De integratie van onderzoek in het hbo is in ontwikkeling en er is veel onderzoek verricht naar de voordelen van onderzoek in het onderwijs (Healey, 2004). Er is echter nauwelijks aandacht voor de rol van leiderschap in dit proces (Taylor, 2007). In dit onderzoek wordt de invloed van transformationeel, transactioneel en laissez faire leiderschap op visieontwikkeling en professionalisering bij docententeams onderzocht. Uit het onderzoek van Kurland et al. (2010) is bekend dat transformationeel leiderschap een positieve invloed heeft op visieontwikkeling en professionalisering in het primair onderwijs. De literatuur omschrijft de transformationele leider als iemand
“Ik vind het heel leuk, ik krijg goede feedback van collega’s en van het team om er een succes van te maken en daar word ik heel blij van.” Deelnemer J
“Leuk en enthousiast team.” Deelnemer C
die intellectuele ondersteuning geeft, een inspirerende motivator is, zorgt voor intellectuele stimulatie en rekening met individuen houdt (Kurland et al., 2010). Transactioneel en laissez faire leiderschap kan een negatieve invloed op een innovatie proces hebben doordat docenten niet worden betrokken en vaak een passieve leiderschapsstijl wordt gehanteerd (Kurland et al., 2010). Op basis van deze literatuur wordt verwacht dat transformationeel leiderschap in het huidige onderzoek een positieve invloed zal hebben.
De eerste deelvraag richt zich op de leiderschapsstijlen van (hoofd)docenten die verantwoordelijk zijn voor de integratie van onderzoek in het onderwijs. Ook is de leiderschapsstijl van de opleidingsmanager onderzocht. De resultaten komen overeen met de literatuur over leiderschapsstijlen. Uit de resultaten blijkt dat transformationele leiders zich inhoudelijk verdiepen over onderzoek in het onderwijs en dit over brengen aan de docenten in hun team. Zij spreken vertrouwen uit naar hun docenten waardoor docenten positief en enthousiast met het innovatieproces bezig houden. Tevens organiseert de transformationele leider professionaliseringsactiviteiten waardoor hij docenten intellectueel stimuleert. Ten slotte houdt de transformationele leider rekening met de input/feedback van individuele docenten tijdens de integratie van onderzoek in het onderwijs. Uit deze resultaten kan geconcludeerd worden dat transformationeel leiderschap positief samenhangt met visieontwikkeling en professionalisering ten aanzien van de integratie van onderzoek in het hbo. Een transactionele leider betrekt het team niet bij het ontwikkelen van een visie en richt zich niet op de professionalisering van hun docenten. Laissez faire leiders stellen zich passief op, bemoeien zich niet met de hervorming waardoor er geen inhoudelijke verdieping plaats vindt en geen vertrouwen wordt uitgesproken naar docenten. Ook deze resultaten komen overeen met de theorie over transactioneel en laissez-faire leiderschap waardoor de conclusie getrokken kan worden dat transactioneel en laissez faire leiderschap een negatieve samenhang en mogelijk negatieve invloed heeft op visieontwikkeling en professionalisering.
De tweede deelvraag richt zich op de gezamenlijke visieontwikkeling en de invloed van leiderschap op deze visieontwikkeling ten aanzien van de integratie van onderzoek in het onderwijs. Het onderzoek van Kurland et al. (2010) dat stelt dat transformationeel leiderschap een positieve invloed heeft op het vormen van de visie.
Uit de resultaten van huidig onderzoek blijkt dat als een transformationele leider een eigen visie heeft op onderzoek in het onderwijs, de leider bijdraagt aan het stimuleren van de ontwikkeling van een gezamenlijke visie bij zijn teamleden. Transactioneel en laissez faire leiderschap vertonen daarentegen een negatieve samenhang en mogelijk een negatieve invloed op de gezamenlijke visieontwikkeling. Bij een transactionele leiderschapsstijl heeft de leider een eigen visie maar werkt hij niet met zijn teamleden aan een gezamenlijke visie waardoor de integratie van onderzoek in het onderwijs beperkt blijft. Laissez faire leiderschap heeft als onderdeel van zijn stijl, geen eigen visie. Hierdoor kan er geconcludeerd worden de ontwikkeling van een gezamenlijke visie bij zijn teamleden niet gestimuleerd wordt. Ondanks dat in het onderzoek van Kurland et al. (2010) onderzoek wordt gedaan naar de leiderschapsstijlen in het primair onderwijs en zich niet direct op een innovatieproces richt, worden de uitkomsten ondersteund door het huidige onderzoek.
De derde deelvraag richt zich op de professionalisering ten aanzien van onderzoek in het onderwijs en de bijdrage aan deze professionalisering door leidinggevenden. De resultaten in het huidige onderzoek wijzen op facilitering van professionaliseringsactiviteiten door transformationele opleidingsmanagers en (hoofd)docenten verantwoordelijk voor de integratie. Transformationele leidinggevenden spreken vertrouwen uit, geven inhoudelijke verdieping, inspireren en motiveren het team. Er worden voor het team bijeenkomsten georganiseerd zodat de deskundigheid bevorderd wordt. In deze bijeenkomsten staat onderzoek in het onderwijs centraal en gaan docenten actief aan de slag. Deze resultaten sluiten aan bij het onderzoek van Handelzalts (2009). In deze studie wordt er onder andere onderzocht welke factoren bijdragen aan docenten die positiever en sneller aan een curriculumontwikkeling beginnen. Transformationeel leiderschap leidt tijdens de integratie van onderzoek in het onderwijs tot docenten die positief aan deze hervorming beginnen.
De resultaten over transactioneel en laissez faire leiderschap sluit aan bij het onderzoek van Prebble et al. (2004). Uit dit onderzoek blijkt dat hbo professionalisering vaak wordt aangeboden met een cognitieve aanpak waarbij docenten kennis opdoen maar deze kennis vervolgens niet toepassen. Docenten zijn alleen verplicht om een master te volgen waardoor zij competenties ontwikkelen om
tot onderzoek in het onderwijs te komen maar het experimenteren en reflecteren op deze kennis gebeurt niet. Een opleidingsmanager die zich passief opstelt, geeft de docenten geen tijd om docenten te professionaliseren ten aanzien van onderzoek in het onderwijs. Deze belemmering leidt bij vijf opleidingen tot een negatieve houding van docenten ten opzichte van onderzoek in het onderwijs. Deze resultaten bouwen voort op het onderzoek van Kurland et al. (2010). Daarin wordt bevestigd dat transactioneel en laissez faire leiderschap een negatieve invloed heeft op professionalisering van docenten.
Deze drie conclusies geven het belang aan van de mogelijke invloed van een transformationele opleidingsmanager op visieontwikkeling en professionalisering. Het hanteren van een transformationele leiderschapsstijl ten aanzien van de integratie van onderzoek in het hbo heeft vooral op management niveau heeft een positieve invloed op de visieontwikkeling en professionalisering ten aanzien van de integratie van onderzoek in het onderwijs.