigen pensioensituatie in de eerste en tweede pijler van het pensioenstelsel gekomen worden. Hoewel de opgegeven bezoekersaantallen van de website Mijnpensioenoverzicht.nl behoorlijk afwijken van het eigen onderzoek, lijkt dit wel het juiste digitale platform om mee door te gaan en uit te bouwen.
Eigen onderzoek bevestigt andere onderzoeken dat het UPO inmiddels redelijk goed is ingeburgerd. Het UPO scoort goed als het gaat om de verkrijging van informatie. Het blijkt
alleen in hoge mate te snel te worden gearchiveerd. Eigen onderzoek toont aan dat de groep (P) met beroepsmatige pensioenkennis hierin nagenoeg niet afwijkt van de totale groep.
Dat een groot deel van de beroepsbevolking zich weinig zorgen maakt over de eigen pensioensituatie is enigszins verontrustend. Een steeds verdere versobering van de fiscale facilitering van pensioenopbouw en daling van de marktrente kan de eigen pensioensituatie van (gewezen) deelnemers aanzienlijk negatief beïnvloeden. En als de (gewezen) deelnemer al de urgentie voelt om zich te verdiepen in de eigen pensioensituatie, dan nog liggen ‘weten’
en ‘beseffen’ ver uit elkaar. Dit blijkt uit de kleine groep die ook daadwerkelijk wat doet met de verkregen kennis. Dit betekent dat het UPO onder gewijzigde marktomstandigheden (nog) geen toegevoegde waarde heeft laten zien.
Het UPO heeft een groot deel van de (gewezen) deelnemers dus nog geen duidelijkheid over hun pensioensituatie gebracht. Het zijn ‘koude’ getallen die ter kennisneming worden aangenomen en in een map in de kast verdwijnen.
Misschien dat met de Wet pensioencommunicatie in 2015 een aanzet gegeven kan worden hier een echte kentering in aan te brengen.
6.1 Aanbevelingen
De gewenste levensstandaard is voor iedereen verschillend. Een pensioen dat niet (fiscaal) maximaal is, kan voor een (gewezen) deelnemer acceptabel zijn. Om hier inzicht in te hebben, is informatie die op het UPO staat een eerste aanzet om cijfermatig een totaalbeeld te krijgen.
Maar er zijn meer financiële zaken, zoals de kosten voor huisvesting (hypotheek) en
mobiliteit (auto), die maandelijks een flinke impact hebben. Met het UPO kan hierop door de pensioenuitvoerders nooit op individueel niveau worden ingespeeld. Het koppelen van deze gegevens lijkt meer een zaak voor persoonlijke begeleiding en advies.
Om dit actief onder de aandacht van deelnemers te brengen, is een rol voor de werkgever niet ondenkbaar. Er zijn genoeg aanleidingen in het kader van pensioen om met regelmaat (eens per jaar) het personeel te informeren over hun pensioen(regeling). Daarbij moet de voorkeur uitgaan naar life-sessies waarbij er gezocht wordt naar interactie met de werknemers. Niet alleen zenden, maar de dialoog opzoeken. De begeleiding hiervan dient plaats te vinden door materiedeskundigen, van de pensioenuitvoerder of (pensioen)adviseurs. Een gespecialiseerd bureau in communicatie zou ingeschakeld kunnen worden bij de uitvoering.
Om de slagingskans te vergroten, zouden deze sessies onder werktijd door de werkgever aangeboden moeten worden. Hiermee wordt een maximale kans geboden werknemers echt aan te zetten tot pensioenbewustzijn.
Verder is één ding in ieder geval duidelijk: de website Pensioenkijker.nl is niet geworden wat het had moeten worden. Ondanks de handige Pensioenplanner die met behulp van de
gegevens van het UPO inzicht in de pensioensituatie van een deelnemer kan geven, heeft de website te weinig bekendheid om succesvol door te gaan. Het lijkt daarom dan ook een
logische keuze de krachten met de website Mijnpensioenoverzicht.nl te bundelen en één digitaal platform te bieden.