Het Congres van Wenen van 1815 en de geschiedenis van Duitsland hebben ons belangrijke inzichten gegeven. Zo blijkt onder andere dat cultuur kan veranderen en in feite vergankelijk is. Daarnaast blijkt uit de Duitse hereniging dat het niet onmogelijk is om verschillende culturen te overbruggen en twee verschillende verzorgingsmodellen met elkaar te harmoniseren. Uit de Duitse geschiedenis blijkt dat het toevoegen van nieuwe sociale rituelen om het vertoog te versterken een positieve bijdrage kan leveren aan het overbruggen van de culturen, waardoor uiteindelijk één Europees Sociaal Model realiseerbaarder wordt. Echter is dit niet alleen afhankelijk van het toevoegen van sociale rituelen, maar ook van het creëren van een gemeenschappelijke doctrine, met eigen overtuigingen en nieuwe regels. Ondanks dat het creëren van een Europees verzorgingsstaat geen onmogelijk opgave is, is het ook geen gemakkelijke opgave. Daarbij blijven er nog een hoop onbeantwoorde vragen openstaan, allereerst of de hoeders van de huidige vertogen bereid zijn om het zo zorgvuldig opgebouwde nationale cultuur/vertoog op te geven en een nieuw vertoog op te bouwen. Tevens blijven er nog vragen openstaan over de aard van Europa en de Europese verzorgingsstaat. Zoals al uit deze scriptie is gebleken bestaat de Europese Unie alleen al uit vijf verschillende verzorgingsmodellen en binnen deze verzorgingsmodellen zijn er ook weer verschillen te ontdekken. Dit betekent dat er op dit moment gesproken kan worden over een Europese Unie die bestaat uit 28 verschillende verzorgingsstaten. Mocht er in de toekomst al besloten worden om de verzorgingsstaten naar elkaar te harmoniseren, dan blijven daarin nog vele vragen over. Vragen over welk verzorgingsmodel uiteindelijk de voorkeur geniet? En welke invulling van dit verzorgingsmodel uiteindelijk het beste bij het nieuwe Europa zou kunnen gaan horen. Daarbij liggen nog vele moeilijkheden op de weg die niet alleen betrekking hebben op de cultuur. Om terug te keren naar de beantwoording van de hoofdvraag, een Europese verzorgingsstaat “could to be”, maar de invulling laat nog ruimte voor verder wetenschappelijke onderzoeken.
57
Bibliografie
Absolutefacts.nl, ‘Marshall hulp’, http://www.absolutefacts.nl/geschiedenis/data/marshallplan.htm, geraadpleegd op 3-5-2015
Aiginger, Karl, and Thomas Leoni. ‘Typologies of social models in Europe.’ (2008)
Alestalo, M., S. Hort, S. Kuhnle, ‘The Nordic Model: Conditions, Origins, Outcomes, Lessons’, Hertie School of Governance – Working papers, n. 41, 2009
Ambtenbrink F. en H.H.B. Vedder, Recht van de Europese Unie, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2010
Berlijnblog.nl, ‘Berlijnse muur’, http://berlijn-blog.nl/bezienswaardigheden/de-berlijnse-muur/, geraadpleegd op 6-5-2015.
Campling, Jo. ‘Globalization and European welfare states: challenges and change’, in: Robert Sykes, Bruno Palier, and Pauline M. Prior ed., Palgrave Macmillan, 2001.
Cantillon, B, J. Ghysels, en M. de Wilde. ‘De individualisering van de sociale zekerheid, tussen utopie en dwaling.’ Berichten/UA (2009).
CPB, ‘hervormingen van arbeidsmarktinstituties niet de oplossing voor werkloosheidsproblemen in Polen en Slowakije’, http://www.cpb.nl/persbericht/328789/hervorming-van-arbeidsmarktinstituties- niet-de-oplossing-voor-werkloosheidsproble geraadpleegd op 1-04-2015
CPB, prestaties van de publieke sector; een internationaal vergelijk van onderwijs, gezondheidszorg,
politie/justitie en openbaar bestuur, Den Haag: Zonder uitgever 2004, p. 17
CPB, ‘Selectief arbeidsmigratiebeleid: Europees of nationaal?’ Notitie voor Interdepartementale
Commissie Beleidsplan Legale Migratie (2007).
Dzambo, I. ‘De nieuwe gastarbeider: een welkome gast?’, Erasmus University (2007).
De Beer, P. ‘De twee polen van arbeidsmigratie.’ Demos nr.6 (2007): 1-5.
De groene Amsterdammer, ‘Pijnlijke geschiedenis reflecties op de DDR’, http://www.groene.nl/artikel/de-ddr-was-voor-ons-het-betere-duitsland, geraadpleegd op 6-5-2015 De Swaan, A. ‘Europees beleid zonder Europese politiek.’Morele, culturele en sociale zaken in de Europese Unie. Amsterdam (2007)
Duitsland Instituut, ‘Economische opbouw Oost-Duitsland, Kohl en de erfenis van de eenwording 1991- 1998’, http://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/699/economische-opbouw-oost-duitsland, geraadpleegd op 22-4-2014
58 Duitsland Instituut, ‘Een Duitse natie zonder rijk’, http://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/13/een-duitse- natie-zonder-rijk, geraadpleegd op 2-5-2015
Duitsland Instituut, ‘Een lappendeken van steden en staten’, http://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/9/een-lappendeken-van-steden-en-staten, geraadpleegd op 2-5- 2015.
Duitsland Instituut, ‘Integratie Oost- en West-Duitsland, Kohl en de erfenis van de eenwording in 1991- 1998’, http://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/707/integratie-oost-en-west-duitsland, geraadpleegd op 22-4-2015
Duitsland Instituut, ‘Staat van crises’, http://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/118/staat-van-crises, geraadpleegd op 3-5-2015.
Duitsland Instituut, ‘Verschil Oost- en West-Duitsland nog steeds groot’, http://duitslandinstituut.nl/artikel/8918/verschil-oost-en-west-duitsland-nog-steeds-groot, geraadpleegd op 26-4-2015
Europese Commissie, ‘Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie’, http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=462&langId=nl, geraadpleegd op 13-12-14
Esping-andersen, G., Three worlds of Welfare capitalism, Princeton: Princeton University Press 1990 Europese Gemeenschap, Richtlijn 2004/38/EG van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende het recht van vrij verkeer en verblijf op het grondgebied van de lidstaten voor de burgers van de Unie en hun familieleden, tot wijziging van Verordening (EEG) nr. 1612/68 en tot intrekking van Richtlijnen 64/221/EEG, 68/360/EEG, 72/194 EEG, 73/148/EEG, 75/34/EEG, 75/35/EG, 90/364/EEG en 93/96/EG, (2004)
Europees Hof van Justitie, Lawrie-Blum, zaak 66/85, (1985) Europees Hof van Justitie, Rauling, zaak C-357/89 (1989)
Europese Unie, Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, (2009) Fay, S. B., ‘Bismarck’s Welfare State’, Current History, 1950, p. 1–7
Fedder, J.A., ‘German unification: an era of economic, political and social change’, (1996)
Ferraresi, P.M. G. Segre, A.J. Soede & J.C. Vrooman, Unequal welfare state; distributive consequences of population ageing in six European countries, Social and Cultural Planning Office (SCP) 2004. Foucault, M., De orde van het vertoog, Meppel: Boom 1976
59 Frel, J. de, Welfare State classification: the Development of Central Eastern European Welfare States, Rotterdam: 2009, p. 17
Hemerijck, Anton. ‘De ‘andere’ verzorgingsstaat: Naar een sociale investeringsagenda.’ Keuzen in de
sociale zekerheid (2005)
Hemerijck, Anton. ‘The self-transformation of the European social model (s).’, Internationale Politik
und Gesellschaft nr. 4 (2002): 39-67.
Huizer, M., “Taalspanningen in het Uniform Europees Recht; Volt en Ampère of Foucault en Saussure”, Bachelorscriptie Universiteit van Amsterdam 2013.
Hofstede, Geert. ‘Cultural dimensions in management and planning.’ Asia Pacific journal of
management 1.2 (1984): 81-99.
Hofstede, Geert. ‘Culture and organizations.’ International Studies of Management &
Organization (1980): 15-41.
Hofstede, Geert. & Gert Jan Hofstede, ‘Dimensions of national Cultures’, http://geerthofstede.nl/dimensions-of-national-cultures, geraadpleegd op 12-03-2015.
Kloosterling, H. ‘Michel Foucault’, http://www.henkoosterling.nl/art-claus-fouc-nl.html geraadpleegd op 10-3-2015, geraadpleegd op 12-3-2015
Koudeoorlog.nl, ‘Marshall Plan’, http://www.koude-oorlog.nl/contents/nl/d7_marshall-plan.html, geraadpleegd op 3-5-2015
Lammers, I., ‘Fighting over Knowledge Management, a Foucauldian perspective’, Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam 2005
Leerssen, J. Nationaal denken in Europa: een cultuurhistorische schets. Amsterdam: Amsterdam University Press 1999.
Leezenberg, M. Rede en Religie: een verkenning, Amsterdam: Uitgeverij van Gennep 2007.
Leisering, L., ‘The welfare state in Postwar Germany- Institutions, Politics and Social change’ 2000. McCrudden C. en S. Prechal, The concepts of Equality and non-discrimination in Europe: A practical
approach, Zonder uitgever: Zonder plaats, 2009
McSweeney, Brendan. ‘Hofstede’s model of national cultural differences and their consequences: A triumph of faith-a failure of analysis.’ Human relations55.1 (2002): 89-118.
60
Moreno, Luis. ‘The Model of Social Protection in Southern Europe.’ Senior Research Fellow, Unit on
Comparative Politics and Policy (UPC), Spanish National Research Council (CSIC) (2006): 1-95.
Nijenhuis, Jan. ‘Vernieuwing in Europa: het Congressysteem 1815-1822.’ (2007).
Norden, ‘The Nordic Welfare Model’, https://www.norden.org/en/om-samarbejdet-1/areas-of-co- operation/the-nordic-welfare-model/about-the-nordic-welfare-model, geraadpleegd op 17-3-2015 NRC, ‘Duitslands economische wonder; Het geluk van de totale onmondigheid’, http://retro.nrc.nl/W2/Lab/Marshallplan/onmondigheid.html geraadpleegd op 3-5-2015
Oorschot, Wim van, Michael Opielka, and Birgit Pfau-Effinger, eds. Culture and welfare state: Values
and social policy in comparative perspective. Edward Elgar Publishing, 2008.
Ostermann, L., et al. ‘Europese interne arbeidsmigratie’. Erasmus University 2008
ROA,‘Marshallplan’,http://www.canonvanhetadviesvak.nl/canondetails&localAction=details&id=107 43472, geraadpleegd op 3-5-2015
Sapir, A. ‘Globalization and the reform of european social models’. JCMS: Journal of Common Market
Studies nr.2 (2006): 369-390.’
Scharpf, Fritz W. ‘The European social model.’, JCMS: Journal of Common Market Studies nr. 4 (2002): 645-670.
Schraad-Tischler D. en C. Kroll, Social Justice in the EU, A cross national comparison, Gütersloh: Bertelsmann Stifung, 2014, p. 13
Schuyt, C.J.M., ‘Op zoek naar het hart van de verzorgingsstaat’. Leiden / Antwerpen (1991)
Verwer, I., et al. ‘Sociale zekerheid bij ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid in Duitsland in historisch perspectief.’ Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen nr. 6 (2013): 340-346.
Zonder auteur, In Nederland, http://middeleeuwen.areinders.nl/html/in_nederland1.html, geraadpleegd op 13-3-2015